Hổ được mệnh danh là chúa tể muôn loài, khiến bất cứ loài thú nào trong đại ngàn cũng khiếp sợ. Thế mà một con cáo trong lúc bị hổ vồ ăn thịt, nó giả vờ phẫn nộ và bảo: “Tao đã được các vị thần giao cho cai trị muôn loài động vật khác trong rừng, nếu mày ăn thịt tao thì sẽ bị thần linh trừng phạt. Nếu không tin, mày có thể theo dõi tao”.

Tỏ vẻ nghi ngờ, hổ quyết định đi sau cáo, khiến tất cả các con vật đều sợ hãi bỏ chạy. Nhưng hổ không biết các loài thú khác sợ mình nên bỏ chạy, mà lại tưởng rằng... sợ cáo!

Từ đó về sau, dân gian có câu thành ngữ “cáo mượn oai hùm” nhằm ám chỉ hạng người mượn thế kẻ mạnh, nấp dưới ô quyền lực để lên mặt, lòe bịp người khác hoặc lấy đó làm lá chắn, bình phong để có những hành vi mờ ám.

Thời nay, hễ ở đâu phát sinh quyền lực, nhất là ở những vị trí quyền lực “ban phát, ban ơn”, quyền lực “chia chác lợi ích”, quyền lực “nâng lên, đặt xuống” sinh mệnh chính trị của người khác thì ở đó có kẻ luôn sẵn sàng rình mò, núp bóng quyền uy của những người có chức quyền như vậy để chứng tỏ ta đây là “người quan trọng”, khiến người khác ngại ngùng, nể vì, thậm chí lo sợ.  

Có nhiều cấp độ “cáo mượn oai hùm”. Mức độ nhẹ thì có kẻ miệng luôn tự mãn, tự tin khuếch trương quen biết nhiều “ông to, bà lớn” trong thiên hạ. Ở mức độ vừa, có kẻ đi đâu cũng tỏ ra là người “thông thạo” những thông tin cơ mật, hệ trọng từ các tổ chức, cá nhân có thể “giải quyết được nhiều vấn đề lợi ích” cho người khác. Mức độ nặng là những kẻ bất chấp đạo đức công vụ, tìm mọi cách “vay tên, mượn tuổi”, đội lốt quyền uy của cán bộ lãnh đạo cấp trên để tác động, can thiệp vào người khác nhằm kiếm chác lợi ích, thu vén bổng lộc.

Dư luận bấy lâu nay vẫn râm ran một bộ phận cán bộ, công chức tuy giữ cương vị trợ lý, thư ký nhưng hay ra oai ra oách, khiến cơ quan, đơn vị, nhân viên cấp dưới phải “nể sợ”. Những đối tượng này luôn chứng tỏ mình là “người bắc cầu quan trọng”, nếu ai đó muốn tiếp cận, gần gũi, xin ý kiến, chủ trương hay kiến nghị, đề xuất cán bộ lãnh đạo cấp trên về vấn đề gì (nhất là những vấn đề liên quan đến lợi ích kinh tế, lợi ích chính trị cho cơ quan, đơn vị) thì nhất quyết phải “qua tay” họ, nếu không thì mọi việc khó diễn ra thuận lợi, hanh thông.

Vì mang tâm lý “qua sông thì phải lụy đò” nên muốn công văn, giấy tờ, kiến nghị, đề xuất của cơ quan, đơn vị sớm đặt trên bàn lãnh đạo cấp trên thì người ta phải khôn khéo “lụy” anh trợ lý, thư ký bằng “hoa khô” (tiếng lóng chỉ “phong bì đựng tiền”).

Nhiều người thừa biết bản tính láu cá, khôn vặt, tinh ranh của những kẻ “cáo mượn oai hùm” trong bộ máy công quyền, nhưng vì muốn được việc chung cho cơ quan, đơn vị mà đành phải “đi nhẹ, nói khẽ, cười duyên” và ứng xử “biết điều” với họ, dù thực tế trong lòng vẫn “ngậm bồ hòn làm ngọt”.

Thực ra không phải ai là trợ lý, thư ký cho cán bộ lãnh đạo cấp trên cũng có thái độ cửa quyền, tâm địa ích kỷ như vậy. Nhưng nhìn từ hai vụ đại án “Chuyến bay giải cứu” và “Việt Á” thời gian gần đây đã lộ rõ chân tướng “cáo mượn oai hùm” của một số trợ lý, thư ký cán bộ lãnh đạo cấp cao và một số người thân của lãnh đạo “cấp nhớn”, kết cục là họ phải trả giá đắt vì dám “đội lốt uy danh” cấp trên để ăn hối lộ hàng tỷ, thậm chí hàng chục tỷ đồng, khiến dư luận xã hội bức xúc.

Cách đây ít năm, Văn phòng Chính phủ đã ra Thông báo số 5760/VPCP-NC ngày 3-6-2017 truyền đạt chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ gửi các bộ, ngành, địa phương về việc một số người tự nhận là người nhà, người thân của các đồng chí lãnh đạo để thực hiện những hành vi mờ ám, trái pháp luật. Đây chính là văn bản cảnh tỉnh mọi người không để cho những kẻ “cáo mượn oai hùm” làm việc càn quấy, nhưng cũng là tiếng chuông cảnh báo vấn nạn này có nguy cơ làm mọt ruỗng văn hóa công vụ.

Bày tỏ quan ngại về sự lộng hành của những kẻ đội lốt quyền lực của người khác để gây nhiễu nhương nhân tình thế thái, cách nay mấy trăm năm, đại thi hào Nguyễn Du từng thốt lên: “Những phường cáo mượn oai hùm ghê thay!” (Truyện Kiều). “Ghê thay” tức là quá quắt lắm, ghê tởm lắm, thế nên chúng ta phải cảnh giác cao độ đối với những kẻ “cáo mượn oai hùm”!

HỒNG SƠN

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Văn hóa xem các tin, bài liên quan.