QĐND - Cận Tết, hoạt động nghệ thuật biểu diễn (NTBD) lại vào mùa. Tình trạng sử dụng trang phục phản cảm, khoe thân, “lộ hàng”, sử dụng động tác phi thẩm mỹ... để gây sốc trên các sân khấu lại có xu hướng gia tăng, gây bức xúc dư luận. Công tác quản lý, cấp phép, tổ chức biểu diễn nghệ thuật (BDNT) vốn đang rối, lại trở nên bức xúc hơn trước. Tìm giải pháp lành mạnh hóa, nâng cao tính thẩm mỹ trong NTBD là một đòi hỏi cấp bách.

VẠCH MẶT TÁC NHÂN GÂY “Ô NHIỄM”

NSƯT Vương Duy Biên, Cục trưởng Cục Nghệ thuật biểu diễn, Bộ Văn hóa - Thể thao và Du lịch khẳng định, chưa bao giờ thị trường BDNT lại phát triển mạnh, đa dạng, phong phú, muôn hình muôn vẻ như hiện nay. Không chỉ có những hình thức truyền thống, hoạt động BDNT đang du nhập nhiều hình thức từ bên ngoài, sản phẩm của quá trình giao thoa, hội nhập văn hóa, kéo theo những hệ lụy, làm biến tướng những giá trị thẩm mỹ truyền thống. Thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội là hai trung tâm lớn, tập trung phần lớn các hoạt động NTBD. Lịch biểu diễn dịp Tết ở các nhà hát, sân khấu, nhà văn hóa... đã kín mít. Các “ngôi sao” ăn khách hối hả vào mùa chạy sô theo guồng quay chóng mặt. Để hút khách, thay vì tìm tòi cái hay, cái đẹp mang đến cho khán giả những giá trị thẩm mỹ đích thực, thì không ít nơi người ta lại làm ngược lại, ra sức tạo xì-căng-đan, mang mặc hở hang, phản cảm, cố tình “lộ hàng”... để tạo hiệu ứng đám đông.

Chính vì tính cấp thiết phải làm trong sạch môi trường nghệ thuật nên cuộc hội thảo toàn quốc về “Nâng cao tính thẩm mỹ trong NTBD” mới đây tại TP Hồ Chí Minh do Cục NTBD chủ trì, đã thu hút sự quan tâm của đông đảo nhà quản lý, nghệ sĩ, nhà báo... Các đại biểu đã phân tích, mổ xẻ thực trạng, nguyên nhân để “vạch mặt, chỉ tên” thủ phạm gây “ô nhiễm” thẩm mỹ trong NTBD. NSƯT Lê Chức, Phó chủ tịch thường trực Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam nhận định: Từ nhiều năm trước, hai yếu tố nội dung và hình thức thống nhất, bổ trợ cho nhau, nhưng nay thì có sự xa rời nhau, phản cảm nhau. Chuyện phòng the tế nhị, kín đáo xưa nay, thì bây giờ công khai phô diễn. Các sàn diễn thời trang, thi hoa hậu, người đẹp từng bước có những yếu tố lai căng nước ngoài, kéo theo một đội ngũ nghệ sĩ, người mẫu, làm xáo trộn nếp sống thuần phong mỹ tục...

Cần nhiều hơn nữa những hình thức tôn vinh giá trị thẩm mỹ truyền thống trong NTBD (trong ảnh: Biểu diễn nghệ thuật tại Lễ hội đón năm mới 2012 tại TP Hồ Chí Minh). Ảnh: HỮU HOAN

Tính thương mại hóa, vì mục tiêu doanh thu, gây sốc để tạo hiệu ứng đám đông, muốn nổi tiếng bằng mọi giá... trong quan niệm của không ít người chính là những tác nhân gây nên tình trạng “ô nhiễm” thẩm mỹ trong NTBD. Càng lo ngại hơn khi đây lại là xu hướng phản cảm có chủ đích của một số người nổi tiếng.

BUÔNG LỎNG QUẢN LÝ

Nhà biên kịch Chu Thơm nhìn nhận: Tình trạng phản cảm không chỉ cho thấy sự xuống cấp trong tư duy, đạo đức làm nghề của một số người, mà còn cho thấy sự thờ ơ, thiếu trách nhiệm của các đơn vị chức năng.

Cơ quan quản lý Nhà nước từ Trung ương đến cơ sở chưa làm tốt vai trò trong quản lý, cấp phép, điều hành, xử lý những sai phạm trong hoạt động NTBD. Tại TP Hồ Chí Minh, từ đầu năm đến nay, cơ quan chức năng đã cấp phép cho hơn 400 chương trình biểu diễn sân khấu, ca múa nhạc và thời trang. Vậy nhưng, sự buông lỏng, bất cập trong quản lý Nhà nước đối với hoạt động NTBD đã khiến cho những tác nhân gây “ô nhiễm” thẩm mỹ “nhờn thuốc”, như một thứ vi-rút gây bệnh nguy hiểm lan truyền, bùng phát, làm suy yếu giá trị thẩm mỹ đích thực.

Cùng với đó là sự tương tác theo hướng xấu của truyền thông. Một bộ phận không nhỏ giới truyền thông đã và đang biến mình thành tác nhân làm đảo lộn giá trị thẩm mỹ trong NTBD, gián tiếp cổ súy cho những hành vi phản cảm. Hai bên, kẻ tung, người hứng, tạo nên sự hỗn tạp trong NTBD. Một số nhà báo đã thẳng thắn nhìn nhận: Một bộ phận truyền thông đã và đang đánh mất hoặc làm sai chức năng đối với xã hội trong tuyên truyền giải trí.

LÀM GÌ ĐỂ CHỐNG “Ô NHIỄM”?

Nhiều nghệ sĩ kiến nghị, việc cấp bách phải làm là cần khắc phục tình trạng nửa vời trong thẩm định NTBD. Công việc này phải được tiến hành cả trước, trong và sau hoạt động BDNT. Đồng bộ hóa sự phối hợp quản lý NTBD giữa các cơ quan chức năng từ Trung ương đến địa phương. Cần tăng cường các chế tài xử phạt bằng cách cấm biểu diễn dài hạn và vĩnh viễn đối với những trường hợp cố tình gây “thảm họa” nghệ thuật.

Theo nghệ sĩ Nguyễn Thị Minh Châu, để chuyên nghiệp hóa công tác quản lý, cần có những cố vấn chuyên ngành pháp luật, lý luận, kinh tế, luật sư... trong đội ngũ cán bộ quản lý văn hóa - nghệ thuật. Về lâu dài, cần có kế hoạch đào tạo đội ngũ làm công tác quản lý NTBD một cách chính quy. Công tác quản lý NTBD phải tiến tới luật hóa, tạo hành lang pháp lý đồng bộ. Một số nhà báo kiến nghị, cần có cơ chế, quy chế hoạt động phối hợp giữa cơ quan quản lý NTBD với cơ quan quản lý báo chí - truyền thông để tăng cường tính định hướng, giáo dục thẩm mỹ, đẩy mạnh hoạt động phê bình NTBD trên các phương tiện truyền thông, góp phần đẩy lùi những “thảm họa” nghệ thuật.

NSƯT Vương Duy Biên cho biết, đã đến lúc hệ thống cơ quan chức năng và cả xã hội cần vào cuộc mạnh mẽ để chung tay làm lành mạnh hóa môi trường NTBD. Cục NTBD sẽ nghiên cứu, xây dựng hệ thống văn bản trình Bộ VH-TT&DL và Chính phủ để hoàn thiện hành lang pháp lý về vấn đề này.

PHAN TÙNG SƠN