Phóng viên (PV): Thưa ông, nhìn lại chặng đường 70 năm hình thành và phát triển, ông đánh giá như thế nào về vai trò và vị thế của Liên đoàn Xiếc Việt Nam trong đời sống nghệ thuật nước nhà?

NSND Tống Toàn Thắng: Ngày 16-1-2026 đánh dấu tròn 70 năm hình thành và phát triển của Liên đoàn Xiếc Việt Nam. Trước đó, tiền thân là Đoàn Xiếc Trung ương do NSND Tạ Duy Hiển, gây dựng từ thời kỳ Pháp thuộc. Trải qua bảy thập kỷ, từ những điều kiện còn nhiều thiếu thốn đến một thiết chế nghệ thuật hoàn chỉnh như hôm nay, xiếc Việt Nam luôn vận động, thích nghi và phát triển cùng lịch sử đất nước.

 NSND Tống Toàn Thắng.

Liên đoàn Xiếc Việt Nam hiện nay tự hào là đơn vị đầu ngành, giữ vai trò nòng cốt trong đào tạo, sáng tạo và lan tỏa nghệ thuật xiếc. Đặc biệt với Rạp Xiếc Trung ương, khánh thành năm 1991, không chỉ là một công trình biểu diễn hiện đại mà còn là trung tâm nuôi dưỡng tài năng, nơi hội tụ và tiếp nối các thế hệ nghệ sĩ. Điều quan trọng hơn cả là tinh thần kế thừa. Chúng tôi luôn ý thức rằng sự phát triển hôm nay được xây dựng trên nền tảng giá trị, bản lĩnh và khát vọng mà các thế hệ nghệ sĩ đi trước đã bền bỉ vun đắp.

PV: Trong bối cảnh hội nhập văn hóa sâu rộng, Liên đoàn đã lựa chọn hướng đi nào để đổi mới và tiếp cận công chúng, đặc biệt là khán giả trẻ?

NSND Tống Toàn Thắng: Chúng tôi xác định rất rõ nếu không tiếp cận giới trẻ thì xiếc khó có thể phát triển bền vững. Vì vậy, những năm gần đây, Liên đoàn chủ động nghiên cứu xu hướng giải trí, thói quen tiếp nhận nghệ thuật của thanh niên, sinh viên để xây dựng chiến lược tiếp cận lâu dài, bài bản.

Sau đại dịch Covid-19, chúng tôi có cơ hội gần hơn với khán giả trẻ thông qua sự đồng hành của sinh viên nhiều trường, nhiều đơn vị. Cá nhân tôi luôn tạo điều kiện để các bạn đến nghiên cứu, học tập và tham gia hoạt động tại Liên đoàn. Qua những vở diễn như Cây gậy thần, tôi nhận ra rằng khi được tiếp cận đúng cách, giới trẻ không chỉ đón nhận mà còn rất trân trọng tinh thần vượt lên chính mình của nghệ sĩ xiếc.

 Vở diễn “Trần Nhân Tông” đánh dấu sự đổi mới trong khâu dàn dựng nội dung của Liên đoàn khi tập trung khai thác yếu tố lịch sử.

Chúng tôi chủ động bắt nhịp xu hướng, hơi thở và tư duy của khán giả trẻ để đưa vào sáng tạo. Chương trình Ước mơ tuổi trẻ ra mắt dịp 26-3 là một ví dụ tiêu biểu. Đây thực sự là sân chơi của thanh niên, được sinh viên đón nhận bằng sự hào hứng và đồng cảm. Từ đó, khoảng cách giữa sân khấu và khán giả được rút ngắn, tạo ra nguồn năng lượng mới cho nghệ sĩ.

Nắm bắt cơ hội này, Liên đoàn tiếp tục điều chỉnh nội dung và hình thức dàn dựng, hướng tới những chương trình gần gũi hơn với cảm xúc, tư duy của giới trẻ nhưng vẫn giữ được chiều sâu nghệ thuật. Chúng tôi mở rộng đối tượng khán giả theo hướng đại chúng, đồng thời đẩy mạnh các hình thức kết hợp sáng tạo. Sắp tới, vở diễn "Trần Nhân Tông" với sự hòa quyện giữa cải lương và xiếc sẽ được ra mắt, không chỉ mang tính giải trí mà còn chuyển tải các giá trị văn hóa, lịch sử truyền thống bằng một hình thức tiếp cận mới mẻ, hấp dẫn và phù hợp với công chúng hôm nay.

PV: Từ thực tiễn phát triển những năm gần đây, ông có thể chia sẻ về những thành tựu mà Liên đoàn Xiếc Việt Nam đã đạt được trong thời gian qua?

NSND Tống Toàn Thắng: Trong khoảng ba năm trở lại đây, từ 2022 đến 2025, Liên đoàn Xiếc Việt Nam ghi nhận nhiều kết quả tích cực, cho thấy những chuyển động rõ nét của xiếc Việt Nam trong cả nước và quốc tế. Trên các sân chơi lớn, chúng tôi giành được 10 giải thưởng, gồm 2 huy chương vàng, 3 huy chương bạc, 3 huy chương đồng và 1 giải đặc biệt tại những quốc gia có nền xiếc phát triển như Nga, Tây Ban Nha và Kazakhstan. Điều đáng nói là các tiết mục tham dự đều mang đậm bản sắc văn hóa Việt Nam, từ ngôn ngữ biểu đạt đến tinh thần sáng tạo, qua đó tạo dấu ấn riêng và nhận được sự đánh giá tích cực từ bạn bè quốc tế.

Ở trong nước, mỗi năm Liên đoàn xây dựng và dàn dựng khoảng 20 chương trình, vở diễn, duy trì hoạt động biểu diễn thường xuyên và ổn định tại Rạp Xiếc Trung ương. Việc liên tục làm mới nội dung, hình thức biểu diễn, đồng thời kết hợp xiếc với các loại hình nghệ thuật truyền thống đã giúp xiếc tiếp cận được nhiều nhóm công chúng hơn, đặc biệt là khán giả trẻ. Chính sự đa dạng và đổi mới đó đã góp phần giữ vững sức hút của sân khấu xiếc, tạo nền tảng cho sự phát triển bền vững trong đời sống văn hóa nghệ thuật.

Cá nhân tôi cũng vinh dự được mời làm giám khảo tại các liên hoan, cuộc thi xiếc quốc tế, đặc biệt tại Liên bang Nga và một số quốc gia khác. Đây không chỉ là niềm tự hào mà còn giúp chúng tôi cập nhật xu hướng, công nghệ và chiến lược phát triển xiếc hiện đại trên thế giới.

PV: Thưa ông, với nhiều thành công vang dội như vậy, trong thời gian tới Liên đoàn Xiếc Việt Nam đặt ra định hướng phát triển như thế nào, đặc biệt là công tác đào tạo, bồi dưỡng nhân tài trẻ?

NSND Tống Toàn Thắng: Nói về định hướng phát triển trong thời gian tới, Liên đoàn Xiếc Việt Nam luôn đặt con người là yếu tố then chốt, bởi đây là lĩnh vực nghệ thuật đặc thù, đòi hỏi tài năng, kỷ luật và sự kế thừa lâu dài. Qua việc khảo sát thực tế hiện nay cho thấy, lực lượng nghệ sĩ trẻ còn mỏng, trong khi đội ngũ nghệ sĩ gạo cội đang dần lớn tuổi, vì vậy bài toán đào tạo, bồi dưỡng và thu hút nhân tài trẻ là nhiệm vụ cấp thiết được chúng tôi ưu tiên hàng đầu.

Bên cạnh nguồn đào tạo từ Trường Trung cấp Nghệ thuật Xiếc và Tạp kỹ Việt Nam, tôi cùng Liên đoàn đã chủ động xây dựng mô hình đào tạo tại chỗ, tuyển chọn từ các vận động viên thể thao sau thi đấu, các câu lạc bộ năng khiếu và đơn vị xã hội hóa. Các nghệ sĩ đang công tác tại Liên đoàn sẽ trực tiếp kèm cặp, truyền nghề, giúp lớp trẻ nhanh chóng tiếp cận môi trường biểu diễn chuyên nghiệp và đáp ứng yêu cầu thực tiễn.

Song song với đó, Liên đoàn cũng đẩy mạnh đầu tư về cơ sở vật chất và ứng dụng công nghệ hiện đại vào nghệ thuật xiếc. Dự kiến thời gian tới, show xiếc sân khấu nước Sơn Tinh - Thủy Tinh sẽ ra mắt, mở ra cách tiếp cận mới cho khán giả và tạo sản phẩm nghệ thuật đặc thù chỉ có tại Rạp Xiếc Trung ương. Tôi tự hào khi khẳng định rằng đây là vở diễn “độc nhất vô nhị”, lần đầu tiên xiếc Việt Nam biểu diễn trên sân khấu mặt nước. Đây cũng là vở diễn đánh dấu chặng đường 70 năm phát triển đầy ý nghĩa của nghệ thuật Xiếc Việt Nam.

PV: Bước sang năm 2026, tròn 70 năm kỷ niệm thành lập Liên đoàn Xiếc Việt Nam, cá nhân ông cùng Liên đoàn đặt kỳ vọng gì về nghệ thuật xiếc Việt trong thời gian tới?

NSND Tống Toàn Thắng: Hướng tới năm 2026, năm kỷ niệm 70 năm thành lập, Liên đoàn xác định đây sẽ là năm bản lề, năm bứt phá của xiếc Việt Nam. Chúng tôi đặt kỳ vọng không chỉ dừng lại ở các hoạt động kỷ niệm, mà tạo ra một chuỗi chương trình nghệ thuật xuyên suốt cả năm, được đầu tư bài bản, có chiều sâu, trong đó có kế hoạch tổ chức gala xiếc quốc tế quy mô lớn. Tuy rằng đây chắc chắn là một hành trình còn đầy khó khăn, nhưng cá nhân tôi cùng tập thể nghệ sĩ biểu diễn sẽ đặt quyết tâm lớn để đánh dấu cho cột mốc quan trọng này.

Vở diễn “Lời của Tre” được ra mắt vào tháng 12-2025, là một trong số những tác phẩm mới được Rạp Xiếc Trung ương nghiên cứu thực hiện đã để lại nhiều dấu ấn.

Thông qua các chương trình này, Liên đoàn mong muốn khẳng định vị thế đơn vị đầu ngành, làm mới cách tiếp cận khán giả, đặc biệt là khán giả trẻ, đồng thời lan tỏa mạnh mẽ hình ảnh xiếc Việt Nam trên trường quốc tế. Mục tiêu xuyên suốt của chúng tôi là gìn giữ các giá trị truyền thống, song song với đổi mới sáng tạo, để nghệ thuật xiếc Việt Nam thích ứng với xu thế phát triển của đất nước và hội nhập sâu rộng trong giai đoạn mới. Chúng tôi kỳ vọng nghệ thuật xiếc Việt Nam sẽ tiếp tục sống mãi trong đời sống văn hóa - xã hội của người Việt, không chỉ là ký ức đẹp của nhiều thế hệ mà còn là niềm tự hào, là giá trị tinh thần bền vững trong dòng chảy văn hóa dân tộc.

PV: Trân trọng cảm ơn ông!