Cần giữ gìn bản sắc dân tộc

QĐND - Tại Hà Nội, Viện Kiến trúc quốc gia vừa tổ chức hội thảo "Nghiên cứu và đánh giá các công trình tôn giáo, tín ngưỡng xây dựng mới ở Việt Nam”. Hội thảo đặt ra vấn đề xây dựng các công trình tôn giáo, tín ngưỡng (TGTN) mới ở nước ta đang diễn ra rầm rộ, bên cạnh mặt tích cực, nhiều công trình có sự lệch chuẩn cả về kiến trúc lẫn bài trí bên trong.

Chỉ dám ngắm, không... dám vào

Hiện nay, nhiều cơ sở thờ tự được xây dựng rộng khắp trên cả nước. Bên cạnh những mặt tích cực, vẫn có tình trạng nhiều công trình mắc lỗi trong thiết kế, xây dựng, thẩm mỹ công trình. Trong quá trình xây dựng mới, việc sử dụng kỹ thuật hiện đại, vật liệu mới được vận dụng thiếu sự kiểm soát.

PGS, TS, KTS Tôn Đại (Trường Đại học Xây dựng Hà Nội) cho biết, trong thời kỳ đất nước thống nhất, nhất là từ khi “mở cửa” (1986) việc xây dựng các công trình TGTN nở rộ mạnh mẽ. Tuy nhiên, những công trình kể trên vẫn có sự lặp lại, hoặc giản đơn về mặt kiến trúc.

Theo KTS Trần Huy Ánh (Hội Kiến trúc sư Việt Nam), một số công trình TGTN được xây dựng với quy mô lớn, hoành tráng là chưa cần thiết. Ông giải thích: “Hai năm trở lại đây, đến nhiều ngôi chùa, chỉ dám đứng ở ngoài nhìn mà không dám vào vì không có cảm xúc, vì cảm thấy nó quá lớn, nó làm cho mình quá nhỏ bé, thậm chí hòa tan, lạc lối”. Ngoài ra, KTS Trần Huy Ánh cũng nêu thực tế nhiều địa phương "bật đèn xanh" cho việc xây dựng các công trình TGTN bằng việc cấp đất, huy động vốn... để làm những ngôi chùa rất lớn. Nhưng những công trình này lại thấy ít bóng dáng ngôi chùa thường thấy ở Việt Nam. Có hiện tượng các chi tiết, thiết kế của các công trình kể trên còn vụn vặt, thô kệch... “Mọi người khi đến các công trình xây mới đều vui vẻ, ô tô đỗ thoải mái, sạch sẽ, ngăn nắp…, nhưng tất cả đều thuần túy là du lịch, đó có phải là nơi tập hợp tinh hoa, văn hóa hay không thì cần nhận diện, đánh giá lại”-KTS Trần Huy Ánh trăn trở.

Phải có tiêu chí để giữ bản sắc

Bày tỏ sự cần thiết của việc phải có những trao đổi liên quan đến các công trình TGTN xây mới, PGS, TS, KTS Nguyễn Hồng Thục (Trường Đại học Kiến trúc Hà Nội) nêu quan điểm, nên có nghiên cứu, tổng kết về nguồn gốc tôn giáo, sinh hoạt, tín ngưỡng…, thế nào để lý giải rõ, nêu lên đặc điểm không gian, lịch sử, văn hóa và đặc điểm kiến trúc của các công trình này.

Đồng tình với ý kiến của bà Nguyễn Hồng Thục, ông Nguyễn Văn Thanh, Trưởng ban Tôn giáo Trung ương MTTQ Việt Nam cũng cho rằng, cần đưa ra một bộ tiêu chí cho các công trình TGTN, phải có một dòng chủ đạo trong sự đa dạng, nhấn mạnh sự phối hợp làm sao để giữ được giá trị chân-thiện-mỹ, bản sắc dân tộc và bản sắc vùng miền. Đề cao sự phối hợp giữa các đơn vị chức năng. Ông Thanh nêu thực tế, có nhiều công trình xây mới sử dụng các hoành phi, câu đối dùng chữ Hán. “Cả những ngôi chùa xây dựng ở Bạch Long Vĩ, Vân Đồn hay ở gần cửa khẩu Tân Thanh, việc xây dựng để cắm mốc chủ quyền văn hóa, để giáo dục truyền thống yêu nước nhưng lúc đầu khi xây dựng thiết kế đều dùng chữ Hán. Tuy nhiên, sau khi có góp ý thì các chủ công trình này đã tiếp thu. Nhiều chùa sau đó hoành phi, câu đối đều dùng chữ Quốc ngữ”-Ông Thanh cho hay.

VIẾT THỊNH