Cùng là du học sinh nhưng một bên là hình ảnh đẹp của những tiết dạy tiếng Anh trực tuyến miễn phí; những bức thư thay lời cảm tạ tới Tổ quốc, tới những quân nhân, bác sĩ, tình nguyện viên nơi tuyến đầu chống dịch; những đồng tiền tiết kiệm được trao gửi tặng quỹ phòng, chống dịch...; hay đơn giản là những hình ảnh tự tập luyện thể thao, sống vui vẻ, chấp hành mọi quy định... Và bên kia, đối lập lại là hàng dài những thùng xốp, túi lớn túi nhỏ đồ ăn, thức uống, nhu yếu phẩm, thậm chí có cả tủ lạnh mini, gấu bông được bày biện ê hề ở cổng khu cách ly như một cách "khoe khoang" ta đây có điều kiện.

Thật may là số lượng du học sinh có thái độ vô ơn, thiếu hợp tác, khoe mẽ, ích kỷ, gây phiền hà cho cộng đồng chỉ là số ít.

Với Lê Vũ Anh Thư (sinh năm 2000, sinh viên năm thứ nhất của Đại học La Trobe-Australia), một trong hàng nghìn sinh viên về nước, quãng thời gian 14 ngày cách ly thậm chí đã trở nên quá ngắn ngủi khi cô đã tận dụng hết số thời gian có ích để giúp đỡ những người khác bằng cách dạy tiếng Anh trực tuyến miễn phí cho học sinh. Một việc làm có ích, có tác dụng giáo dục rất lớn. Một tấm gương bình dị như thế đã tạo ra hiệu ứng tích cực, cả đối với các gia đình có con em du học trở về. Trong lời dặn dò con mình trước khi lên máy bay từ Mỹ trở về, một bà mẹ ở Hà Nội viết: Ở khu cách ly, con phải biết giúp đỡ, sẻ chia với mọi người và góp sức mình để những cô chú làm nhiệm vụ vơi bớt đi sự vất vả nghe con... Con hãy hiểu rằng, tất thảy những gì bản thân con nhận được chính là một đặc ân, vì con được sinh ra trên mảnh đất này.

Không giống những trường hợp may mắn được trở về, nhiều du học sinh ngay từ đầu đã được sự động viên, giáo dục của gia đình, yên tâm ở lại học tập. Câu chuyện được chia sẻ trên mạng xã hội gần đây của một người mẹ nghiêm khắc dạy con đang du  học ở Mỹ cũng rất đáng suy ngẫm, rằng: Phải học làm người trước, đừng nên đòi hỏi quá khả năng; đừng bắt gia đình phải mua vé về hay gửi đồ để phòng dịch. Người mẹ cứng rắn này không phải không yêu thương con mình mà chị muốn nhắn gửi tới con trai mình, hãy giữ lòng tự tôn, chí nam nhi là phải tự lập, đó là cách trả ơn cha mẹ, trả ơn Tổ quốc. Bạn trẻ trong bức thư kia hẳn đã hiểu tấm lòng của cha mẹ mình, vì thế bạn ấy cùng hàng vạn du học sinh Việt Nam khác ở khắp nơi trên thế giới đã quyết định ở lại để tiếp tục học tập và làm việc, cho dù họ biết mình phải đối mặt với nhiều khó khăn. Và lời nhắn gửi ngắn gọn: “Mẹ yên tâm, con ổn” đã đủ nói lên sự trưởng thành về nhân cách.

Du học sinh thường ở trong gia đình có điều kiện vật chất, vì vậy có điều kiện học tập tốt, được tiếp thu kiến thức khoa học tiên tiến của thế giới, sau này có nhiều cơ hội đóng góp quan trọng cho đất nước. Cho nên những gì họ đã và đang thể hiện ngày hôm nay sẽ quyết định hành động ngày sau với đất nước. Để ngày về rạng danh, không chỉ học giỏi mà cần biết hy sinh, biết sẻ chia với Tổ quốc và đồng bào mình những khi gian khó. Đừng để ngày trở về thành ngày vô nghĩa.

NGUYỄN HÒA