Trước yêu cầu tạo nên bước chuyển mình mới, vấn đề nâng cao chất lượng các yếu tố ngoại rất cần được chủ động xem xét và có cách lựa chọn phù hợp.

Ở thời điểm trước thềm Đại hội VFF khóa IX (nhiệm kỳ 2022-2026) đã có đề xuất nên tăng số lượng ngoại binh trong các câu lạc bộ (CLB). Đề xuất này rõ là ngược lại với luồng dư luận lâu nay cho rằng ngoại binh đã lấy hết chỗ của các cầu thủ nội, nhất là ở hàng tiền đạo. Vậy nên thật đáng bàn.

leftcenterrightdel
Nhiều tuyển thủ Việt Nam giờ trở thành thần tượng mới của giới trẻ. Ảnh: Báo Người lao động. 

“Thành bại tại ngoại binh”-câu cửa miệng ấy thường được dùng ở cấp độ CLB trong mỗi chặng lên xuống, song nhìn rộng ra, ngoại binh rõ ràng có tác động tích cực đến chất lượng các cầu thủ nội. Được tập luyện và thi đấu cùng các ngoại binh, cầu thủ nội học và rèn được tính chuyên nghiệp, kỹ thuật, tư duy chiến thuật từ họ; được làm quen, biết cách phối hợp hoặc đối phó với thể hình, tốc độ và thể lực của họ.

Kết hợp với các HLV ngoại, các chuyên gia, trợ lý ngoại, các phương pháp huấn luyện, thi đấu và chăm sóc tiên tiến, bóng đá nước nhà đã có những bước tiến bộ rất đáng kể. Thành công của V-League và các CLB, các đội tuyển Việt Nam tại đấu trường khu vực và quốc tế đã làm rõ điều đó. Có các yếu tố ngoại, đá cùng các cầu thủ ngoại chính là hình thức “du học sân nhà” đối với cầu thủ. Mặt khác, có thầy ngoại, cầu thủ ngoại, bóng đá ta nâng hẳn sức cạnh tranh, hấp dẫn...

V-League phụ thuộc ngoại binh ư? Rõ đấy ở nhiều CLB, vậy nhưng như Hà Nội FC hiện nay lại không phải thế. Cách đào tạo, tuyển lựa và sử dụng, kèm cặp đã nâng chất lượng nội binh giúp họ đủ năng lực đương đầu với các CLB có ngoại binh giỏi, trong giải quốc nội và châu lục đều thể hiện được điều này.

Càng hội nhập sâu rộng, mọi mặt của đời sống đất nước càng được cải thiện, tiến bộ và phát triển, bóng đá cũng dễ thấy chuyển biến này. Mà đâu chỉ ở ta, các nền bóng đá trong khu vực cũng vậy. Rộng hơn, ngay đến các quốc gia bóng đá phát triển hàng đầu thế giới cũng không ngừng mở cửa tiếp nhận yếu tố, nhân tố từ bên ngoài. Giờ đây có mấy CLB của họ không còn là “đội quân Liên hợp quốc”. Hội nhập là xu thế tất yếu phát triển, vấn đề là từng bước, liều lượng thích hợp và cân bằng, đồng bộ. Việc này phụ thuộc tầm nhìn, điều kiện tài chính, năng lực cầm trịch và điều hành của các CLB.

Có một hiện tượng lý thú đang diễn ra tại V-League xung quanh "cây làm bàn" xuất sắc vượt trội Rimario. Hiện cầu thủ người Jamaica này đã có 17 bàn thắng, gấp đôi các chân sút nội "mắn" nhất là Tiến Linh, Phạm Tuấn Hải cùng có 8 bàn. Làm thế nào để cản Rimario là câu hỏi, là thách đố đặt ra đối với mọi đối thủ của Hải Phòng FC. Có gì giống như chuyện ở Anh quốc và châu Âu trước “quái vật” E.Haaland vậy.

Có những trận đối thủ của Hải Phòng FC tưởng như đã làm được, nhưng rồi cuối trận chỉ một phút sơ hở, Rimario bằng cách này hay cách khác lại làm tung lưới. Gần nhất, Hà Nội FC đã khóa được cầu thủ này trong trận đấu trên sân Lạch Tray. Tuy nhiên, Rimario không ghi được bàn thì đã có các cầu thủ nội Văn Minh, Hải Huy. Ngược lại, khi tiền đạo ngoại của Hà Nội Lucao không nổ súng thì Phạm Tuấn Hải lại ghi đến hai bàn. Vậy đấy, dùng nội binh, ngoại binh kết hợp thế nào là tài năng của các HLV.

Hãy gác lại chuyện vì sao Rimario đã từng đá cho Hoàng Anh Gia Lai, Hà Nội mà chưa bật nổi như ở Hải Phòng FC hiện tại. Điều đáng nói là biết chọn, biết dùng ngoại binh chất lượng sẽ đóng góp hiệu quả cao khi trực tiếp, khi gián tiếp vào thành công của đội bóng. Nhìn về phía trước, với tham vọng nâng thành tích ở các sân chơi cấp châu lục thì các CLB Việt Nam không thể không có ngoại binh giỏi, phong độ ổn định.

Khi nền móng CLB được gia cố, tôn cao thì các đội tuyển càng có cơ nâng chất lượng, đa dạng trong nguồn nhân lực, lối chơi, giàu bản lĩnh, kinh nghiệm ứng phó với nhiều loại đối thủ. Thực tế tiến bộ của các đội tuyển trong những năm qua, kể cả trong futsal đã dần xóa đi mối lo vơi cạn cầu thủ nội vì ngoại binh chiếm chỗ. Trên bình diện quốc tế, đã có thời người ta cho rằng sự đổ bộ ào ạt của ngoại binh là nguyên nhân làm các cầu thủ gốc Anh tụt hậu, kéo theo thành tích kém cỏi của đội tuyển Anh.

Tuy nhiên, trải qua quá trình “quốc tế hóa”, bóng đá Anh đã trở nên đa sắc, đa dạng. Những yếu tố chiến thuật, lối chơi, phong cách Italy, Nam Mỹ, Bắc Âu... được các HLV và cầu thủ ngoại truyền dẫn vào giải Ngoại hạng đã giúp cầu thủ người Anh nâng cao trình độ, sự tự tin và dày dạn kinh nghiệm. Tuyển Anh với những H.Kane, P.Foden, B.Saka, R.James... giàu chất sáng tạo, phong phú hơn trong lối chơi và ổn định, đạt thứ hạng cao trong các đấu trường châu Âu và thế giới.

Bóng đá liên tục phát triển khôn lường, sức cạnh tranh ngày càng gay gắt, ngay ở “vùng trũng” Đông Nam Á cũng vậy. Đóng cửa hay mở hé sẽ chỉ làm hạn chế sự đổi mới. “Du học sân nhà”-bài học thành công trong phát triển nội lực những năm gần đây cần được mở mang hơn nữa. Và cơ hội đang đến nhiều hơn khi xu thế xã hội hóa tăng nguồn lực đầu tư đã có nhiều chuyển động khởi sắc.

THƯỜNG NGUYỄN