Thể thao Việt Nam và bài học từ SEA Games 33 - Bài 1: Giữ vị thế bằng các môn Olympic

Trong số 87 HCV mà đoàn TTVN giành được tại SEA Games 33 có tới 59 HCV đến từ các môn nằm trong chương trình thi đấu của Olympic 2028 (tỷ lệ gần 70%). Đây là tín hiệu vui cho thấy TTVN đang có bước chuyển dịch mạnh mẽ hướng tới các sân chơi lớn thay vì chú trọng SEA Games như trước đây.

Cơ bản hoàn thành mục tiêu

Kể từ SEA Games 22 năm 2003 lần đầu nhất toàn đoàn trên sân nhà, TTVN luôn giữ vững thứ hạng trong tốp 3 khu vực, dù số môn thi đấu luôn thay đổi phân nửa sau mỗi kỳ đại hội. Ở SEA Games, TTVN cùng Thái Lan đang là hai nền thể thao mạnh nhất với nền tảng, mô hình dựa trên hệ thống khoảng 40 môn được đầu tư ổn định.

Xạ thủ Quân đội Hà Minh Thành (giữa) giành huy chương vàng, phá kỷ lục SEA Games nội dung 25m súng ngắn bắn nhanh nam. Ảnh: VIỆT AN

Đoàn TTVN kết thúc SEA Games 33 ở vị trí thứ 3 với 87 HCV, một kết quả nằm đúng trong dự báo, cơ bản hoàn thành các mục tiêu đặt ra. Điều đáng nói, thành quả ấy đạt được khi TTVN cử 842 vận động viên (VĐV) tham dự, chỉ đông thứ 6 trong các đoàn dự tranh, bằng đúng một nửa của Thái Lan. 

Trong số các môn Olympic ghi dấu ấn, đội tuyển bóng đá U.22 Việt Nam với cuộc ngược dòng ngoạn mục trong trận chung kết trước chủ nhà Thái Lan, mang về tấm HCV giá trị nhất của đại hội, làm nức lòng người hâm mộ.

Một dấu ấn đặc biệt khác ở 4 “mỏ vàng” điền kinh, bơi, bắn súng, vật được giao gánh vác 1/3 tổng chỉ tiêu HCV, đều đạt và vượt chỉ tiêu. Điền kinh với 12 HCV tiếp tục cho thấy sự áp đảo, khác biệt của các gương mặt nữ, mà nổi bật là ngôi sao Nguyễn Thị Oanh và tổ tiếp sức 4x400m nam, nữ ở tầm châu lục. Sau một kỳ vắng mặt, bắn súng trở lại đầy ấn tượng khi đoạt 8 HCV kèm 4 kỷ lục đại hội với phong độ ấn tượng của Trịnh Thu Vinh. Môn bơi với bộ 3 hảo thủ Nguyễn Huy Hoàng-Trần Hưng Nguyên-Phạm Thanh Bảo làm trụ cột, cũng vượt qua thử thách để giữ được 7 HCV, ngang kỳ đại hội trước. Dù môn vật bị cắt tới 1/3 nội dung, các đô vật vẫn khẳng định được sự thống trị tuyệt đối khi đoạt tới 10 HCV ở 12 hạng cân, gắn với kỳ tích 3 chị em gái ruột (Mỹ Trang-Mỹ Hạnh-Mỹ Linh) liên tiếp vô địch trong một ngày. Tính ra, TTVN đã có tới 37 HCV nhờ 4 môn mũi nhọn, cũng là 4 môn Olympic cơ bản này. Cùng với đó là một số chiến tích mang tính đột phá, như tấm HCV lịch sử của futsal nữ và nhất là cuộc “vượt ngưỡng” của đội tuyển cầu mây nam 4 người, lần đầu đánh bại Thái Lan tại chính cái “nôi” của môn này để bước lên ngôi cao nhất.

Các cầu thủ U.22 Việt Nam tri ân huấn luyện viên Kim Sang-sik, mừng tấm huy chương vàng SEA Games 33. Ảnh: VIỆT AN

Hiếm khi ở SEA Games, TTVN lại chứng kiến hàng loạt tài năng trẻ tỏa sáng và nhân tố mới xuất hiện như kỳ đại hội này, chưa kể còn nhiều môn và hầu hết đều ở nhóm môn Olympic. Đơn cử điền kinh có tới 3 hiện tượng chưa tới 20 tuổi gây choáng với một Tạ Ngọc Tưởng giành 1 HCV, 2 HCB trên đường chạy 400m và tiếp sức hỗn hợp 4 x400m; một Bùi Kim Anh đoạt HCV nhảy cao nữ với thông số vượt mức cao nhất của Asian Games 19 diễn ra năm 2023 và một Lê Thị Cẩm Tú đoạt HCB nội dung 200m với thành tích phá kỷ lục quốc gia tồn tại suốt 15 năm của “tượng đài” Vũ Thị Hương. Rồi môn bơi, bên cạnh kình ngư 19 tuổi Nguyễn Quang Thuấn (Quân đội) lần đầu giành được HCV còn có  “ngọc thô” 17 tuổi Trần Văn Nguyễn Quốc đoạt 1 HCV tiếp sức, 2 HCB cá nhân với thông số ngang ngửa nhà vô địch. Xạ thủ 21 tuổi Nguyễn Thùy Trang giành 1 HCV đồng đội, 2 HCB cá nhân với điểm số các bài bắn bám sát đàn chị Trịnh Thu Vinh. Hay đội tuyển quốc gia golf có 7 thành viên với tuyển thủ cao tuổi nhất mới chỉ 18, còn em út thậm chí mới 14 tuổi và độ tuổi trung bình là 16 tuổi, đã đua tài sòng phẳng ở một môn khó, mang về 1 HCB, 1 HCĐ.

Những điểm trừ

Trước SEA Games 33, TTVN đặt chỉ tiêu giành từ 85 đến 100 HCV, sau đó nâng chỉ tiêu lên từ 91 đến 110 HCV, rồi cán đích với 4 HCV ít hơn mức tối thiểu, để vuột ngôi nhì toàn đoàn khi thua Indonesia 4 HCV. Nếu có sự chuẩn bị và tận dụng tốt hơn, TTVN hoàn toàn có khả năng, cơ hội đoạt trên dưới 100 HCV. Theo thống kê, ở 5 kỳ đại hội gần nhất, Việt Nam đều vượt chỉ tiêu ít nhất 15 đến 20 HCV và luôn xếp trên Indonesia kể từ sau SEA Games 26 năm 2011 do chính họ đăng cai.

Nguyễn Thị Oanh tỏa sáng ở SEA Games 33 với hat-trick huy chương vàng. Ảnh: VIỆT AN

Có một số môn, ở các mức khác nhau đã không đạt thành tích như dự báo, thậm chí thất bại. Judo từng 2 lần liên tiếp đứng đầu SEA Games với lần lượt 9 và 8 HCV, lần này chỉ thành công ở 1 nội dung. Ju-jitsu dù có những bước tiến vượt bậc ở các giải tầm châu lục, thậm chí thế giới, song cũng chỉ đoạt 1 HCV. Bắn cung có 3 trận chung kết cũng không thể giành HCV. Cử tạ từng có 4 HCV cách đây 2 năm, giờ phải chờ đến ngày cuối mới có 1 HCV. Wushu cũng lần đầu không có vàng ở taolu (biểu diễn). Quần vợt đã sa sút nhiều từ kỳ đại hội trước vẫn có 2 HCB, 3 HCĐ thì giờ thậm chí rơi vào cảnh “trắng tay”. Vấn đề chung của các môn này, ngoài phong độ và năng lực thi đấu cụ thể, còn bộc lộ những hạn chế lớn trong dự báo, nghiên cứu đối thủ, thích ứng điều kiện và vượt khó ở một sân chơi có tính đặc thù cao.

Trong các cuộc đấu trực tiếp cụ thể, TTVN mất những tấm HCV đáng tiếc do sai lầm trong cách tiếp cận, chiến thuật, xử lý tình huống. Điển hình như nội dung 800m nữ mà điền kinh Việt Nam giữ HCV suốt từ SEA Games 21 năm 2001, hai chân chạy bước vào cuộc đua với tư cách là đương kim vô địch và đương kim á quân quân đã để đối thủ người Philippines về nhất mà chỉ còn biết tự trách mình. Hay 3 nội dung trọng điểm tranh vàng ở môn bắn súng (10m súng ngắn hơi nam đồng đội và cá nhân, 10m súng ngắn hơi nam nữ hỗn hợp) đã bất thành khi nhà vô địch Asian Games Phạm Quang Huy sa sút phong độ.

(còn nữa)