Hệ thống hầm ngầm ở Sa-ma-ra

Mới đây, Sa-ma-ra đã trở thành địa chỉ du lịch có sức hấp dẫn lớn đối với du khách nước ngoài khi đến Nga. Nơi du khách rất quan tâm là hệ thống hầm ngầm được xây dựng cho Sta-lin và các nhà lãnh đạo, các tướng lĩnh trong Bộ chỉ huy tối cao Xô-viết trú ẩn và làm việc trong thời gian diễn ra Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Sự tồn tại của hệ thống hầm ngầm này đã được giữ bí mật trong vòng hơn 50 năm qua và chỉ được công khai trong thời gian gần đây.

Năm 1991, tại trung tâm thành phố Sa-ma-ra (tên trước đó là thành phố Qui-bư-sép), có một kỳ quan mà trong vòng nửa thế kỷ chỉ có một vài người biết đến, đã được công khai. Đó chính là hệ thống boong-ke ngầm được coi là công trình xây dựng kiên cố nhất và có độ sâu lớn nhất trong thời kỳ Chiến tranh thế giới lần thứ hai. Những căn phòng đại lễ trong hệ thống hầm ngầm do kiến trúc sư I-u-li-an Ô-xtrốp-xki thiết kế đã cho thấy vị Tổng Tư lệnh quân đội Xô-viết và các nhà lãnh đạo Đảng Cộng sản, Nhà nước và quân đội Liên Xô đã từng có ý định rời Mát-xcơ-va trong trường hợp Mát-xcơ-va bị phát xít Đức chiếm đóng.

Cuối năm 1942, đứng trước tình hình chiến tranh căng thẳng, giới lãnh đạo Liên Xô quyết định cho xây dựng một hệ thống hầm ngầm bí mật tại thành phố Qui-bư-sép. Tại thời điểm này, khi chính quyền Liên Xô, Ủy ban Trung ương Đảng Cộng sản Liên Xô đều được sơ tán đến thành phố, Qui-bư-sép trở thành thủ đô dự bị của Liên Xô. Trong trường hợp Mát-xcơ-va bị phát xít Đức phong toả, việc lãnh đạo, chỉ huy các hoạt động quân sự của Liên Xô chống phát xít được thực hiện từ hệ thống hầm ngầm này.

Công trình khổng lồ này được bố trí phía dưới tòa nhà của Học viện Văn hoá và Nghệ thuật Qui-bư-sép. Phía bên phải cầu thang chính của toà nhà có bố trí hệ thống cửa sắt rất kiên cố nhưng cũng rất khó phát hiện và được các nhân viên đặc nhiệm của Bộ Nội vụ ngày đêm canh gác rất cẩn mật. Phía sau hệ thống cửa sắt này có lưu giữ một trong những bí mật quan trọng của thời điểm đó.

Hệ thống hầm ngầm được ví như bản sao chụp thu nhỏ của hệ thống tàu điện ngầm ở Mát-xcơ-va. Để xây dựng công trình này, các công nhân đã phải đào gần 20.000m3 đất đá và sử dụng đến gần 10.000m3 bê tông. Điều đáng ngạc nhiên là tất cả dân cư sinh sống gần khu vực xây dựng không hề phát hiện được bất cứ dấu hiệu nào cho thấy phía dưới sân nhà mình đang triển khai xây dựng một công trình khổng lồ. Việc làm thế nào để đưa đất đã đào ra khỏi khu vực xây dựng và chuyển vật liệu xây dựng vào công trình cho đến nay vẫn là một bí mật. Hầm ngầm ở Sa-ma-ra được coi là hệ thống hầm ngầm kiên cố nhất trong số các hệ thống hầm ngầm đã được phát hiện ở thời điểm hiện tại. Nó được bố trí ở độ sâu dưới 37m. Trong khi đó, chiều sâu hệ thống hầm ngầm của Hít-le và đồng đảng của y ở Béc-lin chỉ là 16m.

Việc xây dựng hệ thống ngầm này chỉ mất không đầy 9 tháng, được bố trí hệ thống tuần hoàn không khí và hệ thống phát điện riêng, có thể hoạt động độc lập trong trạng thái đóng kín hoàn toàn trong vòng 5 ngày đêm. Ngoài ra, hệ thống này còn được trang bị thang máy hiện đại. Tầng trệt của hệ thống này là phòng họp với sức chứa 115 người, bên cạnh đó là các cơ quan bảo đảm về mặt kỹ thuật. Phía trên toàn bộ công trình này được bố trí lớp bê tông nguyên khối với độ dày 3m, tiếp đến là một lớp cát và sau đó là “tấm đệm” bằng bê tông có độ dày 1m. Điều đáng nói là cho đến thời điểm hiện tại, các hệ thống này vẫn trong trạng thái hoạt động tốt.

Hệ thống hầm ngầm ở Sa-ma-ra không phải là hệ thống duy nhất được xây dựng dành cho các nhà lãnh đạo Liên Xô. Trong những năm 30 của thế kỷ trước, cả một thành phố ngầm đã được xây dựng tại khu vực I-dơ-mai-lốp ở Mát-xcơ-va. Hầm ngầm ở Mát-xcơ-va này nay là một chi nhánh của Bảo tàng trung ương các lực lượng vũ trang Nga. Bảo tàng ở I-dơ-mai-lốp trưng bày rất nhiều hiện vật là những đồ vật đã được Sta-lin sử dụng, ngoài ra nó còn có một nhà hàng nhỏ, phòng hòa nhạc và cả phòng họp.