Ngày 13-1, Tòa án quân sự thành phố La Xpê-di-a ở miền Bắc I-ta-li-a đã tuyên án tù chung thân đối với 10 bị can là cựu thành viên Đức quốc xã, từng tham gia vụ thảm sát 955 dân thường ở I-ta-li-a trong thời gian Chiến tranh thế giới thứ hai. Tòa án cũng tuyên bố trắng án đối với 7 bị can còn lại liên quan đến vụ này vì không đủ bằng chứng để luận tội. Các bị cáo bị kết tội còn phải bồi thường 100 triệu ơ-rô vì những thiệt hại do chúng đã gây ra cho một số nạn nhân còn sống sót và thân nhân những nạn nhân quá cố. ''Phán quyết được đưa ra nhân danh nhân dân và theo luật pháp I-ta-li-a sau một phiên tòa rất khó khăn'', Chánh án V.Xan-tô-rô, cho biết. Tất cả các bị cáo nói trên, gồm một cựu sĩ quan và 16 cựu quân nhân thuộc Sư đoàn SS thứ 16 của Đức quốc xã, đều xét xử vắng mặt vì họ được cho là đang sống ở Đức. Những bị cáo này hiện đã gần 90 tuổi.

Trong khi rút khỏi I-ta-li-a, từ ngày 29-9 đến ngày 5-10-1944, quân lính Đức quốc xã đã gây ra một vụ thảm sát khủng khiếp nhất ở I-ta-li-a trong Chiến tranh thế giới thứ hai. Với cớ là săn lùng du kích, lính Đức đã ném lựu đạn và đốt cháy nhiều nhà dân thường tại thị trấn Mác-da-bốt-tô ở phía Nam thành phố Bô-lô-na và 2 làng gần đó, giết chết 955 người, trong đó chủ yếu là trẻ em, phụ nữ và người già. Một số tài liệu khác nói rằng có tới 1.800 nạn nhân. Một nhân chứng cho biết quân lính Đức quốc xã đã tung những em bé sơ sinh lên cao rồi xả súng bắn chết các em. Nhiều phụ nữ còn bị cưỡng hiếp.

Hai sĩ quan thuộc sư đoàn nói trên đã bị kết tội ở I-ta-li-a sau chiến tranh nhưng việc điều tra tội ác của những binh lính cấp thấp hơn từ phía Đức và I-ta-li-a đã bị sao nhãng trong nhiều thập kỷ qua. Năm 2002, Tổng thống Đức lúc bấy giờ là ông Giô-han-nê Rô đã đến Mác-da-bốt-tô nhân một chuyến thăm I-ta-li-a. Ông đã bày tỏ sự hổ thẹn của nước Đức về những hành vi mà Đức quốc xã gây ra cho người dân vùng này, đồng thời xin lỗi gia đình các nạn nhân vụ thảm sát nói trên.

Vào năm 2005, một tòa án I-ta-li-a cũng đã kết án vắng mặt 10 cựu sĩ quan SS do đã phạm tội thảm sát tại làng Xan An-na đi Xta-dê-ma ở Tu-xcan. Khoảng 560 dân thường tại đây đã bị giết vào tháng 8-1944. Hiện nay, các bản án dành cho các cựu sĩ quan Đức quốc xã chủ yếu mang tính biểu tượng. Những kẻ bị kết án chắc chắn sẽ không bị đi tù do tuổi cao và thời gian dài cần để dẫn độ sang I-ta-li-a.

VIỆT BÁCH