Tranh cãi ngoại giao thường xảy ra khi các nhà lãnh đạo Nhật Bản đến viếng đền Y-a-xư-cư-ni tại thủ đô Tô-ki-ô, nơi thờ hơn 2,5 triệu người Nhật Bản thiệt mạng trong Chiến tranh thế giới thứ hai, trong đó có các tội phạm chiến tranh hạng A, do các nước láng giềng như Hàn Quốc và Trung Quốc coi động thái này là tưởng nhớ các tội phạm chiến tranh. Ngày 18-10, quan hệ ngoại giao giữa Tô-ki-ô với Bắc Kinh và Xơ-un lại một lần nữa dậy sóng vì ngôi đền được coi là biểu tượng của chủ nghĩa quân phiệt Nhật Bản này.
Theo Kyodo News, một nhóm gồm 85 nghị sĩ Nhật Bản từ các đảng phái khác nhau đã đến viếng đền Y-a-xư-cư-ni nhân dịp Lễ hội Mùa thu. Trong số các thành viên nội các và nghị sĩ cấp cao đến viếng, Chủ tịch Hạ viện T.Ô-si-ma (Tadamori Oshima) và Chủ tịch Thượng viện C.Đa-tê (Chuichi Date) còn mang theo cả đồ cúng lễ. Chuyến thăm của 85 nghị sĩ diễn ra chỉ một ngày sau khi Thủ tướng Nhật Bản S.A-bê (Shinzo Abe) ngày 17-10 đã gửi đồ lễ tới đền Y-a-xư-cư-ni. Trả lời báo giới, người dẫn đầu đoàn nghị sĩ, Thượng nghị sĩ H.Ốt-xu-gi (Hidehisa Otsuji) thuộc đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền tuyên bố rằng "tất cả các nước đều kính trọng những người đã hy sinh cho đất nước mình".
Các nghị sĩ Nhật Bản viếng đền Y-a-xư-cư-ni hôm 18-10. Ảnh: Roi-tơ
Không có gì đáng ngạc nhiên khi ngay lập tức cả Trung Quốc và Hàn Quốc đều lên tiếng chỉ trích động thái mới nhất này của các chính trị gia Nhật Bản. Theo Tân Hoa xã, trong một tuyên bố cùng ngày, Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc Hoa Xuân Oánh (Hua Chunying) đã chỉ trích các nhà lãnh đạo Nhật Bản, đồng thời hối thúc Tô-ki-ô "nhìn lại lịch sử hiếu chiến và có hành động cụ thể để lấy lại lòng tin của các nước láng giềng châu Á và cộng đồng quốc tế".
Trong một động thái tương tự, Yonhap dẫn tuyên bố của Bộ Ngoại giao Hàn Quốc nêu rõ: “Chúng tôi không thể không cảm thấy quan ngại sâu sắc và thất vọng trước việc lãnh đạo của Chính phủ và Quốc hội Nhật Bản đã gửi đồ lễ và lại tới thăm đền Y-a-xư-cư-ni là nơi tôn vinh quá khứ xâm lược của Nhật Bản”. Qua sự việc này, Chính phủ Hàn Quốc "kêu gọi các chính trị gia Nhật Bản nhìn nhận đúng đắn về vấn đề lịch sử và thể hiện sự hối lỗi, suy nghĩ nghiêm túc về lịch sử quá khứ bằng những hành động thực tế để lấy lại lòng tin của các nước láng giềng cũng như cộng đồng quốc tế, và hướng tới tương lai”.
Hồi tháng 12-2013, một năm sau khi lên nắm quyền, Thủ tướng S.A-bê đã đến viếng đền Y-a-xư-cư-ni và trở thành Thủ tướng Nhật Bản đầu tiên viếng đền này sau 7 năm. Động thái trên đã gây phản ứng mạnh mẽ từ Hàn Quốc và Trung Quốc. Kể từ đó đến nay, Thủ tướng S.A-bê đã hạn chế đến viếng đền Y-a-xư-cư-ni và thường chỉ gửi đồ cúng lễ hoặc tặng phẩm như hôm 17-10 là một ví dụ.Kyodo News cho rằng, Thủ tướng S.A-bê không thăm đền Y-a-xư-cư-ni trong suốt 4 ngày Lễ hội Mùa thu này là vì sắp diễn ra một hội nghị thượng đỉnh giữa lãnh đạo Nhật Bản, Trung Quốc và Hàn Quốc dự kiến vào cuối năm nay. Roi-tơ dẫn lời một người phát ngôn của đền Y-a-xư-cư-ni cũng nhận định, vì ông S.A-bê muốn cải thiện quan hệ với Trung Quốc và Hàn Quốc nên đã hạn chế thăm đền và chỉ gửi lễ vật đến đền, bao gồm cả lễ vật ngày 17-10.
HOÀNG VŨ