Những “người khổng lồ” trốn thuế

QĐND - Trong thời gian hoạt động tại Mỹ, hai trong số những ngân hàng lớn nhất châu Âu, Barclays và Deutsche Bank đã lợi dụng các công cụ tài chính phức tạp để trốn thuế, gây thiệt hại hàng tỷ USD và đe dọa sự ổn định của hệ thống tài chính...

Báo cáo về cuộc điều tra của Ủy ban An ninh nội địa và các vấn đề chính phủ thuộc Thượng viện Mỹ công bố hồi đầu tuần cho biết, hai "đại gia" ngân hàng là Barclays của Anh và Deutsche Bank của Đức đã phát triển hai loại "quyền chọn rổ" (một dạng công cụ chứng khoán phái sinh) để giúp các quỹ đầu tư thanh khoản linh hoạt (hedge fund - còn gọi là quỹ phòng hộ) trốn thuế Mỹ.

Biểu tượng của Ngân hàng Anh Barclays. Ảnh: Getty Image.

Cụ thể, trong khoảng thời gian từ 1998-2013, Barclays và Deutsche Bank đã bán 199 hợp đồng "quyền chọn rổ" cho khoảng 12 quỹ phòng hộ. Các quỹ phòng hộ sau đó mở các tài khoản giao dịch dưới tên hai ngân hàng và tiến hành các giao dịch thương mại trị giá hơn 100 tỷ USD. Trên danh nghĩa, các tài khoản trên thuộc quyền sở hữu của hai ngân hàng hàng đầu châu Âu. Tuy nhiên, các quỹ phòng hộ mới là đơn vị nắm quyền kiểm soát tài sản, trực tiếp tiến hành các giao dịch và thu lợi nhuận.

Quyền chọn trên cho phép các quỹ phòng hộ "biến" lợi nhuận vốn ngắn hạn thành lợi nhuận dài hạn và thực hiện những hoạt động tài chính ở cấp độ mà bình thường không được cho phép đối với một tài khoản môi giới. Trong khi đó, Barclays và Deutsche Bank hưởng lợi từ các hoạt động tài chính, giao dịch do các quỹ phòng hộ thực hiện đồng thời tránh được những khoản phí.

Việc các “ông lớn” trong ngành tài chính trốn thuế từ lâu đã trở thành một vấn nạn không chỉ của nước Mỹ, thậm chí còn của cả thế giới, làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới nền kinh tế quốc gia. Tờ Bloomberg mới đây đưa tin, ngân sách của nước Mỹ lại thâm hụt 130 tỷ USD trong tháng 5. Tài sản của nước Mỹ và châu Âu đang "bốc hơi" hàng giờ là điều không lạ. Và nhiều người cho rằng, chúng đang đổ về các nền kinh tế mới nổi, đặc biệt là Trung Quốc. Nhưng cũng theo tờ Bloomberg, năm 2014, dự kiến Trung Quốc cũng sẽ thâm hụt 216 tỷ USD. Vậy tiền trên thế giới đang đi về đâu?

Tờ New York Times cho biết, đây cũng là câu hỏi làm đau đầu các chuyên gia kinh tế trong nhiều thập kỷ qua. Và cuối cùng, họ đã đưa ra một câu trả lời đơn giản: Tiền đang nấp sau nạn trốn thuế. Từ công bố của các ngân hàng Thụy Sĩ, số tiền đổ về những thiên đường thuế rơi vào khoảng 7,6 nghìn tỷ USD, bằng khoảng 45% tổng nợ công của nước Mỹ và gấp 2 lần dự trữ ngoại hối của Trung Quốc.  Con số này đủ lớn để người ta không còn nghĩ Trung Quốc là chủ nợ; châu Âu và Mỹ là con nợ. Ở đây, chính các tập đoàn đa quốc gia mới là ông chủ. Và không còn lạ, để trốn thuế, các tập đoàn dùng nhiều thủ thuật. Tiền cứ thế đổ về những thiên đường mà chủ yếu là Thụy Sĩ. Dù Thụy Sĩ gần đây đã chịu tiết lộ về danh tính các khách hàng gửi tiền nhưng người ta vẫn cho rằng, nó chỉ là phần nổi của tảng băng chìm. Vì vậy, trốn thuế vẫn là vấn nạn khó giải quyết triệt để. 

Sau cuộc khủng hoảng tài chính 2008, Mỹ ngày càng mạnh tay với ngành ngân hàng. Danh sách các ngân hàng nội địa và nước ngoài lĩnh án phạt “khủng” ở Mỹ đang ngày càng dài ra. Vừa qua, Ngân hàng trung ương Mỹ đã đề xuất nộp phạt 13 tỷ USD để dàn xếp những cáo buộc liên quan đến việc bán các chứng khoán được bảo đảm bằng tài sản thế chấp (MBS) dưới chuẩn trị giá hàng tỷ USD. Là ngân hàng lớn thứ hai nước Mỹ, Bank of America nằm trong số 8 ngân hàng bị Bộ Tư pháp Mỹ điều tra vì đã khiến các nhà đầu tư hiểu sai về giá trị thực của những MBS nhằm thu về hàng tỷ USD trong bối cảnh giá nhà đất sụt giảm. Hồi cuối tuần trước, tập đoàn Citigroup đã chấp nhận trả 7 tỷ USD cho Chính phủ Mỹ để dàn xếp những cáo buộc tương tự. Ngoài ra, Credit Suisse cũng đã phải nộp phạt 2,6 tỷ USD cho Bộ Tư pháp Mỹ. Trước nữa, năm 2009, ngân hàng lớn nhất Thụy Sỹ UBS đã phải nộp phạt cho chính phủ Mỹ 780 triệu USD về tội danh giúp khách hàng trốn thuế, đồng thời chấp nhận cung cấp cho chính phủ Mỹ danh tính của những chủ tài khoản mật.

Trở lại với vụ việc của Barclays và Deutsche Bank, người đứng đầu tiểu ban điều tra Carl Levin (Can Lơ-vin) cho biết, hoạt động trên của hai ngân hàng châu Âu cùng các quỹ phòng hộ đã gây tổn thất hàng tỷ USD cho Bộ Tài chính Mỹ, đồng thời đe dọa đến sự ổn định của hệ thống tài chính. Đáp lại, trong một tuyên bố gửi tới AFP, Deutsche Bank khẳng định các quyền chọn đề cập trong báo cáo của ủy ban Thượng viện Mỹ "hoàn toàn phù hợp với các luật pháp, quy định và hướng dẫn" và ngân hàng của Đức cũng đã ngừng chào bán các hợp đồng quyền chọn này từ năm 2010.

Trong khi đó, phiên bản điện tử của tờ "Wall Street Journal" cũng đưa tin Ngân hàng Dự trữ liên bang Mỹ (FED) đã phát hiện một số vấn đề trong hoạt động của chi nhánh Deutsche Bank tại Mỹ. Tờ báo trích đăng một bức thư của FED gửi tới Ban quản trị Deutsche Bank hồi tháng 12 năm ngoái cảnh báo rằng, các báo cáo tài chính của ngân hàng "thiếu chính xác và không đáng tin cậy". Hiện đại diện Deutsche Bank tại Mỹ chưa đưa ra bình luận về thông tin này.