Theo báo Kommersant (Thương gia) của Nga ngày 19-9, trong kế hoạch cải tổ này, Nga dự kiến sẽ thành lập MGB trên cơ sở Cơ quan An ninh liên bang, đồng thời tách biệt các chức năng của Bộ Tình trạng khẩn cấp với các bộ Quốc phòng và Nội vụ. Kế hoạch này có thể sẽ được tiến hành trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2018.

Theo nguồn tin trên, MGB sẽ bao gồm Cục Bảo vệ liên bang và Cục Tình báo Đối ngoại, bảo đảm an ninh cho các cơ quan sức mạnh và bảo vệ pháp luật. Cơ quan điều tra của bộ này sẽ nhận quy chế cục và có vai trò lớn trong các nhiệm vụ quan trọng hàng đầu hiện đang do Ủy ban Điều tra và Bộ Nội vụ Nga đảm nhận. Trong khuôn khổ cuộc cải cách, Ủy ban Điều tra Nga có thể trở thành một bộ phận trực thuộc Viện Kiểm sát Liên bang Nga. Còn Bộ Quốc phòng sẽ được tăng cường với việc bổ sung thêm lực lượng dân phòng, các nhân viên thuộc các cơ quan cứu hộ, phòng cháy, chữa cháy và những cơ quan khác vốn thuộc Bộ Tình trạng khẩn cấp. Cuộc cải cách cũng dẫn tới việc tách Cơ quan Giám sát quốc gia khỏi thành phần Bộ Nội vụ.

Kommersant cho biết, MGB sẽ có nhiều nét tương đồng với Ủy ban An ninh quốc gia Liên Xô (KGB)-nơi Tổng thống Pu-tin từng phục vụ trong khoảng thời gian từ năm 1975-1990. KGB được thành lập vào năm 1954. Trong thời kỳ hoàng kim khi Liên Xô vẫn hùng mạnh, quyền lực của KGB rất lớn và nó trở thành cơ quan siêu quyền lực trong hệ thống các cơ quan quốc gia của Liên Xô. Có điều, sau khi Liên Xô giải thể thì KGB-được chia tách thành các cơ quan riêng biệt, cũng mất đi vai trò của mình.  

Ông Đ.Pê-xcốp (Dmitry Peskov), người phát ngôn Tổng thống Nga từ chối bình luận về thông tin nêu trên. Nếu thông tin này là sự thật, đây sẽ là sự thay đổi lớn trong chính sách của Nga. Báo Kommersant cho rằng, đề xuất cải tổ sẽ giúp nâng cao “hiệu quả” hoạt động của các cơ quan an ninh và thực thi pháp luật, đồng thời loại bỏ nạn tham nhũng trong các cơ quan này.

Các chuyên gia hàng đầu về an ninh của Nga cũng cho rằng, cuộc cải tổ các cơ quan an ninh và thực thi pháp luật là “hoàn toàn có thể” và “có nhiều khả năng” được tiến hành. Lý do là vì cuộc cải tổ sẽ nâng cao khả năng kiểm soát từ an ninh nội địa đến tình báo nước ngoài, trở thành cấu trúc an ninh mạnh mẽ duy nhất như vai trò của KGB ở Liên Xô trước đấy.

M.Ga-lê-ốt-ti (Mark Galeotti), chuyên viên tại Viện nghiên cứu Quan hệ quốc tế ở Pra-ha, đồng thời là một chuyên gia về an ninh Nga cho biết: “Về cơ bản, đây là một cách để đưa KGB trở lại. MGB sẽ tái hiện đầy đủ hình ảnh KGB trên tất cả các khía cạnh”. MGB sẽ được trao những quyền hạn mới sâu rộng, không chỉ để cung cấp các tài liệu điều tra đối với những trường hợp mà cơ quan thực thi pháp luật “đặt hàng” mà còn làm nhiệm vụ giám sát những trường hợp đặc biệt. Theo Kommersant, các bộ phận điều tra của MGB sẽ phụ trách các vụ án hình sự nổi cộm nhất, trong đó bao gồm cả các cuộc điều tra tham nhũng. “Nếu như trước đây chúng tôi chỉ hỗ trợ để điều tra, bây giờ chúng tôi đang được giao nhiệm vụ quản lý tiến trình từ lúc cáo buộc hình sự tới khi ra tòa án”, một quan chức giấu tên thuộc Cơ quan An ninh liên bang nói với tờ Kommersant.

Dù vậy, các chuyên gia cũng cảnh báo, kế hoạch này sẽ vấp phải không ít khó khăn. Theo tờ Kommersant thì trở ngại chính cho việc thành lập cơ quan an ninh mới là ngân sách và việc này sẽ phải có dự thảo luật thông qua. Trong hai năm trở lại đây, kinh tế Nga đang gặp nhiều khó khăn khi phải đấu tranh trước tác động từ sự suy giảm giá năng lượng, cùng với đó là các lệnh trừng phạt của phương Tây. Bên cạnh đó, việc sắp xếp lại “vị trí” cho nhân viên thuộc các lực lượng trước đây cũng có thể gây ra những phản ứng tiêu cực.

Thông tin về kế hoạch “hồi sinh" KGB được đưa ra trong bối cảnh đảng cầm quyền Nước Nga Thống nhất (UR) của Tổng thống Pu-tin giành thắng lợi lớn trong cuộc bầu cử Đu-ma Quốc gia (Hạ viện) Nga khóa 7. Chính vì thế, việc cải tổ các cơ quan an ninh và thực thi pháp luật sau những bê bối gần đây được cho là sẽ củng cố vị thế của Tổng thống Pu-tin trước cuộc bầu cử năm 2018.

Theo chuyên gia Ga-lê-ốt-ti, Tổng thống Pu-tin đã nhận ra sự kém hiệu quả trong hoạt động của các cơ quan an ninh và thực thi pháp luật bởi cơ cấu tổ chức cũng như chức năng, nhiệm vụ “chồng chéo”. “Nhiều cơ quan chồng chéo không phát huy được hiệu quả mà còn kìm hãm hoạt động của nhau. Tổng thống Pu-tin muốn tạo ra một mô hình quản trị với số ít các siêu cơ quan tình báo dưới sự quản lý của những người ông ấy có thể tin tưởng”, ông Ga-lê-ốt-ti nói.

NGỌC HÀ