Thủ tướng I-rắc Hai-đơ An A-ba-đi (Haider Al-Abadi) ngày 17-6 tuyên bố đã giải phóng thành phố Pha-lu-gia khỏi sự chiếm đóng của IS sau gần 4 tuần giao tranh. IS chỉ còn lại một lực lượng nhỏ bám trụ tại một số vị trí không quan trọng ở Pha-lu-gia sau 2 năm tổ chức này chiếm đóng thành phố. Thắng lợi tại Pha-lu-gia không chỉ được coi là bước ngoặt trong cuộc chiến chống khủng bố ở I-rắc mà còn góp phần đưa nước này tiến tới ổn định tình hình an ninh rối ren và giải quyết cuộc khủng hoảng chính trị. Pha-lu-gia được coi là thành trì quan trọng nhất của IS ở I-rắc.

 Lực lượng chính phủ I-rắc giải phóng thành phố Pha-lu-gia. Ảnh: AFP

Nhưng cuộc chiến tiêu diệt tổ chức khủng bố IS của I-rắc sẽ chưa thể kết thúc dễ dàng. Mô-xun, một trong những thành trì quan trọng nhất của IS ở I-rắc, sẽ là chiến trường tiếp theo của quân đội I-rắc. IS đã kiểm soát thành phố này từ năm 2014. Chiến dịch giải phóng Mô-xun do quân đội chính phủ triển khai từ tháng 3 chưa đạt kết quả. Ngoài ra, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ A.Ca-tơ (Ash Carter) cũng cho rằng, vẫn còn nhiều trận đánh cần thực hiện bởi IS vẫn kiểm soát một phần Pha-lu-gia. Theo các nguồn tin, quân đội chính phủ I-rắc mới chỉ kiểm soát được khoảng 80% thành phố Pha-lu-gia.

Hơn nữa, IS cũng không dễ gì từ bỏ tham vọng bành trướng và củng cố lãnh thổ chiếm đóng của mình ở I-rắc. Tổ chức này đã nhanh chóng thay đổi chiến thuật sau khi thất bại ở Pha-lu-gia với việc mở nhiều cuộc tấn công ác liệt tại tỉnh Xa-la-hút-đun ở Đông Bắc I-rắc, đánh chiếm một số ngôi làng tại đây.

Trong khi cuộc chiến chống IS ở I-rắc đang diễn ra quyết liệt, I-rắc vẫn đang phải đối mặt với nguy cơ thường trực là cuộc chiến sắc tộc, tôn giáo có thể bùng phát bất cứ lúc nào. Một quan chức người Cuốc của I-rắc mới đây đã đề xuất nên chia I-rắc thành 3 nước riêng biệt sau khi đánh bại hoàn toàn IS để tránh đổ máu vì xung đột giáo phái. Quan chức hàng đầu người Cuốc này cho rằng một khi IS bị đánh bại, I-rắc nên được chia thành 3 thực thể riêng biệt, mỗi thực thể có một nhà nước riêng lần lượt của người Hồi giáo Si-ai, người Hồi giáo Xăn-ni và người Cuốc.

Vì vậy, giới phân tích cho rằng, nếu IS bị tiêu diệt, I-rắc vẫn có thể tiếp tục bị chia rẽ sâu sắc vì thực tế là bạo lực giáo phái vẫn tiếp diễn tại quốc gia này trong nhiều năm qua. Dù mới đây I-rắc đã đạt được thỏa thuận chia sẻ quyền lực, nhưng nó lại đang là nguyên nhân dẫn tới tình trạng bất mãn, bế tắc và tham nhũng.

Ông Mát-râu Ba-da-ni (Masrour Barzani), người đứng đầu Hội đồng An ninh chính quyền Khu vực của người Cuốc (KRG) cho biết, mức độ thiếu tin tưởng lẫn nhau vẫn cao và họ không nên ở “dưới cùng một mái nhà”.

Từ bao lâu nay, người Cuốc tại I-rắc vẫn cháy bỏng giấc mơ độc lập và làm mọi cách để đạt được mục tiêu. Trong khi đó, tình trạng mâu thuẫn sắc tộc gia tăng vì kể từ khi Tổng thống Xát-đam Hút-xen bị lật đổ vào năm 2003, người Si-ai chiếm đa số liên tục nắm chính quyền và giành phần lớn quyền lợi. Trong khi đó, người Xăn-ni bị tước đoạt các lợi ích kinh tế và chính trị, khiến hận thù chồng chất. Theo ông M.Ba-da-ni, người Xăn-ni nên được trao quyền lựa chọn ở các tỉnh mà họ chiếm số đông như ở miền Bắc và Tây I-rắc. Ông cho rằng, những gì ông đề xuất là một sự lựa chọn. Không thể sống cùng một mái nhà nhưng có thể làm hàng xóm tốt của nhau, có thể hợp tác một khi họ cảm thấy mình có tương lai tươi sáng và ổn định.

Tuy nhiên, phản ứng của người Xăn-ni lại không đơn giản như vậy. Họ cho rằng đề xuất của người Cuốc khó mà thực hiện, vì người Xăn-ni sống rải rác trên khắp lãnh thổ I-rắc nên việc vạch ranh giới của bất cứ thực thể Xăn-ni nào cũng có thể tạo ra một làn sóng căng thẳng mới. Với người Cuốc, đề xuất trên có thể phù hợp hơn vì người Cuốc sống tập trung ở miền Bắc và Tây Bắc.

Một nghị sĩ người Xăn-ni, ông Hát-xan An Sơ-uê-rít (Hassan Al-Shwerid) tuyên bố: “Chia tách I-rắc đồng nghĩa với việc có thêm sự hủy diệt, bạo lực và chiến tranh”. Ông A-mét An Mi-xa-ri (Ahmed Al-Misari), một nghị sĩ Xăn-ni khác cũng khẳng định, sau khi đánh bại IS, người I-rắc nên ngồi với nhau và đạt sự đồng thuận về cách thức quản lý đất nước chứ không phải là chia tách đất nước.

Trước những nguy cơ và thách thức rõ ràng mà đất nước phải đối mặt, ông M.Ba-da-ni (Masrour Barzani), người đứng đầu Hội đồng An ninh chính quyền Khu vực của người Cuốc đã bày tỏ lo ngại khả năng xảy ra “khoảng trống” gây hỗn loạn sau khi I-rắc loại bỏ hoàn toàn IS.

MAI NGUYÊN