Chương mới trong quan hệ hợp tác Ấn Độ - I-ran

Phát biểu trước báo giới tại thủ đô Tê-hê-ran ngày 22-5, Thứ trưởng Ngoại giao I-ran phụ trách các vấn đề châu Á - Thái Bình Dương, ông Ê-bra-him Ra-him-pua (Ebrahim Rahimpour) nhấn mạnh: "I-ran luôn chú trọng việc mở rộng quan hệ láng giềng hữu nghị với các quốc gia trong khu vực và Ấn Độ không phải là ngoại lệ. Ấn Độ đang nổi lên là cường quốc kinh tế mới cả trên phạm vi khu vực và thế giới". Theo ông Ra-him-pua, chuyến thăm I-ran lần này của Thủ tướng Mô-đi giúp thúc đẩy các đàm phán song phương trước đó thành những thỏa thuận cuối cùng.

Không lạ gì khi hợp tác về lĩnh vực dầu khí được xem là điểm nhấn trong chuyến thăm I-ran lần này của Thủ tướng N. Mô-đi, trong đó phải kể đến việc phát triển mỏ dầu Farzad-B, dự án kinh tế đầu tiên trong các dự án mà I-ran dành cho Ấn Độ. Thỏa thuận sơ bộ liên quan đến thăm dò và phát triển mỏ dầu này đã được I-ran ký kết với một liên doanh gồm ba công ty của Ấn Độ vào năm 2000.

Thủ tướng Ấn Độ Na-ren-đra Mô-đi và Tổng thống I-ran Ha-xan Râu-ha-ni (Hassan Rouhani) trong buổi họp báo tại Tê-hê-ran. Nguồn: PTI 

CNN cho hay, I-ran và Ấn Độ gần đây tích cực hợp tác để giải quyết "bài toán" dầu thô. I-ran từng là nhà cung cấp dầu mỏ lớn thứ 2 của Ấn Độ. Sau đó, các lệnh trừng phạt kinh tế nhằm vào I-ran vì chương trình hạt nhân gây tranh cãi của nước này đã buộc Ấn Độ phải giảm nguồn cung dầu mỏ từ Tê-hê-ran. Tuy nhiên, sau khi I-ran được dỡ bỏ các lệnh trừng phạt quốc tế hồi tháng 1, Tê-hê-ran đang nỗ lực nâng sản lượng dầu thô. Phần lớn số dầu này được bán cho Ấn Độ. Theo số liệu từ hãng nghiên cứu thị trường hàng hóa Genscape, lượng dầu Ấn Độ nhập khẩu từ I-ran đã tăng gần gấp ba lần kể từ tháng 1-2016.

Ấn Độ hiện tăng trưởng với tốc độ nhanh hơn bất cứ nền kinh tế lớn nào khác và nước này cũng đang trong “cơn khát” năng lượng. Theo Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA), nhu cầu dầu thô của Ấn Độ sẽ tăng thêm 300.000 thùng/ngày trong năm nay. Vì vậy, trước nay Ấn Độ luôn coi I-ran là một đối tác quan trọng lâu dài, đồng thời là "cửa ngõ" có thể giúp Niu Đê-li tiếp cận với các nước Trung Á giàu dầu khí.

Trong một tin tức liên quan cùng ngày, Tổng thống Áp-ga-ni-xtan A-sơ-ráp Ga-ni (Ashraf Ghani) đã tới thủ đô Tê-hê-ran, bắt đầu chuyến công du I-ran để ký một thỏa thuận ba bên liên quan tới cảng Cha-ba-ha của nước Cộng hòa Hồi giáo này. Ấn Độ cũng tham gia thỏa thuận nói trên. Trong khuôn khổ thỏa thuận đạt được hồi tháng 4, Ấn Độ sẽ được phép tiếp cận Áp-ga-ni-xtan thông qua cảng có vị trí chiến lược Cha-ba-ha của I-ran, vốn nằm trên Vịnh Ô-man. Tuyến đường từ Cha-ba-ha tới Áp-ga-ni-xtan sẽ giúp hàng hóa Ấn Độ được vận chuyển tới Áp-ga-ni-xtan mà không cần đi qua lãnh thổ Pa-ki-xtan, đồng thời giúp Ấn Độ tiếp cận được với Nga và châu Âu, thông qua một kết nối đường sắt và đường bộ mới. Bộ trưởng Giao thông đường bộ, đường cao tốc và vận tải biển Ấn Độ Ni-tin Ga-ca-ri (Nitin Gadkari) tiết lộ hơn 1.000 tỷ ru-pi (khoảng 14,8 tỷ USD) có thể được phía Ấn Độ rót vào khu vực thương mại tự do Cha-ba-ha.

Ngoài ra, hãng thông tấn Ấn Độ PTI ngày 23-5 còn cho biết, Ấn Độ sẽ đầu tư hàng tỷ USD để xây dựng các ngành nghề, từ luyện nhôm cho tới các nhà máy sản xuất u-rê, tại khu vực Cha-ba-ha. Bộ trưởng Ga-ca-ri nhận định I-ran có nguồn khí đốt và năng lượng rẻ mà các công ty Ấn Độ muốn khai thác để xây dựng một nhà máy luyện nhôm công suất 0,5 triệu tấn cũng như các nhà máy sản xuất u-rê.

Giới phân tích cho rằng chuyến thăm của Thủ tướng Mô-đi đã mở ra chương mới trong quan hệ hợp tác song phương Ấn Độ - I-ran, nhất là trong các lĩnh vực kinh tế, năng lượng, an ninh và kết nối khu vực. Hiện nay, Ấn Độ đang xem xét tăng gấp đôi lượng dầu nhập khẩu từ I-ran. I-ran và Ấn Độ cũng đang theo đuổi dự án vận chuyển khí đốt qua một hệ thống đường ống dưới đáy biển. Tới nay, phía Ấn Độ đã đề xuất đầu tư 4,5 tỷ USD để xây dựng hệ thống đường ống dẫn khí dưới đáy biển để vận chuyển khí đốt từ I-ran tới thị trường Ấn Độ. Ngoài ra, một liên doanh do công ty ONGC Videsh của Ấn Độ dẫn đầu cũng mong muốn ký kết thỏa thuận phát triển mỏ khí đốt Bi-na-lao mà phía đối tác Ấn Độ phát hiện ở khu vực ngoài khơi đảo Pha-xi của I-ran năm 2008.

Ấn Độ là nước tiêu thụ phân bón lớn trên thế giới, trong khi I-ran là một trong những nhà sản xuất hàng đầu về sản phẩm này. Ấn Độ cũng mong muốn đầu tư 20 tỷ USD vào các dự án sản xuất phân bón tại vùng Cha-ba-ha của I-ran.

HÀ LAN