Giờ thì, chỉ sau có 3 năm, tình hình trở nên vô cùng ngột ngạt, tới mức chính quyền địa phương đang phải cân nhắc thu phí để hạn chế du khách tại các địa danh nổi tiếng”. Đó là chia sẻ của nhà báo Andrea Carlo.

Với dân số chưa đầy 59 triệu người, thật kinh ngạc là trong năm 2023, Italy đã đón lượng khách du lịch quốc tế xấp xỉ với số dân nước này: 57,3 triệu du khách. Quốc gia Nam Âu nằm bên bờ Địa Trung Hải thơ mộng, có thời tiết lý tưởng, ẩm thực phong phú, cùng các địa danh di sản tuyệt đẹp có lịch sử văn hóa lâu đời, có Thánh đường Vatican-trái tim Giáo hội Công giáo... Những lợi thế “có một không hai” lý giải vì sao “kinh đô kiến trúc và thời trang thế giới” lại có sức hấp dẫn đến mê hoặc lòng người, lọt tốp đầu những điểm đến được ghé thăm nhiều nhất thế giới.

Vẻ đẹp cổ kính của đài phun nước Trevi. Ảnh: VnExpress 

Năm 2023, chỉ riêng thủ đô Rome đã đón lượng du khách quốc tế kỷ lục: 35 triệu du khách. Với việc tổ chức Năm Thánh 2025, bắt đầu bằng Lễ mở Cửa Thánh đêm Giáng sinh 24-12-2024, kéo dài đến ngày 6-1-2026, “Thành phố vĩnh cửu” được dự báo sẽ tiếp tục đón lượng du khách khổng lồ ghé thăm. Với du khách, đây là cơ hội được chứng kiến những sự kiện tôn giáo-văn hóa đặc sắc, thưởng thức những tinh hoa trong nền âm nhạc, nghệ thuật, hội họa... đỉnh cao của thế giới. Song, với cộng đồng địa phương và những nhà hoạt động trong lĩnh vực di sản và bảo vệ môi trường, hậu quả tiềm tàng từ du lịch quá tải tạo nên những áp lực không dễ hóa giải...

Cư dân Rome liên tục phàn nàn, rằng những con phố đông đúc đang trở nên tắc nghẽn; sự phổ biến của dịch vụ cho thuê lưu trú trên nền tảng Airbnb khiến giá thuê nhà tăng vọt; giao thông công cộng khó khăn, lượng rác thải quá lớn từ du khách đe dọa vệ sinh công cộng, đe dọa môi trường sinh thái của thành phố di sản. Những thói quen sinh hoạt thường nhật-vốn tạo nên nét thi vị đặc trưng của cuộc sống cư dân thành Rome-nay trở thành những công việc vặt vãnh khó chịu, ví như quán cà phê địa phương dành bàn ghế cho du khách tới ăn uống, chứ không còn chỗ cho người dân sở tại muốn tới nhâm nhi cà phê trong lúc chuyện gẫu. Kèm theo đó, giá cả các mặt hàng cũng tăng lên. “Thời của một tách espresso giá 1 euro đã trở thành ký ức xa vời”, Carlo than thở.

Trước làn sóng du khách dự kiến lên tới hàng chục triệu người sẽ đổ về thủ đô Rome và Tòa thánh Vatican trong Năm Thánh 2025, chính quyền địa phương đã triển khai một chương trình cải tạo và làm đẹp đô thị khổng lồ. Nhiều tuyến đường bị ngăn lại, các ga tàu điện ngầm đóng cửa, nhiều thắng cảnh bị che khuất sau giàn giáo..., gây ra tâm lý bức xúc, thậm chí phẫn nộ với người dân bản địa.

“Chả mấy nữa, người ta sẽ phải xây một bệnh viện tâm thần cho cư dân thành phố”, một người có sức ảnh hưởng phát biểu trong đoạn video đăng tải trên Instagram, thu hút hơn 300.000 lượt xem.

Giá thuê nhà ngắn hạn tại Rome đã tăng 37,3% vào năm 2023, cao thứ hai ở châu Âu, chỉ sau Amsterdam của Hà Lan. Tiền thuê nhà hiện nay trung bình 2.000 euro/tháng, trong khi mức lương trung bình là 2.367 euro/tháng. Nhiều người buộc phải rời khỏi nơi mình đã sống nhiều năm, khi chủ nhà quyết định tận dụng sự kiện Năm Thánh tăng giá thuê nhà để kiếm thêm thu nhập.

Còn tại thành phố cổ Split của Croatia, vốn nổi tiếng với những bãi biển xanh, cát trắng mộng mơ, những nhà hàng, quán bar sôi động, những công trình kiến trúc La Mã còn sót lại, cư dân địa phương đã “chán ngán với những du khách say xỉn” đổ về từ khắp nơi. “Rất nhiều người trẻ đến đây để tiệc tùng và uống rượu chứ không phải để tham quan hay tìm hiểu lịch sử, văn hóa”, Vana, nhân viên một công ty du thuyền cho hay. Sự quá tải trong nhu cầu lưu trú ngắn hạn của du khách đẩy giá thuê nhà ở Split lên cao, ở mức 700-800 euro/tháng, trong khi mức lương trung bình nơi đây chỉ vào khoảng 1.000 euro/tháng, gây áp lực cho cuộc sống người dân. Người trẻ ngày càng khó tìm thuê được căn hộ có mức giá vừa phải để bắt đầu cuộc sống và kết hôn, trong khi cơ quan chức năng địa phương phải tăng cường an ninh để ứng phó với các hành vi phản cảm như say rượu, cởi trần hay tiểu bậy nơi công cộng.  

Rome và Split chỉ là hai trong số hàng loạt điểm hút khách du lịch quốc tế đang ngày càng trở nên quá tải, mà hệ lụy nó gây ra là phá vỡ sự gắn kết cũng như bản sắc văn hóa của cộng đồng địa phương. Cùng với đó là những tác động tiêu cực về môi trường, di sản, như ảnh hưởng đến hệ sinh thái rạn san hô ở vịnh Maya (Thái Lan) do lặn biển và du thuyền neo đậu, ô nhiễm nguồn nước và xói mòn các chạm khắc tinh xảo ở quần thể đền Angkor Wat (Campuchia)...    

Có thể nói, bên cạnh các chiến lược nhằm thu hút khách du lịch, tối ưu hóa những lợi ích to lớn về kinh tế, xã hội mà ngành “công nghiệp không khói” đem lại, các nhà quản lý cũng đang phải đau đầu tìm mọi cách thức hiệu quả nhằm bảo tồn những di sản cũng như bản sắc văn hóa địa phương.

HÀ PHƯƠNG

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.