Theo TASS, phát biểu tại Diễn đàn Sedona thuộc Viện McCain mới đây, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đánh giá, Palestine và Israel có thể cùng tồn tại với điều kiện an ninh cho nhà nước Do Thái được bảo đảm, nhưng vấn đề Palestine phải được giải quyết để đạt mục tiêu đó. Ngoại trưởng Blinken nhấn mạnh, Washington cam kết bảo đảm an ninh cho Israel và khẳng định chắc chắn tư cách nhà nước Palestine có thể đạt được. 

leftcenterrightdel
Tổng thống Mỹ Joe Biden gặp gỡ Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tại Tel Aviv năm 2023. Ảnh: AFP

Lập trường này của Washington được cho là cách tiếp cận mới trong nỗ lực thúc đẩy hòa bình Trung Đông, khi có cách tiếp cận cân bằng hơn giữa lợi ích của người Palestine và người Israel, sau một thời gian dài theo đuổi chính sách thiên vị Israel gây tranh cãi. Cuộc xung đột ở Gaza đưa lại những tổn thất quá lớn và đang lâm vào thế bế tắc, khiến Mỹ cũng như các nước Arab hiểu rằng không thể thúc đẩy hợp tác với Israel mà phớt lờ vấn đề của người Palestine. Phát biểu hồi đầu tuần này khi tham dự một sự kiện ở Saudi Arabia, Ngoại trưởng Blinken đã tuyên bố, để tiến trình bình thường hóa quan hệ giữa Saudi Arabia và Israel có thể diễn ra, cần phải có con đường cho một Nhà nước Palestine và hòa bình ở Gaza. Trong chuyến công du Trung Đông vừa kết thúc, tại Riyadh, ông Blinken thừa nhận mấu chốt của vấn đề là “nếu không bảo đảm được tương lai chính trị cho người Palestine, việc vạch kế hoạch tương lai rõ ràng cho dải Gaza sẽ trở nên khó khăn hơn nhiều, nếu không muốn nói là không thể”.

Trong khi đó, ngoại trưởng các nước Arab và châu Âu cũng đã có cuộc họp hôm 29-4 nhằm thúc đẩy nỗ lực chung hướng tới thực hiện giải pháp hai nhà nước để tìm cách chấm dứt cuộc xung đột ở dải Gaza bên lề cuộc họp đặc biệt của Diễn đàn Kinh tế thế giới (WEF) ở Riyadh của Saudi Arabia.

Cho dù sự quan tâm của Washington đối với vấn đề hòa bình Trung Đông trong nhiều năm qua không có sự ổn định, nhưng không thể phủ nhận, để có một nền tảng cho nền hòa bình lâu dài tại Trung Đông thì không thể thiếu vắng vai trò của Mỹ. Trong cuộc xung đột tại dải Gaza hiện nay, Mỹ đã cho thấy vai trò tích cực hơn của mình khi Ngoại trưởng Blinken có chuyến công du thứ 7 tới khu vực kể từ sau khi xung đột bùng phát ở Gaza. Tuy nhiên, tìm ra giải pháp cho cuộc xung đột kéo dài này đang thực sự là một thách thức không nhỏ đối với chính quyền của Tổng thống Biden. 

Điều gì cũng có nguyên do của nó. Washington rõ ràng vẫn chưa sẵn sàng để gây áp lực cho đồng minh Israel theo cách được nhiều nước mong muốn, nói cách khác là chưa đủ sức nặng. Dù nhiều lần bày tỏ bất bình với lập trường cứng rắn của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu, nhưng chính quyền của ông Biden đến nay vẫn ủng hộ và tiếp tục viện trợ vũ khí cho Israel. 

Hệ quả là cho đến nay, kế hoạch của ông Netanyahu đối với Gaza vẫn thiên về phương án sử dụng vũ lực. Bất chấp áp lực ngày càng tăng trong nước và quốc tế nhằm phản đối kế hoạch tấn công thành phố Rafah ở miền Nam Gaza, Israel tuyên bố vẫn sẽ tiến đánh Rafah nhằm loại bỏ thành trì cuối cùng của Hamas. Theo Tổng thống Palestine Mahmoud Abbas, Mỹ là quốc gia duy nhất có thể ngăn chặn Israel khỏi “tội ác này”, nhưng thực tế cho thấy chưa có động thái đáng kể nào từ Washington.

Cùng với lựa chọn vũ lực, Israel vẫn chưa có dấu hiệu nào cho thấy sự quan tâm đối với các cuộc thảo luận về việc thành lập Nhà nước Palestine. Thủ tướng Netanyahu đã nhiều lần bác bỏ viễn cảnh thành lập một Nhà nước Palestine độc lập bên cạnh một Nhà nước Israel với đường biên giới trước năm 1967, cho rằng điều đó sẽ gây tổn hại đến an ninh của nước này và kiên quyết tiếp tục cuộc chiến ở Gaza cho đến khi Hamas bị loại bỏ hoàn toàn. 

Cách tiếp cận mới của Mỹ đối với vấn đề hòa bình Trung Đông vì vậy không mang lại nhiều hy vọng, khi còn tồn tại quá nhiều trở lực. Giới chuyên gia cho rằng, dù tầm nhìn về giải pháp hai nhà nước hay nỗ lực thúc đẩy hòa bình Trung Đông của ông Biden có vẻ mang nhiều ý nghĩa, thực chất vẫn sẽ chỉ là sự tiếp nối một chiến lược thất bại kéo dài hàng thập kỷ của Mỹ ở khu vực “chảo lửa”. 

XUÂN PHONG

*Mời bạn đọc vào chuyên mục Quốc tế xem các tin, bài liên quan.