QĐND - Tối 6-8, 10 ứng cử viên hàng đầu của đảng Cộng hòa đã có cuộc tranh luận đầu tiên trên truyền hình, mở màn cuộc đua giành tấm vé duy nhất của đảng này tham gia cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ năm 2016. Cuộc tranh luận được hãng truyền thông Fox News phát sóng trực tiếp trong khung giờ “vàng” từ sân vận động Quiken Loans ở Cli-vơ-len và Ô-hai-ô...

Theo AFP, với phong cách vừa khiêu khích, vừa châm biếm và những phát biểu khoa trương, tỷ phú Đô-nan Trăm (Donal Trump), người đang dẫn đầu danh sách 10 ứng cử viên hàng đầu của đảng Cộng hòa (theo tỷ lệ ủng hộ của cử tri trong các cuộc thăm dò dư luận), đã tỏ ra áp đảo các đối thủ khác. Mở đầu cuộc tranh luận, tỷ phú này có tuyên bố gây “sốc” khi cho biết, ông sẽ không trung thành với “những chú voi”-biệt danh của đảng Cộng hòa, và không loại trừ khả năng đứng ra tranh cử với tư cách một ứng cử viên độc lập. Ông trùm kinh doanh bất động sản này nhấn mạnh, ông ưu tiên trở thành ứng cử viên tổng thống đại diện cho đảng Cộng hòa, song không cam kết ủng hộ bất kỳ ứng cử viên Cộng hòa nào khác của đảng này.

10 ứng cử viên hàng đầu của đảng Cộng hòa tại buổi tranh luận đầu tiên. Ảnh: Getty Images

Động thái trên của tỷ phú Đô-nan Trăm bị chỉ trích vì có thể khiến số phiếu cử tri ủng hộ các ứng cử viên còn lại bị phân tán và tăng cơ hội cho đối thủ của đảng Dân chủ. Một ứng cử viên khác của đảng Cộng hòa là Thượng nghị sĩ bang Ken-tắc-ki, Ran Pôn (Rand Paul) lập tức phản ứng giận dữ cho rằng, ông Đô-nan Trăm ủng hộ đối thủ chính của đảng Dân chủ là bà Hi-la-ri Clin-tơn. Ông Ran Pôn chỉ trích ông Đô-nan Trăm đang “chơi trò nước đôi” trong khi ứng cử viên Cộng hòa khác là Giép Bu-sơ (Jeb Bush) đánh giá tuyên bố trên là hành động gây chia rẽ. Ngoài ra, các ứng cử viên khác đã đồng loạt chỉ trích đối thủ Đô-nan Trăm khi cho rằng, tỷ phú bất động sản này không có chính kiến trong các vấn đề then chốt và có quan điểm gần giống với cựu Tổng thống Bin Clin-tơn và cựu Ngoại trưởng Hi-la-ri Clin-tơn.

Tại cuộc tranh luận đã diễn ra cuộc “khẩu chiến” giữa Thống đốc bang Niu Giơ-xi, Crít Crít-xti (Chris Christie) và Thượng nghị sĩ Ran Pôn liên quan tới Đạo luật Yêu nước được áp dụng sau vụ khủng bố ngày 11-9-2001 nhằm tăng cường bảo vệ an ninh và chương trình do thám của Cơ quan An ninh Quốc gia Mỹ (NSA). Ông Crít Crít-xti chỉ trích các nỗ lực của Thượng nghị sĩ Ran Pôn tại Thượng viện nhằm ngăn cản việc gia hạn các chương trình do thám của chính phủ. Phản bác lại, ông Ran Pôn nhấn mạnh, cần đẩy mạnh việc thu thập các thông tin từ các phần tử khủng bố thay vì từ các công dân Mỹ luôn biết chấp hành luật pháp.

Các ứng cử viên cũng không bỏ lỡ cơ hội công kích đối thủ của đảng Dân chủ Hi-la-ri Clin-tơn xung quanh các cáo buộc gần đây về việc bà sử dụng địa chỉ thư điện tử cá nhân để giải quyết việc công, thay vì địa chỉ chính thức do chính phủ cấp.

Trong 2 giờ tranh luận sôi nổi, các ứng cử viên đã đề cập tới một loạt vấn đề “nóng” như nhập cư, thuế quan, chăm sóc sức khỏe, các quyền tự do cá nhân, chính sách đối ngoại và an ninh quốc gia của Mỹ. Phần lớn các phát biểu của các ứng cử viên đều tập trung công kích chính sách của chính quyền Tổng thống B.Ô-ba-ma trong việc đối phó với tổ chức “Nhà nước Hồi giáo” (IS) tự xưng. Các ứng cử viên cam kết thắt chặt chính sách nhập cư, khẳng định tuân thủ quan điểm của đảng Cộng hòa trong các vấn đề xã hội. Đặc biệt, các ứng cử viên Cộng hòa khẳng định, sẽ bác bỏ thỏa thuận hạt nhân vừa đạt được giữa I-ran và nhóm P5+1.

Giới phân tích nhận định, các cuộc tranh luận là cơ hội quan trọng để các ứng cử viên trình bày cương lĩnh tranh cử của mình trong các vấn đề kinh tế và chính sách đối ngoại trong nỗ lực lôi kéo sự chú ý và ủng hộ của cử tri. Cuộc tranh luận này là cơ hội đầu tiên để cử tri đảng Cộng hòa có dịp so sánh trực tiếp 10 ứng cử viên với nhau. Tỷ phú Đô-nan Trăm đã chứng tỏ rằng, ông có thể tiến xa hơn so với những tuyên bố “bom tấn” của mình, cũng như có khả năng tạo ra một số điều đặc biệt về chính sách. Theo AFP, phong cách trả lời không theo văn bản chuẩn bị sẵn và cũng không ngần ngại công kích đối thủ của tỷ phú Đô-nan Trăm khiến một số người thấy khó chịu, tuy nhiên cũng thực sự khiến ông nổi bật giữa các đối thủ. Còn đối thủ khác của ông là thống đốc bang Ô-hai-ô, Giôn Ca-xích (John Kasich) trong cuộc tranh luận đã thừa nhận: “Đô-nan Trăm đã khiến đất nước này phải theo dõi. Những ai chỉ muốn loại ông ấy ra, họ đang phạm sai lầm”.

Dự kiến, đảng Cộng hòa sẽ tổ chức 9 cuộc tranh luận từ giờ cho đến thời điểm trước khi diễn ra cuộc bỏ phiếu sơ bộ vào tháng 2-2016. Cuộc tranh luận tiếp theo dự kiến sẽ diễn ra ngày 16-9 tới. Trong khi đó, đảng Dân chủ cũng đã lên kế hoạch tổ chức 6 cuộc tranh luận, trong đó cuộc tranh luận đầu tiên dự kiến sẽ diễn ra ngày 13-10 tới.

MAI NGUYÊN