Thước đo tín nhiệm

Trong cuộc tổng tuyển cử lần này, cử tri Thái Lan chỉ bầu 500 hạ nghị sĩ bởi 250 thượng nghị sĩ của Thượng viện đã được chỉ định sẵn từ sau cuộc đảo chính quân sự hồi năm 2014. Vì lẽ đó nên đây thực chất là một cuộc bầu cử Hạ viện mặc dù được gọi là tổng tuyển cử. Trong 500 ghế tại Hạ viện, 400 ghế được bầu theo 400 khu vực bầu cử trên cả nước và 100 ghế được bầu theo danh sách chính đảng. Mỗi cử tri Thái Lan nhận được hai lá phiếu, một phiếu bầu cho một ứng viên ở một khu vực bầu cử địa phương và một phiếu lựa chọn chính đảng mà mình ủng hộ. 400 ghế được bầu theo khu vực bầu cử tuân thủ nguyên tắc “first-past-the-post” (người về nhất sẽ trúng cử), tức là người giành số phiếu cao nhất sẽ trúng cử mà không nhất thiết phải đạt một số lượng phiếu nhất định. 100 ghế được bầu theo danh sách chính đảng, phân bổ tương ứng cho các đảng dựa vào tỷ lệ phiếu bầu mà họ giành được trên phạm vi toàn quốc.

Người dân Thái Lan bỏ phiếu tại một địa điểm bầu cử ở Bangkok ngày 24-3. Ảnh: TTXVN

Có hơn 6.600 ứng viên từ 70 chính đảng tham gia cạnh tranh 500 ghế tại Hạ viện Thái Lan trong cuộc đua ngày 14-5. Đảng nào giành tối thiểu 251/500 ghế sẽ giành được quyền đứng ra thành lập chính phủ mới. Hiến pháp hiện tại của Thái Lan quy định lưỡng viện Quốc hội bầu thủ tướng. Mỗi đảng được đề cử tối đa 3 ứng viên cho vị trí thủ tướng và cần giành được ít nhất 25 ghế tại Hạ viện để các ứng viên của mình được đưa vào vòng bỏ phiếu tại Quốc hội. Tổng cộng có 63 ứng viên từ 43 đảng tham gia ứng cử cương vị này. Để được ngồi vào “ghế nóng”, ứng viên phải nhận được sự ủng hộ của ít nhất 376/750 nghị sĩ tại Quốc hội.

Tuy có tới 70 chính đảng tham gia chạy đua giành 500 ghế tại Hạ viện Thái Lan nhưng theo đánh giá của giới phân tích và được ghi nhận bởi nhiều cuộc thăm dò dư luận thì đây chủ yếu là cuộc rượt đuổi giữa Đảng Quốc gia Thái Lan Thống nhất (UTN) của đương kim Thủ tướng Prayut Chan-o-cha, Đảng Pheu Thai (Vì nước Thái) có liên hệ với cựu Thủ tướng Thaksin Shinawatra, Đảng Palang Pracharath (Quyền lực nhà nước nhân dân-PPRP) của Phó thủ tướng Prawit Wongsuwon, Đảng Dân chủ, Đảng Tiến bước và Đảng Bhumjaithai (Tự hào nước Thái).

Điều đáng lưu ý là số lượng cử tri trẻ (dưới 40 tuổi), vốn được nhìn nhận ngày càng quan tâm và hiểu biết về chính trị, đăng ký tham gia bỏ phiếu chiếm tỷ lệ lớn nhất (hơn 40%) trong tổng số hơn 52 triệu cử tri của Thái Lan. Thêm vào đó, trước thềm bầu cử, vẫn còn rất nhiều cử tri xứ chùa Vàng chưa quyết định sẽ bỏ phiếu cho đảng nào. Bloomberg dẫn kết quả thăm dò dư luận trên phạm vi toàn quốc hồi giữa tháng 4-2023 của Nation Group, một trong những công ty truyền thông lớn nhất của Thái Lan, cho thấy có đến 1/3 cử tri thuộc diện này. Đó là chưa bàn tới việc kết quả các cuộc thăm dò dư luận trước giờ G liên quan đến cuộc tổng tuyển cử đều bị cấm tiết lộ công khai. Tất cả điều này khiến cuộc chạy đua vốn đã sít sao trước đó trở nên càng gay cấn, khó đoán định. Người ta không loại trừ kịch bản không có đảng nào giành thế đa số mà thay vào đó sẽ phải liên minh với nhau để đứng ra thành lập chính phủ mới. Thậm chí, khả năng về một chính phủ thiểu số-ám chỉ việc các đảng không giành thế đa số tại Hạ viện vẫn có thể cầm quyền với sự ủng hộ của Thượng viện-cũng đã không ít lần được đề cập.

Cuộc tổng tuyển cử lần thứ hai kể từ sau cuộc đảo chính quân sự hồi năm 2014 diễn ra trong bối cảnh kinh tế Thái Lan được dự báo tiếp tục tăng trưởng chậm, tỷ lệ lạm phát cao đe dọa triển vọng phục hồi sau đại dịch. Cũng vì vậy mà các chiến dịch vận động tranh cử của mỗi đảng đều tập trung vào nỗi lo cơm áo gạo tiền của người dân Thái Lan như tăng lương tối thiểu, tăng lương hưu, giãn nợ, trợ giá nông sản...

Lá phiếu của hàng chục triệu cử tri xứ chùa Vàng không chỉ là thước đo tín nhiệm mà còn đặt ra trách nhiệm nặng nề đối với các chính đảng nói chung và chính phủ mới nói riêng. Cho dù cuộc tổng tuyển cử ngày 14-5 có gay cấn thế nào đi chăng nữa và ai sẽ là người lãnh đạo chính phủ tiếp theo thì điều cốt lõi, như Thủ tướng Prayut Chan-o-cha khẳng định, vẫn là “tiếp tục công việc nâng cao đời sống người dân Thái Lan”.

HOÀNG VŨ