Thắp sáng hy vọng

QĐND - Vượt qua rất nhiều khó khăn, kim ngạch xuất khẩu năm 2010 của Việt Nam  có khả năng đạt xấp xỉ 71 tỷ USD (tăng 24% so với năm 2009 và tăng 16,5% so với kế hoạch năm). Nhập siêu cũng có thể ở mức 17% so với kim ngạch xuất khẩu, hoàn thành hạn mức dưới 20% mà Quốc hội đề ra từ đầu năm. Thành công trên là do sự điều hành chủ động, linh hoạt và đúng đắn của Chính phủ…

Xuất khẩu vượt kỳ vọng

Trong cuộc giao ban trực tuyến của Bộ Công Thương ngày 6-12, ông Lê Văn Được, Vụ trưởng Vụ Kế hoạch (Bộ Công Thương) phấn khởi thông báo, kim ngạch xuất khẩu năm 2010 có thể xấp xỉ mức 71 tỷ USD. Kim ngạch xuất khẩu 11 tháng qua đạt 64,3 tỷ USD (tăng 24,5% so với cùng kỳ). Giá cả nhiều mặt hàng trên thị trường thế giới được cải thiện đã góp phần vào tăng trưởng xuất khẩu. Tính riêng yếu tố tăng giá đã giúp kim ngạch xuất khẩu tăng 3,1 tỷ USD.

Đến hết tháng 11, đã có 16 mặt hàng xuất khẩu đạt kim ngạch hơn một  tỷ USD, tăng thêm hai mặt hàng (hạt điều và dây cáp điện) so với tháng 10. Các mặt hàng có kim ngạch xuất khẩu đạt giá trị cao gồm: Hàng dệt may đạt 10 tỷ USD (tăng 22,6%); giày, dép các loại đạt 4,5 tỷ USD (tăng 25,3%); thủy sản đạt 4,5 tỷ USD (tăng 16,3%); máy vi tính, sản phẩm điện tử và linh kiện ước đạt 3,2 tỷ USD (tăng 28,5%)...

Gạo là một trong những mũi nhọn xuất khẩu của Việt Nam. Trong ảnh: Bốc xếp gạo xuất khẩu tại Cảng Tân Thuận 2 (Cảng Sài Gòn). Ảnh: TTXVN

Đặc biệt, cơ cấu xuất khẩu đã có sự dịch chuyển dần theo hướng tăng dần tỷ trọng nhóm hàng chế biến công nghiệp và giảm dần việc xuất thô khoáng sản tài nguyên. Cụ thể: Nhóm hàng công nghiệp chế biến đạt 34,9 tỷ USD, chiếm 54% tổng kim ngạch xuất khẩu và tăng 30,4% so với cùng kỳ. Nhóm nông, lâm, thủy sản đạt 13,4 tỷ USD, chiếm 21 % tổng kim ngạch và tăng 20,8%. Nhóm hàng hóa khác đạt 8,9 tỷ USD, chiếm 14% tổng kim ngạch và tăng 52,8%. Riêng nhóm nhiên liệu và khoáng sản đạt 7,1 tỷ USD, chiếm 11 % tổng kim ngạch và chỉ bằng 89% so với cùng kỳ.            

Nhập siêu đạt mục tiêu đề ra

Cùng với những tín hiệu vui về xuất khẩu, việc kiểm soát chặt các mặt hàng hạn chế nhập khẩu đã thu được những kết quả khả quan; trong đó, các mặt hàng tiêu dùng xa xỉ nhập khẩu giảm nhiều so với cùng kỳ.

Tổng kim ngạch nhập khẩu 11 tháng đầu năm 2010 ước xấp xỉ 75 tỷ USD, tăng 19,8% so với cùng kỳ năm trước. Dự báo nhập khẩu năm 2010 sẽ vào khoảng 82,8 tỷ USD (tăng 18,4% so với năm 2009).

Một số mặt hàng chủ yếu có kim ngạch nhập khẩu giảm so với cùng kỳ năm 2009 là: phân bón các loại, xăng dầu, xe máy nguyên chiếc, ô tô nguyên chiếc...

Mặc dù nhiều mặt hàng nhập khẩu đã giảm về lượng, nhưng cũng như xuất khẩu, giá cả bình quân nhiều mặt hàng trên thị trường thế giới tăng so với cùng kỳ là một trong những nguyên nhân làm tăng kim ngạch nhập khẩu của cả nước. Tính riêng yếu tố tăng giá đã làm kim ngạch nhập khẩu tăng trên 4,7 tỷ USD. Đáng chú ý là trong 11 tháng đầu năm 2010, kim ngạch nhập khẩu từ Trung Quốc đã ở mức 17,7 tỷ USD, tăng 21,4% so với cùng kỳ năm trước, chiếm gần 25% tổng kim ngạch nhập khẩu cả nước.

Nhập siêu 11 tháng đầu năm ước khoảng 10,7 tỷ USD, bằng xấp xỉ 16,6% tổng kim ngạch xuất khẩu. Bộ trưởng Bộ Công Thương Vũ Huy Hoàng đánh giá, với những giải pháp triển khai quyết liệt, tốc độ nhập siêu năm 2010 có thể đạt 17% (khoảng 12 tỷ USD). Đây là tỷ lệ nhập siêu thấp nhất trong 4 năm trở lại đây, giúp cán cân thanh toán vĩ mô được cải thiện hơn.

Thành công nhờ chủ động, tỉnh táo và linh hoạt

Còn nhớ, sau năm 2009 xuất khẩu khá thất bát, hồi đầu năm, các chuyên gia kinh tế chỉ dám đặt hy vọng xuất khẩu cho năm 2010 là 60 tỷ USD, rồi đặt hạn mức nhập siêu là khoảng 20% tổng kim ngạch nhập khẩu. Ấy thế mà có những thời điểm, nhiều người lo ngại những con số trên khó lòng đạt được. Nhưng rồi thành tích của năm đã mang lại niềm vui lớn.

Ngoài nguyên nhân khách quan là sự phục hồi của nền kinh tế thế giới khiến nhu cầu hàng hóa tăng, giá cả hàng hóa vì thế cũng tăng lên, các chuyên gia cho rằng có 4 nguyên nhân chủ quan tạo ra thắng lợi của “mặt trận” xuất nhập khẩu.

Thứ nhất là sự chủ động mở rộng thị trường xuất khẩu, chuyển trọng tâm thị trường xuất khẩu. Trước đây, Mỹ và Châu Âu là hai thị trường xuất khẩu hàng đầu của hàng Việt Nam. Nhưng năm 2010, thị trường châu Á mới là thị trường xuất khẩu số 1 của hàng Việt Nam, đặc biệt là khu vực Đông Á.

Thứ hai là việc điều hành tỷ giá linh hoạt của Ngân hàng Nhà nước làm lợi cho hàng xuất khẩu.

Thứ ba, cơ chế điều hành sản xuất, xuất khẩu của cơ quan quản lý Nhà nước, các hiệp hội cũng khá linh hoạt và toàn diện. Ví dụ đối với xuất khẩu gạo, Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) được yêu cầu công khai tất cả các thông tin liên quan đến đấu thầu, cũng như việc tổ chức thực hiện các hợp đồng tập trung khi thắng thầu. Thông tin này có thể tham khảo trên trang web của VFA. Các xã chủ lực sản xuất lúa hàng hóa được trang bị máy vi tính nối mạng để nông dân truy cập thông tin giá lúa gạo, từ đó có cơ sở đàm phán với thương lái, tránh bị ép giá. Mạng lưới thương lái, đại lý và cơ sở xay xát cũng được tổ chức lại, được vận động tham gia vào các doanh nghiệp xuất khẩu gạo ở địa phương để thu mua cung cấp gạo cho doanh nghiệp và phải mua đúng giá cho nông dân… Nhà nước cũng đã có các chính sách để các ngân hàng kéo dài thời gian trả nợ cho nông dân vay vốn, tránh áp lực phải trả nợ, để nông dân khỏi phải bán lúa gấp sau thu hoạch, hạn chế bị ép giá. Kết quả là giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã liên tục tăng. Từ đầu tháng 11, giá gạo xuất khẩu của Việt Nam đã tăng thêm 8% so với giữa tháng 8-2010 và đang được giao dịch ở mức 490-500 USD/tấn (tương đương với giá gạo của Thái Lan).

Thứ tư là cơ quan quản lý đã bổ sung thêm nhiều mặt hàng vào danh mục kiểm soát nhập khẩu một cách chặt chẽ. Vì thế, việc nhập khẩu hàng xa xỉ và sản phẩm trong nước đã sản xuất được giảm hẳn.

Tựu trung, sự tỉnh táo, chủ động, linh hoạt đã tạo ra các cơ chế, các hành động đúng đắn, kịp thời là nguyên nhân cốt lõi của thành công trên “mặt trận” xuất nhập khẩu.

Năm 2010, hàng xuất khẩu Việt Nam đã phục hồi phong độ sau một năm 2009 khá thất vọng. Hy vọng đây sẽ là động lực, là sức bật cho một viễn cảnh tươi sáng hơn của kinh tế nước ta trong năm 2011 và những năm tiếp theo.

Hồ Quang Phương