Dự thảo Nghị định mới về tổ chức hoạt động cho thuê tài chính (CTTC) theo hướng sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định 16/CP sắp tới sẽ được Chính phủ phê duyệt. Thực tế đòi hỏi quy định rõ ràng và tạo thuận lợi cho các công ty CTTC thực hiện một cách chủ động. Bằng hình thức trao quyền tự quyết nhiều hơn cho nhà đầu tư và bản thân các doanh nghiệp sử dụng kênh huy động vốn này không bị khống chế tỷ lệ vốn bắt buộc, thị trường tín dụng hứa hẹn tạo bước biến chuyển mạnh mẽ. Nó sẽ thực sự là một kênh đầu tư tài chính hữu hiệu, hỗ trợ đắc lực cho doanh nghiệp, nhất là doanh nghiệp vừa và nhỏ trong môi trường WTO?

Tiết kiệm chi phí

Đến hết năm 2006, thị trường tín dụng Việt Nam có 11 công ty CTTC hoạt động (7 công ty trực thuộc các ngân hàng thương mại, một công ty liên doanh và 3 công ty 100% vốn đầu tư nước ngoài). Dù có ưu thế vượt trội trong đầu tư tài chính cho hoạt động sản xuất-kinh doanh của doanh nghiệp, nhưng đến thời điểm này cũng chỉ có khoảng 2% trên tổng số 800.000 doanh nghiệp vừa và nhỏ sử dụng dịch vụ CTTC như một công cụ đầu tư có hiệu quả. Các nước trong khu vực, tỷ lệ CTTC chiếm tới 15% thị trường tín dụng thì nước ta mới chưa tới 1,4%. Đây là một nghịch lý vì thực tế nhu cầu đầu tư của doanh nghiệp Việt Nam là rất lớn, nhất là thời điểm vừa bước vào “sân chơi” WTO.

Nhưng dù ở quy mô còn khiêm tốn nhưng CTTC đã và đang thực sự trở thành kênh tài trợ hữu hiệu cho các tổ chức, cá nhân trong hoạt động sản xuất- kinh doanh dưới hình thức đầu tư chiều sâu (mua sắm thiết bị, đổi mới dây chuyền, hiện đại hóa trang, thiết bị…); góp phần làm phong phú cho thị trường tài chính- ngân hàng, đem đến nhiều sự lựa chọn trong kế hoạch đầu tư mở rộng sản xuất cho các doanh nghiệp. Với ưu thế nổi bật: Tiết kiệm chi phí, không cần thế chấp, thủ tục đơn giản, cùng với giúp doanh nghiệp tăng khả năng cạnh tranh, đầu tư thiết bị, đổi mới phương thức họat động, CTTC còn hỗ trợ đắc lực việc bán hàng (điều này rất quan trọng với các nhà sản xuất trong nước). Quan tâm đến sự phát triển tương lai của doanh nghiệp, hầu hết các giao dịch đều bảo đảm được tính hiệu quả cao trong các dự án đầu tư lẫn những ưu đãi về thuế.

Đơn giản hóa thủ tục

Các thủ tục cho vay và yêu cầu tài sản thế chấp đơn giản đồng nghĩa với việc doanh nghiệp tiếp cận nguồn tài trợ dưới hình thức này dễ dàng, thông thoáng hơn. Công ty cho thuê không đòi hỏi tài sản thế chấp nào khác ngoài tài sản thuê. Chính vì ưu thế này vài năm gần đây, phần dư nợ cho thuê của các công ty CTTC tăng lên khá nhanh do nhu cầu về vốn phát triển sản xuất của doanh nghiệp rất lớn. Tổng dư nợ trong năm 2006 tăng 3,52% so với cùng kỳ 2005. Trong hơn 10 năm phát triển (1996 – 2007) ngành CTTC đóng vai trò quan trọng tạo thêm kênh tài trợ hữu hiệu cho các tổ chức, cá nhân và làm phong phú thêm các loại hình dịch vụ tài chính – ngân hàng. Lợi ích từ nó mang lại rất thiết thực bởi không chịu sự chi phối của các quy định về an toàn chung cho các loại hình tín dụng thương mại thông thường. Khách hàng và các công ty cho thuê ứng phó linh hoạt hơn khi quyết định tổng mức tài trợ và phương thức hợp tác phù hợp với đặc điểm, ngành nghề kinh doanh của họ. Thủ tục cho vay gọn nhẹ, đơn giản, rất phù hợp với điều kiện sản xuất-kinh doanh quy mô vừa và nhỏ. Tiết kiệm chi phí, khấu hao tài sản nhanh, đem lại lợi nhuận tức thì là lợi ích doanh nghiệp được hưởng lợi trực tiếp từ hoạt động này.

Tuy nhiên, thị trường CTTC đang phải đối mặt với những khó khăn, rủi ro bởi nguyên nhân từ phía khách hàng và phạm vi hoạt động còn hạn chế. Hệ thống các quy định pháp luật thiếu đồng bộ (đặc biệt quy định liên quan đến xử lý tranh chấp hợp đồng cho thuê, thu hồi tài sản, đăng ký tài sản cho thuê). Điều này bất lợi cho nhà đầu tư trong bối cảnh hội nhập kinh tế, tự do hóa thương mại tạo áp lực cạnh tranh ở vào giai đoạn cam go hiện nay. Trên thực tế, không chỉ các doanh nghiệp chưa tiếp cận được nguồn tài chính từ các công ty cho thuê mà ngay bản thân các công ty này cũng chưa chủ động được năng lực tài chính và phương thức tiếp cận khách hàng có hiệu quả cao. Theo ông Đỗ Thanh Bình – Phó thống đốc Ngân hàng nhà nước- thì: Quy định hiện tại và môi trường pháp lý còn nhiều bất cập, gây ảnh hưởng không nhỏ đến tốc độ phát triển chung. Cụ thể hơn, các công ty cho thuê chưa nhận được sự bảo hộ tích cực của hệ thống pháp luật.

Cần sự phối hợp đồng bộ

Tính đến thời điểm này, mới chỉ có 2% doanh nghiệp sử dụng nguồn tài trợ từ CTTC. Để xóa bỏ nghịch lý trên, theo bà Đỗ Thu Ngân, Tổng Giám đốc Công ty CTTC – Ngân hàng Sài Gòn thương tín (SACOMBANK LEASING) thì: Cần có quy chế mở rộng hoạt động này sang lĩnh vực bất động sản, hiện nay mới chỉ được phép thực hiện giao dịch cho thuê đối với các tài sản là động sản. Mở rộng cho thuê, ngoài tác động tích cực thúc đẩy thị trường bất động sản vốn đã đóng băng từ nhiều năm nay còn giúp dịch vụ cho thuê trên thị trường phong phú hơn.

Vào WTO, tiến trình cổ phần hóa được đẩy mạnh góp phần đa dạng loại hình sở hữu doanh nghiệp và giảm bớt lĩnh vực đầu tư độc quyền ở một số ngành nghề, chắc chắn nhu cầu thuê tài chính của nhà đầu tư sẽ tăng nhanh.

Ý kiến của nhiều nhà đầu tư cũng khẳng định: Cơ quan quản lý cần ban hành sớm các thông tư hướng dẫn liên Bộ kèm theo NĐ 65/2005 về đăng ký tài sản cho thuê tại các cơ quan có thẩm quyền (nơi công ty CTTC đặt trụ sở hoặc bên thuê cư trú hay đặt trụ sở) nhằm tháo gỡ khó khăn cho thị trường này. Rõ ràng, để hoạt động CTTC phát triển lành mạnh và thực sự trở thành công cụ hỗ trợ tài chính hữu ích cho chiến lược phát triển kinh doanh bền vững, Ngân hàng Nhà nước và các nhà quản lý cần thiết lập cơ chế phối hợp đồng bộ; tạo mối liên kết gắn bó giữa các công ty CTTC với doanh nghiệp – Hiệp hội CTTC và cơ quan chức năng trong các giao dịch. Tận dụng ưu thế của thị trường tài chính này, doanh nghiệp vừa và nhỏ nước ta có nhiều cơ hội thâm nhập thị trường WTO. Hoạt động CTTC sẽ hỗ trợ rất lớn cho những doanh nghiệp cần nhiều nguồn vốn như: Sản xuất ô tô, kinh doanh bất động sản...

THẠCH THẢO – PHAN TÙNG SƠN