Ổn định kinh tế vĩ mô vẫn là trọng tâm

Chỉ số giá tiêu dùng tháng 9 đạt mức thấp kỷ lục trong năm, lạm phát giảm, tăng trưởng kinh tế đang đi vào ổn định. Đó là những tín hiệu lạc quan cho bức tranh kinh tế vĩ mô 9 tháng đầu năm 2008. Để hiểu rõ hơn về tác dụng của các giải pháp ổn định kinh tế vĩ mô mà chúng ta đã thực hiện, cũng như diễn biến kinh tế đất nước trong thời gian tới, phóng viên Báo Quân đội nhân dân đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Võ Trí Thành, Trưởng ban Nghiên cứu chính sách hội nhập kinh tế quốc tế, Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế Trung ương.

Tiến sĩ Võ Trí Thành

- Theo con số thống kê tình hình lạm phát đã có những bước cải tiến đáng kể. Theo ông, tác dụng của chính sách kinh tế vĩ mô, thắt chặt tiền tệ mà chúng ta đã thực hiện từ đầu năm đã mang lại hiệu quả như thế nào?

- Những chính sách vĩ mô, 8 nhóm giải pháp được đưa ra, đặc biệt là chính sách thắt chặt tiền tệ có tác động đáng kể đối với việc giảm tốc độ tăng giá và ổn định kinh tế vĩ mô. Chính sách này tác động qua hai “kênh” chính ảnh hưởng đến lạm phát, một là giảm cung tiền, hai là tổng cầu giảm làm cho người dân thận trọng hơn trong chi tiêu, thận trọng hơn trong đầu tư. Bên cạnh đó, việc giảm lạm phát trong thời gian gần đây còn yếu tố nữa đó là tác động quan trọng từ giảm giá lương thực, giá nhiên liệu trên thế giới, dẫn đến mức giá chung giảm.

Kinh tế vĩ mô chịu tác động của nhiều yếu tố, kết hợp giữa chính sách đúng hướng và yếu tố bên ngoài thuận lợi sẽ mang đến kết quả khả quan hơn.

- Những chính sách ổn định kinh tế vĩ mô chúng ta đã thực hiện có ảnh hưởng như thế nào đối với tăng trưởng, thưa ông?

- Tăng trưởng trong ngắn hạn chắc chắn bị ảnh hưởng. Chính phủ cũng nói rất rõ phải đánh đổi trong ngắn hạn, thắt chặt tiền tệ, tài khoá làm tăng giá thành sản xuất, giảm tổng cầu, khiến tăng trưởng kinh tế giảm. Mặc dù vậy, theo tôi giữ lạm phát ở mức độ vừa phải, kinh tế vĩ mô ổn định mới là điều kiện tiên quyết để bảo đảm tăng trưởng bền vững về lâu dài, là điều kiện cần thiết để có tăng trưởng dài hạn. Như vậy thì không có gì là mâu thuẫn giữa ổn định kinh tế vĩ mô và thúc đẩy tăng trưởng.

Từ nay đến cuối năm cố gắng không để xảy ra “cơn sốc” về giá

- Từ nay đến cuối năm liệu chúng ta có giữ được sự ổn định nền kinh tế và có chuyển biến tích cực hơn nữa không, thưa ông?

Quá trình giảm dần lạm phát sẽ góp phần thúc đẩy sản xuất phát triển. Ảnh: TTXVN

- Khi nền kinh tế bắt đầu có những bước ổn định, đã có ý kiến cho rằng nên nới lỏng chính sách tiền tệ, hoặc những giải pháp trước mắt để thúc đẩy phát triển kinh tế, cải thiện đời sống người dân. Ý kiến của ông về vấn đề này?

- Do thực hiện chính sách thắt chặt của Nhà nước, tăng trưởng ngắn hạn giảm, chi phí sản xuất tăng cao, tổng cầu giảm, dẫn đến vấn đề xã hội trở nên phức tạp hơn như mất việc làm, thu nhập giảm, công nhân đòi tăng lương… Nhiều doanh nghiệp gặp khó khăn. Hiện nay chúng ta đang đứng trước hai sức ép, một bên là những vấn đề xã hội đòi hỏi nới lỏng chính sách vĩ mô, hỗ trợ cho tăng trưởng, một bên lạm phát cao, rủi ro tiềm ẩn. Lựa chọn chính sách của chúng ta vào thời điểm rất nhạy cảm, không dễ dàng, nếu nới lỏng quá mức và quá sớm thì có thể những kết quả ban đầu về ổn định kinh tế vĩ mô trở nên “công cốc”. Nếu tình huống đó xảy ra thì việc cứu chữa còn khó khăn hơn trước. Mặt khác, nếu không bám sát tình hình, có những chính sách vĩ mô cần thiết, khi tình hình đã ổn định thì có thể gây ra bất ổn xã hội. Mặc dù vậy, trong bối cảnh hiện nay chúng ta vẫn cần chính sách thắt chặt, và thực hiện giảm dần lạm phát và ổn định dần kinh tế vĩ mô.

- Nếu tiếp tục thắt chặt thì cần có chính sách gì để hỗ trợ doanh nghiệp và nâng cao đời sống người dân, thưa ông?

- Trong lúc này cần những điều chỉnh linh hoạt, cần những rà soát để hỗ trợ tốt hơn đối với doanh nghiệp, đặc biệt là doanh nghiệp vừa và nhỏ. Cần trực diện đối thoại giữa doanh nghiệp, ngân hàng, các hiệp hội, bởi vì không ai có thể hiểu tình hình hơn chính họ, từ đó có những hỗ trợ hợp lý, tiếp tục giúp đỡ người nghèo, giải quyết an sinh xã hội. Một số bộ, ngành đã có những biện pháp khá tốt, như Ngân hàng Nhà nước đã giảm tỉ lệ dự trữ bắt buộc góp phần giảm lãi suất cho vay. Ngành Tài chính ngân sách hỗ trợ nhiên liệu cho ngư dân đánh cá, hay giãn tiến độ nộp thuế cho một số nhóm doanh nghiệp… Dù cho biện pháp gì thì cũng cần phải minh bạch và đơn giản hơn, để người dân được tiếp cận tốt hơn. Đối với doanh nghiệp giải quyết khó khăn về vốn không chỉ là vấn đề lãi suất mà còn liên quan đến khả năng tiếp cận nguồn vốn. Trong bối cảnh chung này phối hợp giữa các chính sách là rất cần thiết. Thực hiện chính sách tài khóa cần phải triệt để hơn, giảm sức ép tiền tệ, tạo nguồn vốn cho doanh nghiệp vừa và nhỏ có khả năng tiếp cận.

Sẽ đến lúc nới lỏng chính sách tiền tệ

- Đến thời điểm nào có thể thích hợp để nới lỏng chính sách tiền tệ, thưa ông?

- Tình hình hiện nay rất phức tạp, đặc biệt sau sự sụp đổ của những định chế tài chính ở Mỹ. Theo dự báo mới nhất, năm 2009 tăng trưởng kinh tế thế giới còn thấp hơn năm 2008. Tính bất định về tài chính cũng như biến động giá không phải dễ lường tuy rằng dự báo lạm phát sẽ giảm. Trong bối cảnh đó có thể nói cả năm 2009 vẫn là một năm hết sức khó khăn, rủi ro vẫn còn tiềm tàng. Đối với nước ta, nếu làm tốt có thể hồi phục nhanh hơn. Xác định thời điểm cụ thể là rất khó, nhưng điều kiện để nới lỏng là lạm phát giảm, quan trọng hơn là kỳ vọng của thị trường được nâng cao, cảm nhận thị trường sẽ dần đi vào ổn định trở nên rõ ràng. Nhưng kể cả có được những điều kiện đó thì cách nới lỏng cũng cần được tính toán chặt chẽ.

- Nền kinh tế nước ta có khả năng "chịu đựng” đến khi nào nếu những chính sách ổn định kinh tế vĩ mô còn được áp dụng trong thời gian dài, thưa ông?

- Với tốc độ tăng trưởng năm nay khoảng từ 6,5% đến 7%, so với bối cảnh hiện nay cũng đã là tín hiệu khả quan. Năm sau dự báo kinh tế nước ta vẫn giữ được xấp xỉ như năm nay. Con số tăng trưởng chung nói lên một điều là vẫn có những doanh nghiệp làm ăn được, nhưng phân phối của đóng góp cho tăng trưởng giữa các doanh nghiệp không giống nhau. Chính sách kinh tế vĩ mô áp dụng chung cho toàn nền kinh tế, nhưng cũng cần những hỗ trợ đối với doanh nghiệp gặp khó khăn. Một hiện tượng thường thấy là trong khủng hoảng xuất hiện 3 loại doanh nghiệp, một loại vẫn ăn nên làm ra, một loại rất khó khăn và có nguy cơ phá sản, còn với loại thứ 3, khó khăn chỉ là tạm thời, họ vẫn còn tiềm năng. Để nhận biết được doanh nghiệp nào cần được hỗ trợ không đơn giản, phải có sự trao đổi thông tin với doanh nghiệp, những người đang vật lộn với cuộc sống.

- Trong tình huống xấu nhất, nếu xảy ra khủng hoảng, chúng ta có thể có biện pháp gì để ứng cứu thị trường?

- Lựa chọn tốt nhất của chúng ta là tập trung vào ổn định kinh tế vĩ mô, giảm lạm phát. Trước những bất ổn, rủi ro, giải pháp tốt nhất là ngay từ lúc này chúng ta cần chuẩn bị nguồn lực về pháp lý, ví dụ như chính sách mua lại, sáp nhập, nguồn lực về con người, tài chính để sẵn sàng cho trường hợp xấu nhất.

- Qua việc thực hiện chính sách thắt chặt tiền tệ, ổn định kinh tế vĩ mô trong giai đoạn khó khăn này, chúng ta đã rút ra được kinh nghiệm gì trong việc giải quyết hài hòa mối quan hệ giữa kiềm chế lạm phát và thúc đẩy tăng trưởng, thưa ông?

- Đó là bài học phối hợp giữa chính sách tài khóa và chính sách tiền tệ: Vừa thắt chặt kinh tế vĩ mô nhưng cũng vừa có giải pháp để hỗ trợ doanh nghiệp giải quyết các vấn đề an sinh xã hội; Giải quyết mối quan hệ giữa xử lý thông tin và thực thi chính sách; Nghệ thuật trong việc sử dụng công cụ gì, liều lượng bao nhiêu. Và một bài học quan trọng không kém đó là tạo sự đồng thuận trong xã hội. Trong tình hình bất ổn, lòng tin của người dân bị dao động, vì vậy tính kịp thời, minh bạch trong giải trình chính sách là rất quan trọng. Nhà nước cần phải nói rõ những hiệu ứng phụ không mong muốn của chính sách ban hành, để người dân có sự chuẩn bị tâm lý.

- Theo ông cần bao lâu nữa để nền kinh tế nước ta thật sự đi vào ổn định?

- Theo dự báo đến năm 2010, tình hình kinh tế thế giới sẽ được cải thiện hơn. Kinh tế vĩ mô nước ta không phải chờ đến khi đó nhưng sẽ có nhiều cơ hội sáng sủa hơn vào thời điểm đó. Cũng cần nhận thấy rằng, đây là dịp để chúng ta đẩy nhanh tiến độ cải cách, như cải cách hệ thống giám sát tài chính, nhìn nhận lại vai trò của các doanh nghiệp nhà nước, cải cách đầu tư công và thực hiện tốt hơn chính sách an sinh xã hội. Đó là tiền đề tốt để chúng ta đẩy nhanh tăng trưởng kinh tế khi có thời cơ đến.

- Cảm ơn ông.

ĐỖ MẠNH HƯNG (thực hiện)