QĐND - Trong một phản ứng nhằm phản đối I-ran hỗ trợ nhóm phiến quân Houthi tại Y-ê-men, chính quyền Tổng thống Mỹ B.Ô-ba-ma (Barack Obama) hôm 20-4 đã điều động một tàu sân bay và một tàu tuần tiễu tới vùng biển ngoài khơi Y-ê-men.

Thông báo từ Lầu Năm Góc cho biết, tàu sân bay USS Theodore Roosevelt của Hải quân Mỹ và tàu tuần tiễu hộ tống USS Normandy (một tàu khu trục có tên lửa dẫn đường) đã khởi hành tới vùng biển ngoài khơi Y-ê-men. Mục đích của sự hiện diện này là nhằm tăng cường an ninh và phối hợp với các lực lượng tàu chiến khác của Mỹ hiện đang có mặt trong khu vực sẵn sàng giám sát, ngăn chặn những chuyến tàu tình nghi chuyên chở vũ khí, trang thiết bị quân sự và hậu cần cho các tay súng Houthi ở Y-ê-men. Việc điều tàu chiến tới vùng biển Y-ê-men nằm trong cam kết của Mỹ hỗ trợ chiến dịch không kích của liên minh do A-rập Xê-út đứng đầu nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công của lực lượng Houthi, nhóm vũ trang đã chiếm thủ đô Xa-na từ tháng 9-2014 và nhiều tỉnh khác ở miền Bắc Y-ê-men. Hiện có khoảng 9 tàu hải quân Mỹ trong khu vực, bao gồm các tuần dương hạm, khu trục hạm, và tàu hỗ trợ.

Tàu sân bay Mỹ USS Theodore Roosevelt. Ảnh: AP.

 

Quyết định của Lầu Năm Góc gia tăng lực lượng quân sự ngoài khơi vùng biển Y-ê-men được thông báo sau khi HĐBA LHQ thông qua nghị quyết áp đặt cấm vận vũ khí đối với nhóm Houthi mà Mỹ cho là “được I-ran hậu thuẫn” tại Y-ê-men. Trước đó, có tin một đoàn gồm 8 tàu I-ran hướng đến Y-ê-men, với nhiều khả năng chở vũ khí cho nhóm vũ trang Houthi. Đại tá X.Oa-ren (Steve Warren), Phát ngôn viên Lầu Năm Góc, bác bỏ thông tin cho rằng 2 tàu trên đang trong nhiệm vụ chặn đường chuyển giao vũ khí của I-ran tới Y-ê-men. Trong khi đó, Phát ngôn viên Nhà Trắng G.Ơn-nít (Josh Earnest) dù từ chối bình luận về động thái này nhưng xác nhận rằng, Mỹ quan ngại về việc chuyển vũ khí từ Tê-hê-ran tới cho phiến quân Houthi. “Một trong những mối lo ngại của chúng tôi đối với cuộc khủng hoảng tại Y-ê-men hiện nay đó là những bước đi của I-ran. Thực tế là I-ran đang tiếp tục cung cấp vũ khí cho nhóm vũ trang Houthi tại Y-ê-men, gây bất ổn thêm tại quốc gia Trung Đông này. Mỹ và cộng đồng quốc tế bày tỏ hy vọng bạo lực sẽ sớm chấm dứt tại Y-ê-men”, ông Ơn-nít nói.

Theo các nhà quan sát, những diễn biến này cho thấy cuộc khủng hoảng tại Y-ê-men đang tạo ra một mặt trận đối đầu mới giữa Mỹ và I-ran vốn được cho là có nhiều cải thiện gần đây trong các cuộc đàm phán hạt nhân.

A-rập Xê-út và các đồng minh chủ yếu là các nước vùng Vịnh A-rập đang cố gắng đẩy lùi nhóm phiến quân Houthi. Mỹ đang hỗ trợ hậu cần và tình báo cho liên minh này. Tuy nhiên, việc Mỹ mở rộng hoạt động hải quân trong khu vực vào thời điểm này được đánh giá là khá nhạy cảm, đặc biệt khi I-ran và các cường quốc, trong đó có Mỹ đang tiến gần đến một thỏa thuận hạt nhân cuối cùng.

Trên thực tế, mối quan hệ giữa Mỹ và I-ran có nhiều sóng gió trong thời gian qua, nhưng việc các bên đều tỏ rõ thành ý trong các cuộc đàm phán hạt nhân gần đây, khiến dư luận kỳ vọng mối quan hệ giữa hai nước này sẽ được cải thiện. Tuy vậy, cuộc khủng hoảng Y-ê-men nổ ra, đang tạo ra một mặt trận đối đầu mới giữa Mỹ và I-ran, có thể ảnh hưởng tiêu cực đến tiến trình đàm phán. Trong khi đó, sự can dự của liên quân do A-rập Xê-út dẫn đầu, hiện là Mỹ và I-ran, vào tình hình tại Y-ê-men vẫn chưa thể giúp cho một trong những quốc gia nghèo nhất thế giới A-rập giải quyết khủng hoảng.

Chương trình lương thực thế giới hôm 20-4 cho biết, hơn 3 tuần leo thang căng thẳng tại Y-ê-men đang tạo ra một cuộc khủng hoảng lương thực, với các kho dự trữ lương thực trống rỗng và thiếu năng lượng trầm trọng. Giới quan sát cũng cảnh báo, cuộc xung đột tại quốc gia Trung Đông này đang có nguy cơ bùng phát thành một cuộc chiến giáo phái khu vực. Nhiều nhóm cực đoan khác tại Y-ê-men là Nhóm Nhà nước Hồi giáo (IS) tự xưng và Al Qaeda cũng đang tận dụng cơ hội bất ổn này để mở rộng ảnh hưởng.

Trong khi đó, các nước vùng Vịnh ngày 20-4 đã bác bỏ kêu gọi của LHQ thực hiện ngừng bắn khẩn cấp ở Y-ê-men. Các nước này tuyên bố sẽ không có một lệnh ngừng bắn nào được thực thi cho tới khi nhóm Houthi rút khỏi các phần lãnh thổ đã chiếm đóng. Đại sứ A-rập Xê-út tại LHQ Áp-đa-la An Mu-a-li-mi (Abdallah al-Mouallini) nhấn mạnh, Y-ê-men cần đáp ứng một số điều kiện cho việc ngừng chiến dịch không kích của liên minh các nước A-rập và những điều kiện này đã được nêu rõ trong nghị quyết của HĐBA LHQ được thông qua tuần trước.

Kể từ ngày 26-3, lực lượng liên quân do A-rập Xê-út chỉ huy đã tiến hành nhiều đợt không kích đẩy lùi sự chiếm đóng của phiến quân Houthi. Đợt không kích gần đây nhất diễn ra ngày 20-4 nhằm vào một kho chứa tên lửa, khiến ít nhất 28 người thiệt mạng và khoảng 300 người khác bị thương, san phẳng nhiều ngôi nhà và làm rung chuyển các khu vực lân cận.

NGỌC HÀ