Thành công lớn nhất của Hội nghị Thượng đỉnh ba bên Trung-Nhật-Hàn, diễn ra ngày 9-5, tại Tokyo, Nhật Bản cho thấy, hài hòa giữa lợi ích chung, lợi ích riêng giữa các nước là căn cốt của sự hợp tác mới ở Đông Bắc Á trong giải quyết toàn diện các vấn đề khu vực.

Cuộc gặp thượng đỉnh Trung-Nhật-Hàn diễn ra trong bối cảnh trái chiều: Nền kinh tế toàn cầu đang đối mặt với sự trỗi dậy của chủ nghĩa bảo hộ thương mại và tình hình bán đảo Triều Tiên có nhiều diễn biến tích cực sau Hội nghị thượng đỉnh liên Triều cuối tháng 4-2018. Lòng tin chiến lược giữa ba nước lớn trong khu vực này trở lại đúng lúc để cùng thúc đẩy hòa bình, ổn định, hợp tác kinh tế và mang lại những cơ hội phát triển mới và nâng tầm hợp tác ở Đông Bắc Á.    

Việc Thủ tướng Trung Quốc Lý Khắc Cường đến Tokyo đánh dấu chuyến thăm đầu tiên của một thủ tướng Trung Quốc đến Nhật Bản kể từ năm 2010, cũng như việc Tổng thống Hàn Quốc đến Tokyo lần đầu kể từ năm 2012, cho thấy ba nước đã tạm gạt bỏ những bất đồng và rào cản liên quan đến tranh chấp lãnh thổ, vướng mắc trong lịch sử hay căng thẳng xung quanh hệ thống phòng thủ tên lửa của Mỹ trong khu vực. Ba nhà lãnh đạo thẳng thắn thảo luận vấn đề phi hạt nhân hóa trên bán đảo Triều Tiên, hợp tác thương mại, bất chấp trước đó tiến trình này đã bị gián đoạn nhiều lần do căng thẳng trong quan hệ ngoại giao giữa Trung Quốc với Nhật Bản, cùng các biến động chính trị tại Hàn Quốc.

Kết quả hội nghị ba bên hay song phương diễn ra cho thấy xu thế tự do thương mại đa phương luôn giành được sự ủng hộ của các nhà lãnh đạo. Nó phản ánh thực tế ba nền kinh tế có quy mô chiếm khoảng 22% GDP toàn cầu và khoảng 70% GDP châu Á không những cần đoàn kết trước sức ép từ Mỹ-thị trường đang trong xu thế bảo hộ thương mại, mà cả ba nhà lãnh đạo còn khẳng định thúc đẩy thương mại đa phương chính là nền tảng cho sự phát triển và thịnh vượng của khu vực. Vì vậy, thời gian tới đây, ba nước sẽ xúc tiến đưa các hiệp định lớn như Hiệp định Đối tác toàn diện và tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), Hiệp định Đối tác kinh tế toàn diện khu vực (RCEP), cũng như Sáng kiến "Vành đai, con đường" vào hoạt động thực tế.

Nhìn vào "nhận thức chung" của cả ba nước ở cuộc gặp dễ dàng nhận thấy các bên đã tạm gác hiềm khích để theo đuổi lợi ích chung. Ba nước đang đoàn kết để chống lại tư tưởng bảo hộ, như Thủ tướng Lý Khắc Cường nhấn mạnh. Thông qua những mối quan hệ thương mại chung, đây là cơ hội mang ý nghĩa quan trọng để các nước hóa giải mâu thuẫn song phương, cùng nhau bước sang giai đoạn mới, giai đoạn của hoạt động xây dựng quan hệ song phương tin cậy hơn. Rõ ràng, lãnh đạo ba nước không muốn chủ nghĩa bảo hộ trong thương mại phá hỏng những thành quả họ đã và đang gây dựng.  

Hội nghị thượng đỉnh ba bên lần này được đánh giá là thuận lợi nhất trong các lần hội nghị, khi năm 2018 đã mở màn với các tín hiệu tốt đẹp từ bán đảo Triều Tiên. Tình trạng đối đầu trong năm 2017 chuyển hướng sang xu thế đối thoại và hòa giải đã tạo một bầu không khí tích cực cho triển vọng an ninh khu vực Đông Bắc Á. Với tư cách là ba quốc gia có lợi ích an ninh gắn chặt với tình hình trên bán đảo Triều Tiên và cũng là ba quốc gia tham gia tiến trình đàm phán sáu bên, rõ ràng Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc đều mong muốn một bán đảo Triều Tiên hòa bình, ổn định lâu dài. Họ đang thể hiện quyết tâm giúp các cuộc đối thoại và tiến trình phi hạt nhân hóa thành công. Đây cũng là chất xúc tác để cả ba nước đồng thuận tiến hành hội nghị cấp cao ba bên sau gần ba năm gián đoạn.

Trong bầu không khí địa chính trị như vậy, tăng cường đối thoại nghiêm túc và mở rộng hợp tác song phương giữa các nước với nhau có ý nghĩa rất quan trọng. Các cuộc đàm phán song phương giữa các bên đã đạt được kết quả sau gần một thập kỷ là Nhật Bản và Trung Quốc nhất trí thiết lập một đường dây nóng an ninh để hạn chế các sự cố trên biển. Trong khi đó, ngoài chủ đề Triều Tiên, Tổng thống Hàn Quốc Moon Jae-in và Thủ tướng Nhật Bản S.Abe cùng khẳng định, hội nghị thượng đỉnh lần này đánh dấu một sự khởi đầu mới trong giai đoạn phát triển quan hệ Hàn Quốc-Nhật Bản.

Lợi ích chung khi được hài hòa với lợi ích riêng chính đáng đang thực sự góp phần gắn kết các quốc gia trong khu vực Đông Bắc Á.

NGUYỄN HÒA