Đỉnh điểm vào ngày 20-10, hàng chục nghìn người đổ ra các đường phố ở London biểu tình kêu gọi tổ chức một cuộc trưng cầu ý dân mới về Brexit. Cơn gió “Brexit” dường như đang đổi chiều ở xứ sở Sương mù.

Cách đây hơn hai năm, vào ngày 23-6-2016, với tỷ lệ 51,9% phiếu ủng hộ, cử tri Anh đã nói “có” với Brexit, quyết tâm ra khỏi mái nhà chung châu Âu. “Cú sốc” ngày 23-6 đó đã mở đường cho London chính thức bước vào bàn đàm phán với EU, tiếp đó kích hoạt Điều 50 Hiệp ước Lisbon vào năm 2017. Khi đó, Nigel Farage, lãnh đạo đảng Vương quốc Anh Độc lập (UKIP) ủng hộ Brexit không giấu nổi vui mừng đã thốt lên rằng: “Bình minh đang ló rạng cho một Vương quốc Anh độc lập”.

Hơn hai năm sau lời hứa “bình minh” đó, nước Anh vẫn lạc lối trong sương mù, loay hoay tìm kiếm thỏa thuận để kiềm chế cú sốc kinh tế sau cuộc "ly hôn" với EU. Những người Anh theo sát từng diễn biến suốt hơn hai năm qua tất nhiên không hài lòng với những gì đang diễn ra. Với họ, sự bế tắc dai dẳng trên bàn đàm phán và bất đồng trong nội bộ chính trường Anh, là cái cớ không thể tốt hơn để cân nhắc lại về một cuộc trưng cầu lần hai. Thế nên, cuộc biểu tình ngày 20-10 có sự tham gia của Thị trưởng London Sadiq Khan-người thuộc Công đảng đối lập, chỉ nhằm một mục đích duy nhất, đúng như tên gọi của nó: "Tuần hành vì lá phiếu của nhân dân".

Điều gì khiến một bộ phận lớn người dân Anh lại đổi ý như vậy? Câu trả lời này không khó nếu theo dõi sát quá trình đàm phán giữa Anh và EU thời gian qua. Đến nay, thỏa thuận Brexit giữa EU với Anh đã hoàn tất tới 90% công việc. Hai bên đã đạt được thỏa hiệp sơ bộ về chuyện công dân hai phía, về khoản nợ tài chính của Anh với EU… Tuy nhiên, London và Brussels vẫn chưa tìm được tiếng nói chung đối với một số vấn đề quan trọng như đường biên giới giữa Bắc Ireland và Cộng hòa Ireland, cùng một số điều khoản trong thỏa thuận thương mại mới giữa Anh-EU. 10% phần việc còn lại mới thực sự là “hòn đá tảng” mà cả hai đang phải đối mặt. Nếu thời hạn chót ngày 29-3-2019 trôi qua mà Anh và EU không đạt được thỏa thuận Brexit, London sẽ phải chịu tác động tiêu cực vô cùng lớn. Ngân hàng Anh đã đưa ra cảnh báo rằng, giá nhà ở sẽ vỡ vụn, các doanh nghiệp lâm vào tình trạng hỗn loạn, rất nhiều người dân mất việc làm.

Trong khi những tranh cãi về vấn đề biên giới Bắc Ireland vẫn chưa ngã ngũ, Chính phủ và lưỡng viện Quốc hội Anh lại chia rẽ sâu sắc về việc tăng vai trò của Quốc hội đối với Brexit. Chính phủ Anh không chấp thuận đề xuất sửa đổi của Thượng viện về "phiếu bầu ý nghĩa" đối với thỏa thuận Brexit, một sửa đổi được cho là nhằm trao cho Quốc hội quyền định hình thỏa thuận Brexit cuối cùng. Theo như lời Người phát ngôn của Thủ tướng Anh Theresa May, đề xuất này được thông qua sẽ trói buộc quyền hạn của Thủ tướng và cản trở một thỏa thuận tốt cho nước Anh.

Mối lo “cơm áo gạo tiền” cùng với sự thất vọng trước mâu thuẫn nội bộ đảng cầm quyền là nguyên nhân chính thôi thúc một bộ phận lớn người dân Anh muốn thay đổi quyết định trước đây của mình bằng một cuộc trưng cầu dân ý lần hai. Họ muốn bảo vệ cuộc sống, công việc và tương lai con em mình khỏi hỗn loạn hậu Brexit.

Trên thực tế, Brexit diễn ra sau ngày 29-3-2019 là một sự thật “không thể đảo ngược” bởi đó là lộ trình đã được cả Anh và EU thống nhất. Thủ tướng Theresa May nhiều lần khẳng định sẽ không tổ chức trưng cầu ý dân lần hai do lo ngại một cuộc khủng hoảng hiến pháp lớn sẽ nổ ra. Tuy nhiên, cuộc trưng cầu dân ý lần hai, nếu xảy ra, có thể đảo ngược kết quả của cuộc trưng cầu hai năm trước đây và khiến tương lai chính trị của Thủ tướng Theresa May trở nên bấp bênh. Nhưng ngay cả khi kết quả cuộc trưng cầu dân ý lần hai vẫn khẳng định quyết tâm của Anh ra khỏi EU thì cũng làm khó cho bà May trong quá trình đàm phán với EU.

Hoàn tất thỏa thuận Brexit trước khi thời hạn chót kết thúc là việc mà nữ Thủ tướng Theresa May và các cộng sự sẽ phải nỗ lực làm trong thời gian tới. Cánh cửa thương lượng vẫn còn hé mở khi Thủ tướng Theresa May chấp nhận lời đề nghị của các nhà lãnh đạo EU đưa ra tại Hội nghị thượng đỉnh EU diễn ra ngày 17-10 vừa qua, theo đó kéo dài thời gian cho thời kỳ chuyển tiếp thêm một năm. Cơ hội vẫn còn để bà Theresa May xoay chuyển tình thế, đưa nước Anh đi tiếp con đường Brexit mà người dân đã lựa chọn cách đây hai năm.

LINH OANH