Sự trùng hợp về thời điểm này có thể là cố tình nhằm thu hút sự chú ý của Moscow, nhưng đáp lại, Nga tỏ ra khá thờ ơ. “Việc trở lại nhóm nước G7, trước đây là G8, hiện không phải là mục tiêu mà Nga muốn hướng đến”, phát ngôn viên điện Kremlin Dmitry Peskov tuyên bố. Ông khẳng định Nga không vội vàng trở lại nhóm G8, bởi nhiều vấn đề khác nhau có thể giải quyết một cách hiệu quả hơn thông qua G20. Lý do cụ thể mà ông Peskov đưa ra đó là, việc thảo luận các vấn đề thế giới thuộc các lĩnh vực địa chính trị, an ninh hay kinh tế mà không có hai “ông lớn” Trung Quốc và Ấn Độ thì sẽ “không hiệu quả”. Khách quan mà nói, Hội nghị thượng đỉnh G20 diễn ra tháng 6 vừa qua tại Osaka Nhật Bản, đã tạo được dấu ấn tốt đẹp với bản tuyên bố chung đạt được sự đồng thuận cao khi chú trọng đến nhiều vấn đề cấp thiết của thế giới như kinh tế, thu hẹp khoảng cách, biến đổi khí hậu.... 

Gồm 7 nước thành viên, G7 giờ đây không còn là một khối hấp dẫn bởi sức mạnh và tầm ảnh hưởng, cho dù thực tế khối này tập hợp những cường quốc thế giới: Mỹ, Nhật Bản, Đức, Anh, Pháp, Italy và Canada. Trong hai năm qua, gần như G7 bị chìm trong mâu thuẫn và chia rẽ, nhất là giữa Mỹ và các thành viên còn lại. Người ta vẫn chưa quên ở Hội nghị thượng đỉnh G7 năm ngoái tại Canada, Tổng thống Donald Trump đã rời hội nghị sớm hơn so với dự kiến và không ký vào bản tuyên bố chung. Nguyên nhân vì bất đồng liên quan đến việc Washington áp thuế cao đối với các sản phẩm thép và nhôm của Liên minh châu Âu (EU) và Canada xuất khẩu sang thị trường Mỹ. Còn Hội nghị thượng đỉnh G7 trước đó tại Italy bị phủ bóng bởi những tranh cãi liên quan đến việc Mỹ rút khỏi Hiệp định Paris về biến đổi khí hậu.

Bất đồng khiến G7 không còn được trông đợi là nơi để các “ông lớn” cùng nhau bàn cách ứng phó với những thách thức chung toàn cầu, hay đưa ra những cam kết cho những mục tiêu cụ thể. Thất bại của hai hội nghị gần đây càng chứng tỏ G7 đang phải đối phó với thách thức để duy trì vai trò và ảnh hưởng đối với thế giới. Bế tắc trong tìm tiếng nói chung, Hội nghị thượng đỉnh G7 lần này có nguy cơ cao sẽ lặp lại kịch bản cũ với những bất đồng, thậm chí nghiêm trọng hơn là lần đầu tiên sẽ có “một thế giới G-0” khi không có một tuyên bố nào được đưa ra. Tổng thống nước chủ nhà Pháp đã quyết định không chuẩn bị trước dự thảo tuyên bố chung của hội nghị, bởi “bầu không khí ngột ngạt” bao trùm khi bất đồng thương mại quốc tế giữa các nước với “nhân tố hạt nhân” là Mỹ. 

Trong khi đó, mỗi thành viên đều đang gặp các vấn đề của riêng mình, như Anh thì lo Brexit, Italy khủng hoảng chính trường, Nhật Bản đang vướng vào tranh cãi thương mại với Hàn Quốc. Nên việc cùng nhau đồng thuận đối phó với thách thức chung toàn cầu dường như là điều không thể ở khối đang được cho là tồn tại “những bất đồng không thể hóa giải”. 

Chưa kể việc trở lại G8 của Nga không phải đơn giản do gắn với điều kiện Moscow phải chấm dứt can thiệp tại Donbass và trả Crimea cho Ukraine mà một số nước thành viên đặt ra. Phần lớn những nước G7 bất đồng với Mỹ về việc Nga trở lại nhóm, trong đó có Canada, Pháp, Anh và Đức. Tất cả đều bác bỏ đề xuất của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc mời Nga trở lại G8, trừ khi Nga chấp nhận các điều kiện liên quan đến vấn đề Ukraine.

Cân nhắc lợi hại, rõ ràng G7 không thể hấp dẫn Nga được bằng các diễn đàn khác hoạt động hiệu quả hơn, như G20 là một ví dụ. Điều kiện mà G7 đưa ra để Nga được “chào đón” trở lại nhóm cũng là khó có thể chấp nhận với Moscow. Tổng thống Nga Vladimir Putin đã nhiều lần tuyên bố Moscow luôn sẵn sàng hợp tác với bất kỳ quốc gia thuộc bất kỳ nhóm nước nào. Sự lựa chọn của Nga, ít nhất trong thời điểm hiện nay đã quá rõ ràng.

MAI NGUYÊN