Cuộc chiến không tiếng súng

Chẳng mấy ai ngờ vụ đầu độc cựu điệp viên người Nga Sergei Skripal và con gái tại Anh lại trở thành một “Skripal-Gate”, là cái cớ để phương Tây phát động một cuộc chiến mới với Nga, đẩy thế giới bước vào một cuộc Chiến tranh Lạnh mới nhanh đến như vậy. Cho đến nay, Mỹ, Canada, Australia cùng 23 nước châu Âu, cả Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO) đã tuyên bố trục xuất hơn 150 nhà ngoại giao Nga. Một cuộc trả đũa ngoại giao tập thể mà ít ai ngờ tới, kể cả Moscow.

Sự “đoàn kết bất ngờ” của EU và Mỹ với Anh trong vụ “Skripal-Gate” được đưa ra ngay sau khi Tổng thống Nga Vladimir Putin đắc cử để tiếp tục lãnh đạo đất nước thêm 6 năm nữa thực chất chỉ là đỉnh điểm của những bất đồng đã tích tụ từ lâu giữa Nga và phương Tây trong nhiều năm qua. Sau sự hồi sinh của nước Nga kể từ khi ông Putin lên nắm quyền năm 2000, những diễn biến như bán đảo Crimea sáp nhập trở lại Nga hay Moscow ủng hộ mạnh mẽ chế độ của Tổng thống Syria Bashar al-Assad... khiến mối quan hệ giữa hai bên ngày càng xấu đi. Vì thế, có thể nói vụ đầu độc cựu điệp viên ở Anh chỉ là cái cớ để Anh và Mỹ phát động một cuộc chiến toàn diện nhằm cô lập Nga, đẩy thế giới đứng trước một cuộc Chiến tranh Lạnh mới.

Ảnh minh họa.

Song “đòn trả đũa tập thể” đó chưa đủ để quật ngã “chú gấu Nga”. Bởi từ xưa đến nay, nước Nga luôn có những “ngón đòn” phòng thân trước những biện pháp trừng phạt của Mỹ và phương Tây. “Mắt đền mắt, răng đền răng”-biện pháp đáp trả sòng phẳng “1-1” cứng rắn, nhanh chóng và tương xứng của Nga luôn khiến Mỹ và phương Tây phải dè chừng. Trong tuyên bố ngày 29-3, Bộ Ngoại giao Nga nhấn mạnh, “các nhà ngoại giao Mỹ và phương Tây là những người không được chào đón”, đồng thời Moscow cho biết sẽ đóng cửa lãnh sự quán Mỹ tại thành phố Saint Peterburg. Một đòn trả đũa tương xứng với việc Washington trục xuất 60 nhà ngoại giao Nga và đóng cử Lãnh sự quán Nga tại Seattle trước đó. Điều đáng chú ý ở đây là, vụ “Skripal-Gate” ban đầu châm ngòi căng thẳng giữa Nga và Anh, song nước chịu sự đáp trả trừng phạt nặng nề nhất lại là Mỹ, một cựu đối thủ của Nga thời Chiến tranh Lạnh.

Lịch sử vẫn luôn chứng kiến mối quan hệ “cơm chẳng lành, canh chẳng ngọt” giữa Nga và phương Tây trong nhiều năm qua. Trong thời kỳ Chiến tranh Lạnh trước đây, các bên nhất trí thiết lập một số quy tắc thận trọng trong cách hành xử với nhau, như: Không có chiến tranh trực tiếp, không sử dụng vũ khí hạt nhân... Đặc biệt, vào thời điểm đó không xuất hiện những “điểm nóng” có nguy cơ khơi mào chiến tranh. Còn nay thì khác. Thế giới hiện nay đang tồn tại nhiều “điểm nóng”, như: Syria, Iran, Ukraine, Triều Tiên… trong khi lại không có "luật chơi" tương tự một dạng "cơ chế an toàn" như thời Chiến tranh Lạnh. Do đó, cuộc khủng hoảng giữa Nga với Mỹ và phương Tây xung quanh vụ bê bối đầu độc điệp viên Skripal còn nguy hiểm hơn rất nhiều. Ngay cả Tổng thư ký Liên hợp quốc A.Guterres cũng phải thốt lên rằng: “Thế giới đang chứng kiến bầu không khí đầy sát khí giữa Nga và phương Tây”.

Cuộc đối đầu không khoan nhượng giữa Nga với Mỹ và phương Tây đang tạo bước thụt lùi đáng kể trong nỗ lực tạo dựng lòng tin giữa hai bên, đồng thời cảnh báo sẽ gây hậu quả nặng nề hơn nếu tình trạng Chiến tranh Lạnh kéo dài. Nếu Mỹ và phương Tây cố tình cô lập Nga, Moscow có thể tung ra những đòn đáp trả mạnh mẽ hơn so với những gì mà “chú gấu Nga” đã làm ngày 29-3 vừa qua, chẳng hạn như rút khỏi các thỏa thuận quốc tế với Mỹ và phương Tây, đình chỉ hoạt động của doanh nghiệp nước ngoài, trục xuất nhiều nhà ngoại giao hơn, thậm chí là cả nhà báo nước ngoài, đóng cửa các hãng tin của nước ngoài tại Nga... Thậm chí, các biện pháp đáp trả trên có thể châm ngòi cho nguy cơ nổ ra cuộc đối đầu toàn diện tại những “điểm nóng” ở Syria, Iran, Ukraine, Triều Tiên… nơi lợi ích của Nga xung đột với phương Tây. Việc Nga và phương Tây quay lưng lại với nhau cũng sẽ khiến các cuộc chiến chống khủng bố, tấn công mạng, tội phạm có tổ chức xuyên biên giới, phổ biến vũ khí hạt nhân, chạy đua vũ trang... càng khó có thể đạt kết quả.

Vì thế, điều cần thiết hiện nay là hai bên cần phải thiết lập những kênh liên lạc, đây sẽ là công cụ hỗ trợ việc kiểm soát căng thẳng leo thang. Hiện đã có những tín hiệu phát đi từ cả hai bên, hé lộ khả năng cuộc khủng hoảng hiện nay không hẳn dẫn tới cuộc đối đầu “một mất một còn”. Trong khi Mỹ kêu gọi thiết lập một cơ chế chung để điều tra các vụ việc như trường hợp cựu điệp viên hai mang Sergei Skripal, thì Đức tuyên bố Nga có quyền thay thế 4 nhà ngoại giao bị Berlin trục xuất. Berlin cũng khẳng định vẫn muốn duy trì đối thoại với Moscow và tránh một cuộc Chiến tranh Lạnh khác xảy ra. Về phần Nga, trong mọi thông điệp cứng rắn nhất, cũng đều để ngỏ đề nghị phối hợp. Dường như hai bên cùng hiểu rằng, thế đối đầu hiện nay sẽ chẳng mang lại lợi ích cho bên nào, thậm chí gây nguy hại cho sự ổn định chiến lược toàn cầu. Chỉ có đối thoại mới là giải pháp hữu hiệu để tháo ngòi căng thẳng, thu hẹp bất đồng, đưa Nga, Mỹ và phương Tây nhanh chóng thoát khỏi cuộc Chiến tranh Lạnh kiểu mới này.

LINH OANH