QĐND  - Đồng chí Lê Trọng Tấn tham gia cách mạng từ năm 1944, tháng 8-1945 đồng chí nhập ngũ vào Quân đội nhân dân Việt Nam. Từ trong gian khổ, thử thách khốc liệt của chiến tranh cách mạng, được Đảng và Chủ tịch Hồ Chí Minh giáo dục, rèn luyện, dìu dắt, đồng chí đã vươn lên từ sự giác ngộ chính trị và trưởng thành nhanh chóng, trở thành một người chỉ huy mưu lược, tài trí; một vị tướng giỏi nuôi quân, dùng quân của Quân đội nhân dân Việt Nam.

Nhìn lại lịch sử, trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược, đời sống của bộ đội cực kỳ khó khăn, gian khổ, thiếu thốn cả cơm ăn, áo mặc và vũ khí trang bị. Ở cương vị ủy viên quân sự ban lãnh đạo khởi nghĩa tỉnh Hà Đông; rồi đến phó trung đoàn trưởng, trung đoàn trưởng, đại đoàn trưởng đầu tiên của Đại đoàn 312 tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ, đồng chí luôn căn dặn cán bộ cấp dưới phải đồng cam, cộng khổ với bộ đội, phải luôn luôn thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ: “Từ tiểu đội trưởng trở lên, từ Tổng tư lệnh trở xuống, phải săn sóc đời sống vật chất và tinh thần của đội viên, phải xem đội viên ăn uống như thế nào, phải hiểu nguyện vọng và thắc mắc của đội viên. Bộ đội chưa ăn cơm, cán bộ không được kêu mình đói. Bộ đội chưa đủ áo mặc, cán bộ không được kêu mình rét. Bộ đội chưa đủ chỗ ở, cán bộ không được kêu mình mệt. Thế mới dân chủ, mới đoàn kết, mới tất thắng”.

Đồng chí Lê Trọng Tấn (ngoài cùng bên phải) tại Sở chỉ huy mặt trận Quảng Trị năm 1972. Ảnh tư liệu.     

Những cán bộ cùng hoạt động với đồng chí Lê Trọng Tấn thời kỳ này đã kể lại rằng, để giải quyết vấn đề lương thực, là người chỉ huy, đồng chí đã động viên, tổ chức bộ đội ra sức tăng gia sản xuất, tự cấp tự túc góp phần cải thiện đời sống. Khi phát động đơn vị tăng gia sản xuất, đồng chí cùng bộ đội đi phát nương, làm rẫy, cuốc đất trồng rau, trồng sắn... như anh em. Bữa ăn của đồng chí cũng như bữa ăn của bộ đội, có gì ăn nấy. Đối với anh em ốm đau, thương tật, đồng chí Lê Trọng Tấn luôn quan tâm, thăm hỏi và căn dặn cấp dưới phải động viên, chăm lo về mọi mặt.

Khi đơn vị hành quân chiến đấu, chuyển nơi đóng quân, đồng chí cũng đi bộ cùng bộ đội với bộ đồ áo nâu sờn rách và cái mũ nan gài lá ngụy trang như bao anh lính trên chiến trường. Mỗi khi kiểm tra các đơn vị, đồng chí thường xuống nhà bếp để xem tình hình, căn dặn bộ phận nuôi quân phục vụ tốt bữa ăn, nước uống cho bộ đội, chú ý đến chế biến để cải thiện nâng cao khẩu phần ăn cho bộ đội, nhất là lúc luyện tập mệt nhọc, khi nắng nóng hoặc mưa rét. Đồng chí thường xuyên quan tâm đến cán bộ làm công tác hậu cần, giáo dục bồi dưỡng cho họ có quan điểm và ý thức phục vụ đúng đắn, có tình thương yêu đồng đội, yêu mến ngành nghề, ra sức phục vụ tốt đời sống bộ đội, chống tham ô lãng phí, thực sự là người nội trợ tin yêu của đơn vị.

Khi chỉ huy các đơn vị chiến đấu, hay công tác ở nhà trường, viện khoa học cũng như làm thủ trưởng cơ quan tham mưu chiến lược, đồng chí luôn coi đời sống hằng ngày có ảnh hưởng lớn đến tư tưởng, tình cảm, sức khỏe của cán bộ, chiến sĩ, đến sức mạnh chiến đấu và công tác của đơn vị. Đồng chí thường xuyên kiểm tra và lắng nghe ý kiến của bộ đội để rút ra kết luận chính xác, kịp thời động viên cán bộ, chiến sĩ làm công tác hậu cần phát huy mặt tích cực, khắc phục khuyết điểm, nhược điểm, nâng cao chất lượng công tác phục vụ. Thường xuyên nhắc nhở cán bộ các cấp phải thấm nhuần lời dạy của Bác Hồ “cán bộ phải thương yêu đội viên, phải săn sóc đời sống vật chất và tinh thần của đội viên”, phải bảo đảm các chính sách, chế độ, tiêu chuẩn về vật chất, tinh thần được thực hiện đầy đủ, chu đáo đến từng người cán bộ, chiến sĩ; giáo dục động viên bộ đội quán triệt sâu sắc quan điểm tự lực, tự cường, tinh thần chủ động sáng tạo, tích cực tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm. Thực hiện việc quản lý, phân phối công bằng, công khai, dân chủ… chống tham ô lãng phí, cắt xén tiêu chuẩn của chiến sĩ. Có thể nói, cả cuộc đời binh nghiệp của đồng chí Lê Trọng Tấn là tấm gương sáng săn sóc đời sống vật chất và tinh thần của bộ đội. Đồng chí luôn coi chăm lo tổ chức đời sống của bộ đội là thể hiện sự quan tâm chăm sóc của Đảng, Nhà nước đối với quân đội, là trách nhiệm chính trị của người chỉ huy các cấp.

Quan điểm xuyên suốt của đồng chí Lê Trọng Tấn trong chỉ huy bộ đội là biết nuôi quân phải gắn liền với biết dùng quân. Biết nuôi quân là để bộ đội có tư tưởng, tình cảm, ý chí quyết tâm, sức khỏe tốt để chiến đấu giành thắng lợi. Còn biết dùng quân là để phát huy cao nhất kết quả của nuôi quân, giành hiệu suất chiến đấu cao nhất, giảm hy sinh, thương vong của bộ đội. Để dùng quân, đồng chí Lê Trọng Tấn đặc biệt coi trọng công tác huấn luyện bộ đội theo lời dạy của Bác Hồ: “Các chú dù là đại đoàn trưởng, trung đoàn trưởng, hay là tiểu đoàn trưởng, cũng chỉ là người đặt kế hoạch và điều khiển đánh trận. Lúc ra trận, việc đặt mìn, phá lô cốt đều do tay anh em đội viên làm. Nếu anh em tư tưởng vững, chính trị vững, kỹ thuật khá, thân thể khỏe mạnh thì nhất định thắng. Trái lại, nếu anh em chính trị khá, nhưng quân sự kém, hoặc chính trị quân sự đều khá nhưng thân thể yếu đuối thì cũng không thắng được”.

Thấm nhuần lời dạy đó của Bác Hồ, đồng chí đã đặc biệt coi trọng công tác huấn luyện bộ đội mọi lúc, mọi nơi, trong mọi điều kiện hoàn cảnh, khi đơn vị chưa bước vào chiến đấu cũng như khi chiến đấu. Khi làm công tác chuẩn bị chiến đấu, đồng chí thường xuyên tổ chức cho cán bộ luyện tập phương án tác chiến trên thực địa, sa bàn… để nâng cao trình độ tổ chức, chỉ huy hiệp đồng, thuần thục cách đánh, xử trí các tình huống, giải quyết tốt các khó khăn, vướng mắc, củng cố lòng tin vào phương án tác chiến, vào khả năng của đơn vị và chỉ huy. Đồng chí đặc biệt coi trọng việc nghiên cứu, tìm hiểu nắm chắc đối tượng tác chiến mà đơn vị có nhiệm vụ tiêu diệt.

Những cựu chiến binh của Đại đoàn 312 tham gia Chiến dịch Điện Biên Phủ kể lại rằng, khi nhận nhiệm vụ đánh vào Cụm cứ điểm Him Lam, đồng chí Lê Trọng Tấn đã trực tiếp chỉ huy bộ phận cán bộ đi trinh sát nghiên cứu trận địa phòng ngự của địch, chỉ ra chỗ mạnh, chỗ yếu của chúng để xây dựng phương án tác chiến tiêu diệt địch có hiệu suất cao nhất. Ở cương vị là người chỉ huy đại đoàn, đồng chí đã chỉ đạo các đơn vị tiến hành sinh hoạt dân chủ, đặc biệt là với đội ngũ cán bộ chỉ huy, đi sâu nghiên cứu đánh giá đúng về địch, về địa hình thời tiết, về những thuận lợi, khó khăn của ta. Phát huy trí tuệ của cán bộ tham gia với cấp ủy, chỉ huy xây dựng phương án chiến đấu phù hợp nhằm đạt hiệu suất chiến đấu cao; tìm ra các biện pháp xử trí tình huống, khắc phục khó khăn, bảo đảm chiến đấu thắng lợi. Đồng chí luôn nhắc nhở cán bộ các cấp tổ chức tiến hành tốt việc thực hiện dân chủ quân sự với các cán bộ, chiến sĩ thuộc quyền; tập hợp những ý kiến tham gia đóng góp của bộ đội đưa ra thảo luận, bổ sung phương án kế hoạch; động viên bộ đội khẩn trương xây dựng công sự, hầm hào, đường sá… đáp ứng yêu cầu chiến thuật, cách đánh; thực hiện tốt việc chuẩn bị vũ khí, trang bị kỹ thuật, làm cho bộ đội tin tưởng vào cách đánh, vào vũ khí trang bị. Đồng thời chuẩn bị chu đáo, bảo đảm tốt đời sống vật chất và tinh thần của bộ đội trong chiến đấu.

Trong quá trình chỉ huy chiến đấu, đồng chí luôn theo dõi chặt chẽ diễn biến của chiến đấu ở các hướng, các mũi, trực tiếp đến tận nơi những đơn vị gặp khó khăn phức tạp, đánh giá tình hình địch ta, chỉ đạo, giúp đỡ đơn vị phát huy ưu điểm, khắc phục khuyết điểm giữ vững quyết tâm chiến đấu. Nhờ đó, đã góp phần tham gia với Đảng ủy mặt trận xác định những chủ trương, biện pháp lãnh đạo, chỉ đạo đúng đắn, kịp thời để đưa đơn vị vượt qua những khó khăn, tổn thất, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ chiến đấu trong Chiến dịch Điện Biên Phủ.

Động lực nào thôi thúc đồng chí Lê Trọng Tấn biết nuôi quân, dùng quân? Câu trả lời ở đây chỉ có thể là, tình thương yêu bộ đội, thương yêu con người-một giá trị văn hóa quân sự của dân tộc Việt Nam đã được thấm sâu trong tâm thức của ông. Và khi đã trở thành người cộng sản, người chỉ huy của Quân đội nhân dân Việt Nam, được Đảng và Bác Hồ giáo dục, rèn luyện, những giá trị văn hóa truyền thống đó đã được hun đúc, trở thành động lực chi phối mọi suy nghĩ, hành động của đồng chí trong việc tìm ra những cách nuôi quân và dùng quân sáng tạo, có hiệu quả nhất. Chính vì thế, dù ở hoàn cảnh nào, trong những thử thách khốc liệt của cuộc kháng chiến chống Pháp và chống Mỹ, cứu nước, khi chỉ huy đơn vị độc lập tác chiến hay làm nhiệm vụ quốc tế, sự chi viện của hậu phương đối với tiền tuyến gặp nhiều khó khăn, nhưng đồng chí vẫn biết tìm ra những cách nuôi quân, dùng quân, bảo đảm cho đơn vị hoàn thành tốt nhiệm vụ mà Đảng, Nhà nước và nhân dân giao phó.

Bằng tình thương yêu bộ đội, với tài biết nuôi quân, dùng quân, Đại tướng Lê Trọng Tấn luôn được cán bộ, chiến sĩ dưới quyền tin tưởng, sẵn sàng cùng ông chiến đấu, hy sinh để giành thắng lợi. Với ông, những chiến sĩ đã hy sinh nơi chiến trận là những người mà ông nhớ nhất.

Nói về đức độ của đồng chí Lê Trọng Tấn, Đại tướng Võ Nguyên Giáp đã viết: “Về đạo đức cách mạng, đồng chí là một đảng viên trung thành tuyệt đối với lợi ích của Đảng, của Quân đội và nhân dân, là một cán bộ trung trực, chí công vô tư, luôn giữ vững phẩm chất cao cả và đạo đức trong sáng”; “Đồng chí sống với đồng chí, đồng đội với cả tấm lòng thủy chung. Là một người chỉ huy nhân hậu, đồng chí rất mực thương yêu cán bộ, chiến sĩ, quan tâm chăm sóc khi ốm đau, rộng lượng nâng đỡ khi cán bộ phạm sai lầm, khuyết điểm. Đồng chí đã phấn đấu thực hiện lời dạy của Hồ Chí Minh về sáu chuẩn mực của người tướng nên ở đâu cũng được cán bộ và chiến sĩ hết lòng tin yêu, kính trọng” (*) .

---------

 (*) Võ Nguyên Giáp, Đại tướng Lê Trọng Tấn người chỉ huy kiên cường, lỗi lạc, người bạn chiến đấu chí thiết, Tạp chí Xưa & Nay, số 34, 12-1996, tr. 18,19.

Đại tá, TS TRẦN NGỌC TUỆ