QĐND - Sau Chiến dịch Biên giới 1950, Tổng Quân ủy quyết định mở Chiến dịch Đường 18 nhằm tiêu diệt sinh lực địch, phát triển chiến tranh du kích. Chiến dịch Đường 18 diễn ra từ ngày 23-3 đến ngày 7-4-1951. Trong chiến dịch này, tuy về mục tiêu quân sự ta chưa đạt được, song đã để lại nhiều bài học về nghệ thuật quân sự trong phát triển chiến tranh du kích và bảo đảm hậu cần chiến dịch.

Trước hết, công tác kế hoạch hậu cần đã gắn kết chặt chẽ việc tính toán nhu cầu vật chất với việc điều tra nắm vững nguồn và kế hoạch huy động nhân vật lực. Để hoàn thành nhiệm vụ bảo đảm hậu cần cho chiến dịch trong một thời gian ngắn, chỉ có 25 ngày, Phòng Cung cấp chiến dịch đã thường xuyên nắm vững ý định chiến dịch, đồng thời kịp thời rút kinh nghiệm công tác bảo đảm hậu cần trong các chiến dịch trước, chủ động tổ chức lực lượng quan hệ với các địa phương trong địa bàn chiến dịch để nắm tình hình công tác chuẩn bị hậu cần cho chiến dịch và khả năng cung cấp nhân lực, vật lực, dự kiến nhu cầu vật chất cho chiến dịch về lương thực, vũ khí, đạn, thuốc men, tài chính, dân công phục vụ…

Đội Vận tải Hồng Hà vận chuyển vật chất hậu cần bằng thuyền đuôi tôm phục vụ chiến dịch. Ảnh tư liệu.

Mặc dù nhu cầu vật chất bảo đảm cho chiến dịch lớn, song nhờ có công tác điều tra nắm nguồn tại các địa phương trong địa bàn tác chiến từ trước, nên Phòng Cung cấp chiến dịch đã chủ động được nguồn huy động. Ta còn có kế hoạch huy động, bảo đảm vật chất hậu cần cho hướng chính, hướng thứ yếu của chiến dịch. Hướng chính được huy động ở các tỉnh: Thái Nguyên, Bắc Giang, Hồng Quảng; hướng thứ yếu huy động ở tỉnh Vĩnh Phúc.

Trong chiến dịch, ngành hậu cần đã xây dựng phương án tổ chức, sử dụng lực lượng, bố trí kho, trạm hậu cần hợp lý, linh hoạt. Căn cứ vào ý định của chiến dịch, hậu cần chiến dịch được tổ chức thành hai lực lượng bảo đảm cho hai hướng của chiến dịch. Hướng chính là Đường 18 từ Đông Triều đến Phả Lại và Lục Nam do Phòng Cung cấp chiến dịch trực tiếp chỉ đạo; hướng thứ yếu lập ban đại diện ở tỉnh Vĩnh Phúc gồm một số cán bộ ban, ngành của tỉnh và cán bộ kế hoạch của Tổng cục Cung cấp. Ta tổ chức hai bệnh viện hậu phương và các đội điều trị đáp ứng yêu cầu cấp cứu, điều trị số lượng lớn thương binh. Trong quá trình chuẩn bị và thực hành bảo đảm, Phòng Cung cấp chiến dịch luôn nắm vững ý định của chiến dịch và trọng tâm chỉ đạo bảo đảm hậu cần.

Bài học kinh nghiệm về công tác kế hoạch hậu cần trong Chiến dịch Đường 18 đã được vận dụng ngay trong các chiến dịch tiếp theo, đặc biệt là trong Chiến dịch Đông Xuân 1953-1954 mà đỉnh cao là Chiến địch Điện Biên Phủ. Hơn 60 năm qua đi, song những kinh nghiệm, nghệ thuật về công tác bảo đảm hậu cần trong Chiến dịch Đường 18 vẫn còn nguyên giá trị, cần được tiếp tục nghiên cứu phát triển trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc ngày nay.

Đại tá Đỗ Đắc Yên