Tiến công trong hành tiến là phương pháp chuyển vào tiến công từ vị trí cách xa quân địch phòng ngự, bộ đội vận động từ phía sau lên, lần lượt triển khai đội hình trước chiến đấu và đội hình chiến đấu, không dừng lại trước tiền duyên của địch làm công tác chuẩn bị mà thực hành công kích ngay. Trận đánh của Quân đoàn 2, phối hợp với Sư đoàn 3 bộ binh Quân khu 5, đánh chiếm thị xã Phan Rang- mở màn chiến dịch Hồ Chí Minh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước là một điển hình của phương pháp tiến công trong hành tiến.

Phan Rang là cụm phòng ngự tiền tiêu mạnh, có ý nghĩa chiến lược quan trọng của địch nhằm bảo vệ từ xa phía đông- bắc Sài Gòn. Lực lượng quân địch ở đây gồm: Sư đoàn bộ binh 2, tàn quân của Lữ đoàn dù 3, Liên đoàn biệt động 31, Sư đoàn không quân 6 với 113 máy bay các loại, Duyên đoàn 27, ba tiểu đoàn bảo an và lực lượng địa phương. Ngoài ra, địch còn được tăng cường pháo binh, xe tăng. Chúng đã phát hiện được Quân đoàn 2 đang hành tiến vào Phan Rang trên Đường số 1 và gọi là “Cánh quân Duyên Hải”.

Với đội hình hành quân sẵn sàng xung trận và thời gian chuẩn bị rất ngắn (hơn 24 giờ), 5 giờ sáng ngày 15-4-1975, Quân đoàn đã nổ súng tiến công. Dựa vào công sự, vật cản và được sự chi viện đắc lực của không quân, pháo binh, địch chống trả quyết liệt. Rút kinh nghiệm trận đánh tiến công trong hành tiến giải phóng Đà Nẵng trong chiến dịch Huế- Đà Nẵng trước đó, trong trận này, Quân đoàn đã kịp thời tổ chức trinh sát nắm địch, khẩn trương triển khai đội hình chiến đấu trong hành tiến; phát huy sức mạnh đánh hiệp đồng binh chủng, tập trung lực lượng, phương tiện trên hướng tiến công chủ yếu- sân bay Thành Sơn; tiến hành đột phá mạnh và nhanh chóng phát triển kết quả đột phá để thọc sâu chia cắt quân địch, đồng thời phối hợp với Sư đoàn 3 bộ binh Quân khu 5, hình thành thế bao vây, vu hồi. Sau 7 giờ chiến đấu quyết liệt, ta đã tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ địch ở Phan Rang, bắt Trung tướng Nguyễn Vĩnh Nghi, Tư lệnh tiền phương Quân đoàn 3 và Chuẩn tướng Phan Ngọc San, Tư lệnh Sư đoàn không quân 6, thu nhiều vũ khí, trang bị của địch, trong đó có gần 30 máy bay chiến đấu còn nguyên vẹn.

Sau khi giải phóng Phan Rang, cũng bằng phương pháp tiến công trong hành tiến trong điều kiện chuẩn bị gấp, Quân đoàn 2 đã lần lượt đột phá và tiêu diệt quân địch phòng ngự ở Phan Thiết trong vòng 2 giờ (ngày 18-4); tiêu diệt và làm tan rã quân địch phòng ngự ở Hàm Tân sau 4 giờ tiến công (ngày 22-4). Và đúng 3 giờ sáng ngày 24-4-1945, toàn quân đoàn đã chiếm xong vị trí tập kết chiến dịch ở nam thị xã Xuân Lộc 8km.

Qua ba trận tiến công trên, có thể thấy một điều là, Quân đoàn 2 đã biết phát huy hết khả năng cơ động, sức đột kích mạnh và hiệu quả chiến đấu, chiến dịch cao của Liên binh đoàn cơ giới hợp thành; đồng thời cũng nói lên khả năng tổ chức chiến đấu và trình độ vận dụng các cách đánh của người chỉ huy các cấp và phân đội. Thắng lợi của cuộc tiến công trong hành tiến thần tốc mở đường tiến quân xuống phía nam của Quân đoàn 2 đã góp phần quyết định vào cuộc tiến công dập vỡ tuyến phòng ngự từ xa, có chiều sâu của địch, tiêu diệt và làm tan rã toàn bộ quân địch ở Phan Rang, Phan thiết, Hàm Tân, giải phóng hoàn toàn Đường số 1 và các tỉnh Ninh Thuận, Bình Thuận, Bình Tuy; tạo điều kiện cho hậu phương lớn miền Bắc XHCN kịp thời chi viện cho trận quyết chiến chiến lược cuối cùng, giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất tổ quốc./.

Hà Thành