QĐND Online - Chúng tôi theo chân cựu chiến binh Đoàn Đặc công 126 Hải quân về thăm đơn vị vào một chiều cuối năm. Những người lính năm xưa từng vào sinh ra tử còn mang đầy thương tích giờ đây đầu đã bạc, da đã mồi. Khi trở lại đơn vị, được trò chuyện với cán bộ, chiến sĩ hôm nay ai cũng thấy mình trẻ lại. Hình ảnh một thời trận mạc vẫn hiện hữu đâu đó trong bài tập của bộ đội trên thao trường, ngoài bãi tập.

Thiếu tướng Mai Năng, nguyên Tư lệnh Binh chủng Đặc công, nguyên Đoàn trưởng Đoàn Đặc công 126 Hải quân, Anh hùng LLVTND bắt đầu cuộc trò chuyện với bộ đội bằng một trận đánh đầu xuân. Ông kể: Đầu xuân 1971, để cứu vãn kế hoạch “Việt Nam hóa chiến tranh”, Mỹ-ngụy mở cuộc hành quân “Lam Sơn 719” ra Đường 9-Nam Lào, huy động trên 4 vạn quân với hàng trăm xe tăng-thiết giáp, pháo lớn và khoảng 700 máy bay các loại nhằm lập phòng tuyến cắt đôi Đông Dương, chặn đường tiếp tế từ hậu phương miền Bắc vào miền Nam, đồng thời coi đây là đợt tập dượt cho quân ngụy Sài Gòn để đối phó với quân đội cách mạng Việt Nam. Để tiếp tế hậu cần cho cuộc hành quân này, Mỹ-ngụy sử dụng phương thức vận tải thủy (trên sông Hiếu) là chủ yếu, kết hợp với các phương thức vận tải đường bộ và đường không.

Đoàn 126 Đặc công Hải quân được Bộ Tư lệnh mặt trận Đường 9-Nam Lào và Bộ Tư lệnh Hải quân giao nhiệm vụ: đánh chìm nhiều tàu địch, ngăn chặn giao thông đường thủy của chúng từ Cửa Việt đến Đông Hà, phối hợp cùng các lực lượng khác đánh địch ở trên bộ, mở rộng vùng giải phóng.

Để tìm diệt lực lượng Đặc công Hải quân của ta ở đây, Mỹ-ngụy huy động thêm một tiểu đoàn “Ó biển” và một tiểu đoàn “Cọp biển” với sự trợ giúp của không quân, pháo binh bố trí 3 tuyến phòng thủ kết hợp với các đợt càn quét, lùng sục. Dưới nước, chúng cho dùng lưới chống người nhái và tàu thuyền tuần tra liên tục. Trên sông Hiếu, địch chia thành 4 đoạn để bảo vệ. Mỗi đoạn có 2-4 tàu tuần tiễu, nhiều tàu rà quét thủy lôi và người nhái hoạt động không theo quy luật.

Phó đô đốc Nguyễn Văn Tình, nguyên Chính ủy Hải quân, nói chuyện truyền thống với cán bộ, chiến sĩ Đoàn Đặc công 126 Hải quân (nay là Lữ đoàn Đặc công 126 Hải quân).

Ngày 1-2-1971, tôi lúc đó là Tham mưu trưởng cùng đồng chí Đoàn phó Mai Xoa chỉ huy các tổ chiến đấu của 4 đội, chia thành 2 mũi bắt đầu tham gia chiến dịch. Mũi thứ nhất thả thủy lôi ở khu vực Cửa Việt, do đồng chí Tống Duy Kiên chỉ huy. Mũi thứ hai thả thủy lôi ở khu vực Xuân Khánh, Vinh Quang Thượng và Vinh Quang Hạ, do đồng chí Cao Xuân Liễn và đồng chí Bùi Văn Hy chỉ huy. Phân đội 5 luồn sâu vào hậu cứ của địch. Đại đội 48 được Bộ Tư lệnh Hải quân điều phối thuộc cho đơn vị, gồm các bộ phận lực lượng vận tải, công binh, quân báo, thông tin và súng máy cao xạ 12,7mm, phối hợp với các lực lượng của địa phương đánh địch.

Bất chấp hy sinh gian khổ, vượt qua các đồn bốt, nhiều lần “chạm trán” với các lực lượng thám báo, bộ binh và hứng chịu các trận oanh tạc của pháo binh, không quân địch, 4 đội của Đoàn 126 Đặc công Hải quân đã tổ chức thả 12 quả thủy lôi APS xuống các vị trí xác định trên sông Hiếu. Lập tức đánh chìm 9 tàu địch, làm hàng ngàn tấn hàng hóa, vũ khí, dụng cụ chiến tranh bị chìm; hàng trăm tên địch trên tàu bị chết; làm tắc nghẽn tuyến giao thông đường thủy trong gần 1 tuần, buộc địch phải tìm cách vớt hàng lên Phố Hội để chuyển tải bằng đường bộ.

Ngừng một lát, Thiếu tướng Mai Năng kể tiếp: Từ 8-2 đến 11-3-1971, quân ngụy ở Đường 9 đẩy mạnh hoạt động ở Bản Đông, phát triển sang Sê-pôn, cũng là lúc chiến dịch phản công của quân ta bước sang giai đoạn 2. Có lúc số tàu vận tải của địch hoạt động trên sông Hiếu tăng lên 8-15 lần chiếc/ngày. Để bảo vệ cho con đường giao thông huyết mạch này, địch điều động thêm một đại đội thám báo và người nhái cùng nhiều tàu chiến tuần tra thường xuyên đoạn sông từ Đại Độ đến Vinh Quang Hạ, kết hợp bắn phá dữ dội nhằm hạn chế hoạt động của đặc công hải quân ta.

Trước những thủ đoạn của địch, Đoàn 126 sử dụng nửa quân số hiện có phối hợp cùng các lực lượng tại chỗ đánh trả, mở đường cho lực lượng còn lại của đơn vị tiếp cận bờ sông, thả 16 quả thủy lôi ở đoạn sông Mai Xá, Vinh Quang Hạ, Xuân Khánh, Đại Độ và tổ chức một trận địa phóng bom HBF ở phía đông Đồi 31 và Nhĩ Thượng. Với cách bố trí lực lượng liên hoàn chặt chẽ cùng với quyết tâm đánh thắng kẻ địch, cán bộ, chiến sĩ Đoàn Đặc công 126 Hải quân đã dũng cảm đánh chìm 7 chiếc tàu LCU và LCM của địch, phá hủy hàng trăm tấn hàng hóa, diệt nhiều tên địch, làm tắc nghẽn giao thông đường thủy 5 ngày liền.

Từ 12-3-1971, quân ta bắt đầu phản công. Được Bộ Tư lệnh Mặt trận giao nhiệm vụ: đánh liên tục, cắt đứt tuyến giao thông thủy Cửa Việt-Đông Hà, Đoàn 126 huy động trên 300 người và hơn 100 bộ đội địa phương và dân quân du kích Vĩnh Linh tham gia đánh địch. Bộ phận trinh sát mở đường đánh địch trên các hướng tiến công số 2, số 3, số 4, số 5 bảo đảm cho cả 4 mũi đánh tàu của Đoàn mang thủy lôi vào thả trên toàn tuyến vận chuyển của địch từ cảng Cửa Việt đến bến Đông Hà. Bộ phận đánh địch trên bờ chia thành nhiều tổ phối hợp chặt chẽ lực lượng vũ trang địa phương tập kích, pháo kích bằng súng cối, bom phóng vào các căn cứ, đồn bốt của địch ở Ba Dốc, Ký Trúc... buộc chúng phải co cụm lực lượng chống cự.

Nhớ lại những ngày tháng sống mái với quân thù, Phó đô đốc Nguyễn Văn Tình, nguyên Chính ủy Hải quân, nguyên Đoàn trưởng Đoàn Đặc công 126 Hải quân, Anh hùng LLVTND tâm sự: Để tiêu diệt địch, các tổ đánh luồn sâu, nắm tình hình, bám sát địch ở cảng Cửa Việt - Đông Hà đã phải nằm giấu mình dưới bãi cát 3-4 ngày liền, chịu đựng đói khát và giá lạnh để quan sát, theo dõi tàu địch hoạt động. Bộ phận đánh tàu địch khéo léo vòng tránh địch trên bộ và bơi vượt biển hơn 10km, ngâm mình dưới nước hàng chục giờ liền để kéo những quả thủy lôi lớn vào khu vực cửa cảng. Đêm 21-3, Đoàn 126 thả thêm 8 quả thủy lôi xuống đoạn sông Hà Lộc-Xóm Vùng. Sau đó, đoàn được lệnh thu dọn chiến trường rút ra hậu cứ, kết thúc gần 2 tháng tham gia chiến dịch Đường 9-Nam Lào.

Trên dòng sông Hiếu, các tàu vận tải của địch chở hàng từ cảng Cửa Việt lên Đông Hà liên tiếp đụng thủy lôi. Những ngọn lửa, những tiếng nổ vang trời xen lẫn tiếng kêu thất thanh của binh lính kéo theo những xác tàu địch từ từ chìm xuống dưới mặt nước. Năm ngày trong giai đoạn 3 của chiến dịch, Đoàn Đặc công 126 Hải quân cùng với các lực lượng khác đánh chìm, đánh hỏng 16 tàu vận tải, diệt hơn 100 tên địch, làm tắc nghẽn giao thông đường thủy suốt 5 ngày liền.

Chiến dịch phản công Đường 9-Nam Lào (30-1 đến 23-3-1971) toàn thắng. Đây là lần đầu tiên trong kháng chiến chống Mỹ cứu nước, quân đội ta thực hành thắng lợi một chiến dịch phản công quy mô lớn bằng các lực lượng binh chủng hợp thành, đánh tan cuộc hành quân lớn nhất, điển hình nhất của chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” của địch, tiêu diệt và làm thiệt hại nặng quân chủ lực ngụy được quân Mỹ chi viện hỏa lực và cơ động. Các lực lượng tham gia chiến dịch được Ban chấp hành Trung ương Đảng khen: “Đánh giỏi, thắng giòn giã, lập công xuất sắc”. Riêng Đoàn Đặc công 126 Hải quân đã tổ chức 75 trận đánh, trong đó có 43 trận sử dụng thủy lôi, 8 trận tập kích căn cứ, 28 trận đánh địch phục kích cản trở, đánh chìm và đánh cháy 43 tàu thuyền các loại, diệt 126 tên địch, phá hủy hàng ngàn tấn phương tiện chiến tranh của chúng, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.

Bị thất bại và thiệt hại nặng nề, bọn đầu sỏ của quân đội Mỹ ở chiến trường miền Nam Việt Nam phải thốt lên: “Cửa Việt là nơi chịu áp lực tấn công nặng nhất của các lực lượng công binh thủy của cộng sản trên toàn lãnh thổ Việt Nam cộng hòa”, “Hiệu năng chiến đấu của Trung đoàn 126 Đặc công thủy khá cao. Tinh thần cán binh cao, sự huấn luyện đầy đủ và có hiệu quả; họ hăng say và tin tưởng vào cuộc chiến đấu để giải phóng miền Nam”. (Trích từ tài liệu thu được của địch “Đội quân ngầm dưới nước số 6”).

Bài, ảnh: TRỊNH DŨNG