Tạo cơ sở pháp lý phát triển công nghiệp quốc phòng, an ninh và động viên công nghiệp

Thiếu tướng Lương Thanh Chương, Phó chủ nhiệm, Tham mưu trưởng Tổng cục CNQP, Ủy viên Thường trực Ban chỉ đạo, Tổ trưởng Tổ nghiên cứu xây dựng Luật CNQP, AN và ĐVCN trao đổi với phóng viên Báo Quân đội nhân dân về tính cấp thiết và nội hàm của dự luật này. 

Thiếu tướng Lương Thanh Chương.

Phóng viên (PV): Vì sao phải xây dựng Luật CNQP, AN và ĐVCN, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Lương Thanh Chương: Vấn đề này xuất phát từ đòi hỏi của thực tiễn. Qua tổng kết việc triển khai thực hiện Pháp lệnh ĐVCN năm 2003, Pháp lệnh CNQP năm 2008 và kết quả xây dựng, phát triển công nghiệp an ninh (CNAN) từ Đại hội Đảng lần thứ XI đến nay cho thấy, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật đóng vai trò hết sức quan trọng trong xây dựng và phát triển CNQP, AN và ĐVCN. 

Tuy nhiên, trong tình hình mới, hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về CNQP, AN và ĐVCN đã bộc lộ một số tồn tại, hạn chế: Nhiều chủ trương, quan điểm mới của Đảng liên quan đến CNQP, AN và ĐVCN chưa được thể chế hóa; một số nội dung của các pháp lệnh chưa đồng bộ, thống nhất với hệ thống pháp luật liên quan về quốc phòng, an ninh (QP, AN); nhiều nội dung đang được điều chỉnh ở văn bản quy phạm pháp luật có hiệu lực pháp lý chưa cao; quá trình thực hiện đã bộc lộ những bất cập, vướng mắc.

Vì vậy, đặt ra yêu cầu phải tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật về CNQP, AN và ĐVCN nhằm thể chế hóa các quan điểm, chủ trương, chính sách mới của Đảng về xây dựng và phát triển CNQP, AN và ĐVCN; bảo đảm sự đồng bộ, thống nhất của hệ thống pháp luật, khắc phục kịp thời những vướng mắc, bất cập; đáp ứng yêu cầu phát triển CNQP, AN và ĐVCN để phục vụ hiệu quả nhiệm vụ QP, AN, xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.

PV: Thưa đồng chí, quá trình xây dựng dự án luật có gặp khó khăn gì không và hiện nay tiến độ công việc ra sao? 

Thiếu tướng Lương Thanh Chương: Trong quá trình xây dựng dự án luật, Tổng cục CNQP luôn nhận được sự quan tâm chỉ đạo sát sao của Thường vụ Quân ủy Trung ương, thủ trưởng Bộ Quốc phòng; sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan, đơn vị trong Bộ Quốc phòng, Bộ Công an cũng như của các bộ, ngành, địa phương có liên quan. Tuy vậy, còn một số khó khăn, vướng mắc ảnh hưởng đến tiến độ, chất lượng xây dựng nội dung. Hồ sơ được xây dựng trên cơ sở hợp nhất 3 hồ sơ luật chuyên ngành: CNQP, CNAN và ĐVCN. Do CNQP, CNAN mang nhiều điểm khác biệt về quy mô ngành nghề, lĩnh vực hoạt động, năng lực công nghệ, sản phẩm mục tiêu... Vì vậy, đặt ra yêu cầu rất cao trong xây dựng cơ chế, chính sách và kỹ thuật lập pháp, vừa phải bảo đảm sự hòa quyện, vừa phải bảo đảm tính riêng biệt đặc thù của mỗi ngành.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ Quốc phòng, Bộ Công an đã phối hợp chặt chẽ, cùng nghiên cứu những vấn đề chung và vấn đề riêng của từng ngành để đưa vào dự thảo luật. Đến nay, những khó khăn, vướng mắc cơ bản đã được giải quyết. Hiện tại, đã thống nhất được các nội dung của dự án luật, hoàn thiện hồ sơ đề nghị xây dựng luật và gửi xin ý kiến của các bộ, ngành, địa phương có liên quan. Tổng cục CNQP đang tích cực phối hợp với các cơ quan, đơn vị thuộc Bộ Quốc phòng, Bộ Công an nghiên cứu, tiếp thu, giải trình các ý kiến; tổng hợp, hoàn thiện hồ sơ trình các cấp theo quy định.

Sản xuất sản phẩm quốc phòng tại Nhà máy Z115 (Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng). Ảnh: NAM HÀ

PV: Đề nghị đồng chí cho biết quan điểm của Đảng, Nhà nước được thể hiện trong dự thảo Luật CNQP, AN và ĐVCN?

 Thiếu tướng Lương Thanh Chương: Quá trình hình thành và phát triển CNQP, AN và ĐVCN luôn nhận được sự quan tâm của Đảng, Nhà nước. Bộ Chính trị đã ban hành các nghị quyết chuyên đề về CNQP như: Nghị quyết số 05/NQ-TW ngày 20-7-1993; Nghị quyết số 27/NQ-TW ngày 16-6-2003; Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 16-7-2011; Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26-1-2022. Cùng với đó là các nghị quyết về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Chiến lược Quốc phòng Việt Nam; Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia và một số quan điểm được nêu trong Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII... Đó là kim chỉ nam định hướng cho xây dựng các nội dung, chính sách của dự án Luật CNQP, AN và ĐVCN, gồm những vấn đề chính:

(1) Xây dựng và phát triển CNQP là nhiệm vụ cơ bản vừa có ý nghĩa cấp bách trước mắt, vừa là nhiệm vụ chiến lược lâu dài; là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn Đảng, toàn dân, toàn quân.

(2) CNQP, AN là ngành đặc thù, phải được chăm lo xây dựng và phát triển theo một cơ chế đặc thù và được ưu tiên trong đầu tư phát triển.

(3) Phát triển CNQP, AN theo hướng lưỡng dụng, ngày càng hiện đại, có trình độ khoa học, công nghệ cao; trên cơ sở tự lực, tự cường, kết hợp với chủ động hội nhập quốc tế, trong đó nội lực là yếu tố quyết định và thực sự trở thành một mũi nhọn của công nghiệp quốc gia.

(4) Đổi mới cơ chế, chính sách, nâng cao chất lượng thu hút, đào tạo nhân tài, nguồn nhân lực chất lượng cao.

(5) Bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về QP, AN và liên quan đến QP, AN phù hợp với hội nhập quốc tế và yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới.

PV: Để hoàn thiện các cơ chế, chính sách đáp ứng nhu cầu xây dựng và phát triển CNQP, AN và ĐVCN trước mắt và lâu dài, trong dự luật đề cập những nội dung gì nổi bật, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Lương Thanh Chương: Quan điểm chỉ đạo xây dựng dự thảo luật là tiếp tục kế thừa, phát triển những vấn đề hợp lý của Pháp lệnh ĐVCN năm 2003, Pháp lệnh CNQP năm 2008, Nghị định số 63/2020/NĐ-CP về CNAN, đồng thời bổ sung các quy định phù hợp được minh chứng bằng lý luận và thực tiễn. Trong số các chính sách được đề cập tại dự án luật, có 5 chính sách nổi bật: Một là, phát triển CNQP, AN theo hướng lưỡng dụng, huy động sự tham gia của doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong hoạt động CNQP, AN. Hai là, hoàn thiện, sắp xếp, đổi mới hệ thống tổ chức CNQP, CNAN. Ba là, thúc đẩy hoạt động khoa học và công nghệ phục vụ phát triển CNQP, AN. Bốn là, huy động nguồn lực cho CNQP, AN và ĐVCN. Năm là, mở rộng đối tượng, hoàn thiện phương thức thực hiện ĐVCN.

Đây là những nội dung cốt lõi bảo đảm mục tiêu: Thể chế hóa quan điểm, chủ trương của Đảng về phát triển CNQP, AN và ĐVCN; tạo cơ sở pháp lý thu hút nguồn lực dân sinh cho phát triển CNQP, AN; xây dựng hệ thống cơ sở CNQP, AN tinh, gọn, mạnh, hiệu quả; xây dựng hệ thống cơ sở ĐVCN ngày càng lớn mạnh cả về quy mô và chiều sâu công nghệ; đẩy mạnh đổi mới, nâng cao sáng tạo hoạt động khoa học, công nghệ, phát triển nguồn nhân lực để tạo bứt phá về năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh sản phẩm QP, AN; nâng cao năng lực nghiên cứu, làm chủ một số công nghệ mới và khả năng thích ứng với sự thay đổi nhanh của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ tư; bảo đảm nguồn lực cho phát triển CNQP, AN và ĐVCN đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, góp phần xây dựng Quân đội nhân dân, Công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại.

PV: Như vậy, trong dự luật nhấn mạnh phát triển CNQP, AN theo hướng lưỡng dụng. Vấn đề này cụ thể như thế nào, thưa đồng chí?

Thiếu tướng Lương Thanh Chương: Cụm từ “xây dựng và phát triển CNQP, AN theo hướng lưỡng dụng” lần đầu tiên được đề cập một cách rõ ràng trong Nghị quyết Đại hội XII của Đảng và tiếp tục được nhấn mạnh trong Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ Quân đội lần thứ XI. Nghiên cứu vấn đề này có thể thấy, đây là sự phát triển lý luận về xây dựng và phát triển CNQP, AN của Đảng ta, định hình sự phát triển CNQP, AN trong thời gian tới, tạo nền tảng, tiền đề để CNQP, AN có thể tham gia sâu rộng hơn vào nền kinh tế quốc dân, đóng góp hiệu quả, thực chất hơn vào sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, thực hiện mục tiêu đưa CNQP, AN trở thành một mũi nhọn của nền công nghiệp quốc gia.

Theo tinh thần đó, dự thảo luật đã thể chế hóa định hướng này bằng chính sách phát triển CNQP, AN theo hướng lưỡng dụng. Mục tiêu của chính sách là: Phát huy hiệu quả vốn đầu tư và năng lực của các cơ sở CNQP, AN trong phục vụ nhu cầu dân sinh; đồng thời, huy động tối đa năng lực sản xuất, công nghệ của các thành phần kinh tế công nghiệp dân sinh cho phát triển CNQP, AN lưỡng dụng.

Một số nội dung cụ thể trong dự thảo luật về vấn đề này gồm: Quy định nguyên tắc phải đánh giá tiêu chí lưỡng dụng đối với các dự án đầu tư cho CNQP, AN; lồng ghép đánh giá hiệu quả đáp ứng CNQP, AN đối với các chương trình, đề án, dự án đầu tư cho công nghiệp dân sinh từ ngân sách nhà nước; quy định các chính sách ưu đãi cho doanh nghiệp vay vốn để đầu tư sản xuất, nghiên cứu phát triển sản phẩm, công nghệ lưỡng dụng; ưu tiên lĩnh vực công nghệ cao, công nghệ lưỡng dụng trong hợp tác quốc tế; xây dựng danh mục công nghệ lưỡng dụng phục vụ CNQP, AN được ưu tiên, khuyến khích đầu tư phát triển. Dự kiến tập trung vào một số lĩnh vực: Vũ trụ và vệ tinh; tác chiến không gian mạng, an ninh mạng; công nghệ lượng tử (chế tạo siêu máy tính); trí tuệ nhân tạo; các thiết bị tự hành (thiết bị bay, lặn không người lái, xe chiến đấu; công nghiệp robot (kết hợp trí tuệ nhân tạo và thiết bị tự hành để sản xuất robot chiến đấu thay con người); công nghệ vật liệu mới...

PV: Trân trọng cảm ơn đồng chí!

SƠN BÌNH (thực hiện)