Sức bật từ một “trận đánh lớn”

Đại tá Phạm Quang Chiến, Phó bí thư Đảng ủy, Viện trưởng Viện Thiết kế tàu quân sự cho biết, ngay từ khi nhiệm vụ nghiên cứu, thiết kế và chế tạo USV được giao, Đảng ủy Viện Thiết kế tàu quân sự đã xác định đây không chỉ là một đề tài khoa học mới, khó và chưa có tiền lệ, mà thực sự là một “trận đánh lớn” của đơn vị trong giai đoạn đẩy mạnh đổi mới sáng tạo.

Đại tá Phạm Quang Chiến, Viện trưởng Viện Thiết kế tàu quân sự kiểm tra xuồng không người lái cảm tử, tháng 5-2025.

Nhiệm vụ có tính chất đặc biệt: Vừa mang hàm lượng công nghệ cao, vừa gắn trực tiếp với yêu cầu hiện đại hóa vũ khí, trang bị, do đó cần có sự lãnh đạo thống nhất, quyết liệt và bao quát của cấp ủy. Đảng ủy đã đưa nhiệm vụ USV vào nghị quyết lãnh đạo, coi đây là trọng tâm trong hai năm 2024-2025 và là khâu đột phá nhằm nâng tầm năng lực nghiên cứu-thiết kế của Viện. Tinh thần chỉ đạo nhất quán là khó đến đâu cũng phải làm, thiếu đến đâu tìm cách bổ sung, bởi làm chủ USV chính là làm chủ một hướng tác chiến mới đang định hình trên thế giới.

Từ chủ trương trên, công tác chỉ đạo được triển khai chủ động, quyết liệt, vướng mắc, khó khăn ở đâu gỡ ngay ở đó; tập trung toàn bộ nguồn lực về vật chất, lực lượng cán bộ chuyên môn tốt nhất để thực hiện. Nhiệm vụ do đồng chí Viện trưởng chủ trì, giao một đồng chí Phó viện trưởng trực tiếp chỉ đạo tại hiện trường, giải quyết ngay các vướng mắc phát sinh trong quá trình tích hợp, thử nghiệm.

Nhờ sự chỉ đạo tập trung và nhịp nhàng, toàn Viện đã huy động được lực lượng tinh nhuệ nhất. “Tổ USV” được thành lập với cấu trúc giống một đội hình tác chiến: Nhóm tính năng, nhóm máy, nhóm cơ khí, nhóm điều khiển, truyền nhận dữ liệu, nhóm camera, xử lý ảnh, trí tuệ nhân tạo (AI)... Mỗi nhóm vừa độc lập nghiên cứu, vừa phối hợp chặt chẽ, tạo nên dòng chảy liên tục của thông tin, giải pháp và thử nghiệm. Nhiều cuộc họp kỹ thuật kéo dài đến đêm khuya; nhiều thời điểm cấp ủy phải ra kết luận ngay tại bãi thử để điều chỉnh phương án thiết kế, thay đổi thuật toán điều khiển hoặc xử lý các tình huống sự cố.

Những thất bại trong quá trình chạy thử, từ việc xuồng mất điều khiển quay vòng giữa bãi thử, cho tới các trục trặc thông gió, làm mát khiến nguyên mẫu hư hại đều là những thách thức lớn đối với đội ngũ cán bộ nghiên cứu. Nhưng chính ở những thời điểm ấy, vai trò lãnh đạo, định hướng tư tưởng của Đảng ủy càng thể hiện rõ. Cấp ủy Viện kịp thời động viên tinh thần, củng cố ý chí, tạo sự bình tĩnh và tỉnh táo để phân tích nguyên nhân, viết lại từng dòng code, hàn lại từng linh kiện, thử đi thử lại cho đến khi đạt yêu cầu. Đại tá, TS Lương Lục Quỳnh, Phó viện trưởng trực tiếp chỉ đạo hiện trường trải lòng: “Thất bại là một phần của khoa học. Càng thất bại thì lòng tự trọng chuyên môn, khát vọng khẳng định mình của những người làm khoa học như chúng tôi sẽ càng không cho phép mình dừng lại”.

Cùng với đó, Đảng ủy Viện đặc biệt coi trọng cơ chế khuyến khích, khen thưởng đột xuất với những cá nhân vượt khó, giải quyết được các “nút thắt” kỹ thuật. Nhờ sự lãnh đạo đúng đắn và quyết liệt, nhiệm vụ USV không còn là một đề tài đơn lẻ mà trở thành quá trình giáo dục thực tiễn sinh động, nơi mỗi cán bộ, đảng viên được rèn luyện bản lĩnh, trí tuệ và tinh thần dám nghĩ, dám làm; nơi sức mạnh của tổ chức đảng được chứng minh bằng chính kết quả khoa học đạt được.

Cán bộ Viện Thiết kế tàu quân sự kiểm tra sản phẩm nghiên cứu khoa học, tháng 5-2025.

Từ một ý tưởng táo bạo cho đến nguyên mẫu hoàn chỉnh, USV đã trở thành minh chứng thuyết phục nhất cho năng lực làm chủ công nghệ hiện đại của Viện Thiết kế tàu quân sự; đồng thời cũng cho thấy vai trò trung tâm của Đảng bộ trong việc khơi dậy, dẫn dắt và tổ chức trí tuệ tập thể. Về mặt khoa học-công nghệ, USV là sản phẩm có mức độ phức tạp rất cao, đặc biệt trong các thành phần điều khiển, truyền nhận dữ liệu, định vị vệ tinh, xử lý ảnh và tích hợp hệ thống. Việc chế tạo thành công mẫu USV là lần đầu tiên Việt Nam làm chủ được một phương tiện tác chiến không người lái trên mặt nước có khả năng hoạt động bí mật, cơ động cao, truyền hình ảnh thời gian thực, chi phí thấp hơn nhiều so với mục tiêu tác chiến. Đây là bước đột phá về trình độ thiết kế, là minh chứng rõ ràng rằng đội ngũ cán bộ khoa học của Viện, với hơn 60% được đào tạo sau đại học, hoàn toàn có khả năng chinh phục những lĩnh vực công nghệ mới, đòi hỏi sự sáng tạo và tri thức liên ngành.

Đại tá, ThS Lê Anh Tuấn, Bí thư Đảng ủy, Chính trị viên Viện đánh giá: Không chỉ tạo ra một sản phẩm chiến lược, nhiệm vụ USV còn góp phần quan trọng vào quá trình trưởng thành của đội ngũ cán bộ trẻ. Khi phải đối diện với các thử thách liên tiếp, buộc phải thử sai, phân tích, sửa lại... cán bộ trẻ trưởng thành nhanh chóng về năng lực chuyên môn và bản lĩnh khoa học. Đây chính là nguồn lực chiến lược mà Viện hướng tới trong các mục tiêu nhiệm kỳ mới đặt ra: Nâng cao năng lực thiết kế, phát triển 3-5 chủng loại vũ khí, trang bị kỹ thuật mới, hiện đại, có tính đột phá cao.

Từ câu chuyện USV có thể khẳng định, khi tổ chức đảng lãnh đạo đúng hướng, biết phát huy trí tuệ tập thể và tạo môi trường cho cán bộ cống hiến, khoa học-công nghệ sẽ trở thành một động lực mạnh mẽ của đổi mới sáng tạo. Thành công ấy không chỉ làm tăng vị thế của Viện Thiết kế tàu quân sự trong lĩnh vực công nghiệp quốc phòng mà còn đóng góp thiết thực vào mục tiêu xây dựng Quân đội nhân dân Việt Nam cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại.