Trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, tại tỉnh Bến Tre, ngày 7-1-1964, Mỹ-ngụy mở cuộc càn mang tên "Phượng Hoàng TG1" đánh vào Thanh Phong (Thạnh Phú, Bến Tre), là nơi ta đặt kho vũ khí tiếp nhận từ ngoài Bắc vào qua đường Hồ Chí Minh trên biển. Đây là cuộc càn lớn nhất của Mỹ-ngụy kể từ sau khi Bến Tre đồng khởi. Trực tiếp chỉ huy cuộc hành quân này là tướng Lê Văn Kim, Tổng tham mưu trưởng quân đội ngụy và Lâm Văn Phát, Tư lệnh khu chiến thuật Tiền Giang và các cố vấn quân sự Mỹ, một đại tá quan sát viên của quân đội Hoàng gia Anh. Lực lượng địch sử dụng trong cuộc hành quân này gồm: 4 chiến đoàn thủy quân lục chiến (14 tiểu đoàn); một tiểu đoàn của sư đoàn 7; 6 đại đội biệt kích; 60 máy bay (phần lớn là HU.1A); 14 tàu chiến và 10 giang thuyền; 26 xe M.113; 2 khẩu đội pháo 105 và 155mm.

Mở đầu cuộc càn quét, địch cho trút bom đạn mù mịt, bắn phá hủy diệt địa hình, rồi dùng máy bay, tàu chiến đổ quân thành hai gọng kìm khép chặt hai xã Giao Thủy và Thanh Phong từ hai phía biển và đất liền. Về phía ta, Ban chỉ huy quyết định thống nhất các lực lượng tại chỗ, bố trí mặt trận thành đội hình phòng ngự tích cực; tổ chức hiệp đồng chặt chẽ giữa các lực lượng và xác định quyết tâm trụ bám, đánh địch đến cùng để bảo vệ kho tàng, căn cứ.

Mặc dù mới được thành lập, đang trong thời kỳ huấn luyện, nhưng ngay ngày đầu tiên, Tiểu đoàn 263 đã chặn đánh 2 tiểu đoàn bộ binh ngụy khi từ Khâu Băng tiến vào Giao Thanh, khiến chúng không đột phá nổi. Từ 15 đến 16 giờ cùng ngày, đơn vị lại đánh tiếp hai tiểu đoàn ngụy đổ bộ bằng trực thăng, trận địa kéo dài gần 2km từ Cồn Chim đến Hồ Cỏ, giáp với Cồn Rừng. Ngày thứ hai, Tiểu đoàn 263 lại chặn đánh một tiểu đoàn địch đổ bộ bằng tàu ở Cồn Lớn, sát ven biển. Địch lại cho tiểu đoàn thứ hai đổ quân phía sau, cả hai tiểu đoàn địch đều bị bộ đội ta vận động bao vây, đánh cho thiệt hại nặng, nhiều lính địch chết và máy bay bị bắn cháy.

Sau hai trận đánh lớn, Tiểu đoàn chỉ huy điều động từng trung đội, tiểu đội, học viên của cơ quan, trường học (Trường quân y tỉnh, Trường huấn luyện chiến sĩ mới, Trường Quân chính quân khu), du kích xã, ấp và lực lượng bảo vệ bờ biển… liên tục đánh nhỏ lẻ, không cho địch đặt chân vào rừng suốt 20 ngày, bảo vệ được kho vũ khí hơn 300 tấn; giữ vững đầu cầu tiếp nhận vũ khí từ hậu phương lớn miền Bắc chuyển vào; diệt và làm bị thương hơn 1.000 tên địch, bắn rơi, bắn cháy 47 máy bay (trong đó có máy bay của tên đại tá người Anh), thu 200 vũ khí các loại.

THU TRANG