QĐND - Năm 1950, quân Pháp chiếm đóng ở hầu hết khu vực Đường số 1 và đường sắt chạy qua địa bàn Bình-Trị-Thiên. Để tiêu hao, tiêu diệt, đánh phá giao thông góp phần đẩy mạnh cuộc kháng chiến, Đảng ủy, Bộ chỉ huy mặt trận Bình-Trị-Thiên giao cho Tiểu đoàn 227 (Trung đoàn 95) tổ chức phục kích đánh đoàn tàu trên đoạn đường sắt từ Mỹ Chánh đi Diêu Xanh.

Đoàn tàu địch bị trúng mìn tại ga Phạm Xá (huyện Kim Thành, tỉnh Hải Dương) ngày 31-1-1954. Ảnh tư liệu/minh họa.

Sau hai lần vượt sông, trời mưa, đường trơn, rất khó khăn khi cơ động, song toàn Tiểu đoàn 227 vẫn vào vị trí tập kết, hoàn thành xây dựng công sự trận địa đúng thời gian quy định, bảo đảm bí mật, sẵn sàng nổ súng đánh địch. Khoảng 8 giờ ngày 24-10, đoàn tàu địch gồm 16 toa và một đầu máy đẩy, trong đó hai toa bọc sắt có lô cốt bố trí ở đầu và cuối đoàn tàu, từ Huế ra lọt vào trận địa phục kích. Tiểu đoàn trưởng ra lệnh điểm hỏa hai khối thuốc nổ 50kg, làm đoàn tàu bị cắt ra làm hai đoạn, 10 toa phía sau dừng tại chỗ, 6 toa phía trước chạy thêm gần 100m mới dừng hẳn. Địch trên tàu nhảy xuống chống trả, bộ đội ta cho nổ các quả bộc phá 10kg bố trí cạnh đường để sát thương, đồng thời dùng cối 82mm bắn chặn không cho địch rút chạy.

Khi địch đang rối loạn, Đại đội 9 xung phong đánh vào đoạn tàu phía sau. Địch ở lô cốt dùng hỏa lực chống trả quyết liệt. Đại đội cho một trung đội đánh lô cốt, hai trung đội còn lại tản ra đánh địch ở các toa tàu. Trung đội đánh lô cốt dùng hỏa lực kiềm chế, tiếp cận tìm cách ném lựu đạn vào trong lô cốt nhưng do lỗ châu mai của lô cốt có nắp đóng mở, khi địch ném lựu đạn hoặc bắn ra chúng mới mở, còn khi ta chế áp thì chúng đóng lại, cố thủ. Tình hình rất khẩn trương, một chiến sĩ của trung đội đã trèo lên nóc lô cốt chờ địch mở nắp liền thọc cán xẻng vào, giữ không cho đóng nắp lại; một chiến sĩ khác nhanh chóng thả lựu đạn vào trong. Lựu đạn nổ, địch trong lô cốt, một số bị tiêu diệt, số còn lại mở cửa, xin hàng. Hai trung đội còn lại của Đại đội 9 phát triển tiêu diệt toàn bộ 10 toa cuối của đoàn tàu.

Đại đội 120 phát triển đánh địch ở 6 toa đầu thì bị địch dùng hỏa lực ngăn chặn, đơn vị bị thương vong nhiều. Tiểu đoàn quyết định đưa Đại đội 117 vào chiến đấu nhưng cũng không phát triển được. Lúc này, địch ở khu vực Bến Đá dùng pháo, cối bắn vào trận địa; điều động quân ra ứng cứu. Tiểu đoàn 227 cho dừng trận đánh, thu hồi chiến lợi phẩm và lui quân.

Tuy không tiêu diệt gọn quân địch, song qua trận đánh, Tiểu đoàn đã rút ra được nhiều kinh nghiệm về cách chọn trận địa, bố trí lực lượng, tổ chức phục kích quy mô cấp tiểu đoàn bảo đảm bí mật, bất ngờ, tạo thế bao vây, chia cắt; khi xung phong hình thành nhiều mũi hướng, lợi dụng địa hình, địa vật và sơ hở của đối phương, phát triển đánh địch theo các toa tàu để hạn chế hỏa lực của chúng, tránh thương vong cho ta.

Xuân Vũ