Trải qua 86 năm xây dựng, chiến đấu và trưởng thành, dưới sự lãnh đạo của Đảng, DQTV Việt Nam nói chung, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ DQTV nói riêng luôn một lòng trung thành với Đảng, với Tổ quốc, với nhân dân, chiến đấu kiên cường, mưu trí, dũng cảm, sáng tạo trong lao động, học tập, công tác, lập nhiều chiến công to lớn, góp phần cùng toàn Đảng, toàn dân và toàn quân làm nên Cách mạng Tháng Tám năm 1945, trong đấu tranh giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, cũng như trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam XHCN. Qua các thời kỳ đã có 370 tập thể và 284 cán bộ, chiến sĩ DQTV được Đảng, Nhà nước phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT nhân dân và nhiều phần thưởng cao quý khác. Năm 2015, DQTV Việt Nam được Chủ tịch nước tặng thưởng Huân chương Sao Vàng.
Trong những năm tới, tình hình thế giới, khu vực tiếp tục diễn biến phức tạp, khó lường; sự chống phá của các thế lực thù địch, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc đặt ra yêu cầu rất cao đối với công tác xây dựng nền quốc phòng toàn dân (QPTD), xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân, xây dựng LLVT nhân dân, trong đó có DQTV. Vì vậy, cần tập trung xây dựng DQTV có số lượng hợp lý, chất lượng tổng hợp ngày càng cao. Tổ chức biên chế DQTV phải chặt chẽ, có chất lượng chính trị cao, trang bị vũ khí phù hợp, được giáo dục chính trị, pháp luật, huấn luyện quân sự toàn diện nhằm nâng cao khả năng sẵn sàng chiến đấu (SSCĐ) và hoạt động phối hợp có hiệu quả, đáp ứng ngày càng tốt hơn yêu cầu nhiệm vụ quốc phòng, an ninh (QPAN) trong tình hình mới; thực sự là lực lượng chính trị tin cậy của cấp ủy, chính quyền địa phương và nhân dân.
Để tiếp tục phát huy truyền thống vẻ vang 86 năm qua và đáp ứng với yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới, thời gian tới, công tác DQTV cần tập trung vào các nội dung sau:
Một là, tăng cường sự lãnh đạo của cấp ủy đảng, sự chỉ đạo, quản lý điều hành của chính quyền, vai trò tham mưu của cơ quan quân sự các cấp đối với DQTV. Các địa phương, đơn vị cần tiếp tục quán triệt sâu sắc hơn nữa các chỉ thị, nghị quyết của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước về DQTV, nhất là Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng; Kết luận số 41-KL/TW ngày 31-3-2009 về tiếp tục thực hiện Chỉ thị số 16-CT/TW của Ban Bí thư Trung ương Đảng (khóa IX) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với lực lượng DQTV và lực lượng dự bị động viên trong tình hình mới; Luật Quốc phòng năm 2018, Luật DQTV năm 2019 và các văn bản hướng dẫn thi hành. Cơ quan quân sự các cấp cần phát huy tốt vai trò chủ trì tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền cùng cấp ban hành nghị quyết, chỉ thị, kế hoạch lãnh đạo, chỉ đạo công tác quốc phòng, quân sự, công tác DQTV phù hợp với tình hình thực tiễn. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, giáo dục để cán bộ, đảng viên, nhân dân nhận thức rõ vị trí chiến lược của DQTV trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, tạo sự chuyển biến mạnh mẽ về trách nhiệm, nhất là của đội ngũ cán bộ lãnh đạo, chủ trì các cấp đối với nhiệm vụ quan trọng này. Tăng cường kiểm tra việc thực hiện xây dựng lực lượng DQTV trên địa bàn cả nước, kịp thời nắm bắt những khó khăn, đề xuất, tham mưu giúp Bộ Quốc phòng trong chỉ đạo, chỉ huy, quản lý nhà nước về DQTV đáp ứng yêu cầu trước mắt, lâu dài.
Hai là, xây dựng đội ngũ cán bộ làm công tác DQTV có bản lĩnh chính trị vững vàng và trình độ, năng lực toàn diện, đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ trong tình hình mới. Đây là công tác trọng tâm, khâu then chốt có ý nghĩa quyết định đến việc nâng cao chất lượng tổng hợp của DQTV. Do đó, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ DQTV phải được quan tâm một cách đầy đủ, chặt chẽ. Đội ngũ cán bộ DQTV phải nắm vững những quan điểm cơ bản của Đảng, Nhà nước về củng cố, xây dựng nền QPTD, thế trận QPTD gắn với thế trận chiến tranh nhân dân và các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội (KT-XH) gắn với tăng cường tiềm lực quốc phòng ở địa phương; nắm chắc tình hình địa bàn, cơ sở. Tăng cường đào tạo và nâng cao chất lượng cán bộ ban CHQS xã, phường, thị trấn, bảo đảm đủ khả năng tham mưu giúp cấp ủy, chính quyền lãnh đạo, chỉ đạo công tác quốc phòng, quân sự ở địa phương và tổ chức thực hiện tốt các nhiệm vụ: Xây dựng lực lượng, huấn luyện, hoạt động của DQTV; phòng thủ dân sự, xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện, giáo dục chính trị, phổ biến pháp luật, giáo dục QPAN. Trước mắt, cần tập trung làm tốt công tác phổ biến, tuyên truyền, hội thi và triển khai thực hiện Luật DQTV năm 2019, đưa luật vào thực tiễn cuộc sống.
Ba là, xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh, rộng khắp, có sức mạnh tổng hợp cao, tuyệt đối trung thành với Đảng, Nhà nước và chế độ XHCN. Tập trung thực hiện đề án tổ chức lực lượng, huấn luyện, hoạt động, chế độ chính sách đối với DQTV giai đoạn 2021-2025 và những năm tiếp theo; triển khai thực hiện kế hoạch xây dựng mô hình điểm về DQTV; nâng cao chất lượng tổ chức, huấn luyện, SSCĐ và hoạt động của DQTV. Chú trọng xây dựng DQTV ở các địa bàn trọng điểm về quốc phòng, xây dựng dân quân thường trực và chốt chiến đấu của dân quân thường trực biên giới đất liền, DQTV biển, đảo; triển khai xây dựng các hải đội dân quân thường trực ven biển. Đồng thời làm tốt công tác giáo dục chính trị, phổ biến pháp luật cho các đối tượng DQTV nhằm nâng cao nhận thức về chính trị, pháp luật để có đủ khả năng xử trí các tình huống và đấu tranh chống “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch cũng như các luận điệu xuyên tạc đường lối, quan điểm của Đảng, chính sách của Nhà nước; đẩy mạnh công tác tuyên truyền về công tác DQTV trên trang “Tôi yêu chiến sĩ sao vuông”.
Cùng với nhiệm vụ SSCĐ, làm nòng cốt cùng toàn dân bảo vệ địa phương, cơ sở, phải chủ động phối hợp với các đơn vị quân đội, công an và các lực lượng khác liên quan trên địa bàn giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, bảo vệ Đảng, chế độ, chính quyền, tính mạng và tài sản của nhân dân, Nhà nước; bảo vệ các mục tiêu và công trình QPAN trên địa bàn; xung kích trong lao động, bảo vệ sản xuất và phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh. Vận động nhân dân chấp hành nghiêm đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách và pháp luật của Nhà nước, các quy định của địa phương. Tích cực tham gia thực hiện các chương trình phát triển KT-XH, xây dựng nông thôn mới ở địa phương.
Bốn là, xây dựng DQTV phải gắn chặt với xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện, xây dựng thế trận QPTD ở địa phương, cơ sở. Để thực hiện tốt xây dựng cơ sở vững mạnh toàn diện, trước hết phải xây dựng cơ sở chính trị vững mạnh. Tăng cường củng cố, nâng cao chất lượng của tổ chức đảng, chính quyền, tổ chức chính trị-xã hội, tổ chức quần chúng; xây dựng thế trận QPTD, an ninh nhân dân, “thế trận lòng dân” ở cơ sở phải gắn với phát triển KT-XH của địa phương nhằm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội. Tiếp tục quán triệt và bám sát phương châm xây dựng lực lượng DQTV vững mạnh, rộng khắp, đủ cơ cấu thành phần; tổ chức biên chế chặt chẽ, huấn luyện, hoạt động có hiệu quả, đúng pháp luật. Kiện toàn và nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của ban CHQS ở các bộ, ngành và cơ quan, tổ chức ở cơ sở; nâng cao chất lượng bồi dưỡng kiến thức QPAN cho các đối tượng; giáo dục QPAN cho học sinh, sinh viên và phổ biến kiến thức QPAN cho toàn dân.
Lực lượng DQTV trong tình hình hiện nay phải hướng mọi hoạt động vào nhiệm vụ xây dựng thế trận QPTD gắn với thế trận an ninh nhân dân; phòng, chống có hiệu quả chiến lược “diễn biến hòa bình”, bạo loạn lật đổ của các thế lực thù địch và thực hiện các nhiệm vụ phát triển KT-XH; kết hợp chặt chẽ giữa phát triển kinh tế với củng cố, tăng cường quốc phòng, làm nòng cốt xây dựng thế trận quốc phòng thực sự vững mạnh từ cơ sở; làm nền tảng cho xây dựng thế trận khu vực phòng thủ huyện, tỉnh ngày càng vững chắc. Điều đó tiếp tục khẳng định vị trí chiến lược của DQTV trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới.
Thiếu tướng PHẠM QUANG NGÂN - Cục trưởng Cục Dân quân tự vệ