QĐND - Bốt Bến Trại nằm trên đê sông Luộc, thuộc địa phận thôn Trại (xã Diên Hồng, huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương), do thực dân Pháp dựng lên tháng 1-1950. Bốt có công sự kiên cố, quân số đông, gồm cả lính Pháp và lính ngụy, cùng hệ thống lô cốt dày đặc trên đê sông Luộc, đê sông Neo và dọc đường 20 khống chế các xã khu nam huyện Thanh Miện và tây nam huyện Ninh Giang, cắt đường nối Hải Dương với Thái Bình.

Chỉ huy bốt Bến Trại là một sĩ quan Pháp, tên là Lơ-rơ, rất hung hãn và độc ác, song lại rất mê gái. Trong vùng có cô Vũ Thị Phao (hội viên Hội Phụ nữ cứu quốc xã Diên Hồng, huyện Thanh Miện) trẻ trung, xinh đẹp đã lọt vào mắt xanh Lơ-rơ. Nắm được "thóp" tên sếp bốt, Huyện ủy Thanh Miện giao du kích xã Diên Hồng cùng Công an huyện gặp gỡ, vận động và thuyết phục cô Phao vì lợi ích của kháng chiến, vờ nhận lời cưới y để làm nội ứng cho ta...

Một hôm, cô Phao từ trong đồn nhắn tin: Lơ-rơ đang cần một thông ngôn (phiên dịch). Bằng mọi cách, ta khéo léo đưa anh Phạm Văn Trợ là học sinh trung học Nguyễn Du nhanh chóng vào vai thông ngôn. Trợ học giỏi, viết, đọc và nói thông thạo tiếng Pháp, tính tình thẳng thắn... Sau nhiều khâu điều tra, thẩm vấn, bồi dưỡng và đưa đi thử thách tại Hải Phòng, Quảng Yên một thời gian, chúng mới đưa anh Trợ về nhận việc bên cạnh Lơ-rơ đúng như ý định của ta. Mấy tháng sau, anh Trợ phát triển thêm được một số nhân mối nữa là ngụy quân trong hàng ngũ địch, đặc biệt đã báo ra cho ta biết, một số người ở khu vực kháng chiến thường lén lút đi lại, quan hệ với địch... để ta cảnh giác, theo dõi.

Tháng 8-1950, tỉnh Hải Dương quyết định xóa sổ hệ thống bốt của địch để mở rộng các khu căn cứ du kích trong tỉnh, trước hết là tiêu diệt bằng được bốt Bến Trại - mắt xích quan trọng trong toàn bộ hệ thống căn cứ của địch ở vùng này.

Trung đoàn 42 của tỉnh phối hợp với bộ đội địa phương, dân quân, du kích huyện Thanh Miện được giao nhiệm vụ đánh tiêu diệt đồn. Sau khi chuẩn bị chu đáo, trận đánh được tiến hành vào đêm 1-12-1950. Do kết hợp chặt chẽ bộ đội chủ lực, địa phương, dân quân, du kích và những nhân mối làm nội công phát huy tốt tác dụng, nên dù kẻ địch có căn cứ vững chắc, công sự kiên cố, ta đã đánh thắng, làm chủ bốt; các nhân mối vẫn an toàn. Ta tiêu diệt và bắt sống toàn bộ hai trung đội địch, thu toàn bộ vũ khí, phương tiện quân sự, phá vỡ tuyến canh phòng quan trọng của địch ở vùng tiếp giáp ba tỉnh Hải Dương, Hưng Yên và Thái Bình.

LÊ HOÀI THAO