QĐND - Đến năm 1964, lực lượng Hải quân nhân dân Việt Nam còn mỏng, chưa có nhiều loại tàu và chưa có khả năng bố trí lực lượng quân y ven biển. Trước tình hình đó, Quân y Hải quân đã phối hợp với các đơn vị, các tàu đánh cá, các hợp tác xã, các bệnh viện, bệnh xá ven biển... để tổ chức việc cứu vớt, cứu chữa thương binh, bệnh binh khi cần thiết. Do thiếu trang bị chuyên dụng nên quân chủng chỉ đạo ngành quân y huấn luyện cho từng tàu phương án tự tổ chức cứu chữa thương binh là chính.

Để đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ, Quân y Hải quân đã huấn luyện cho mọi người biết cách tự cấp cứu, đồng thời trang bị đủ cơ số bông băng, thuốc cấp cứu cho từng vị trí chiến đấu trên tàu như đài chỉ huy, pháo trước, pháo sau, khoang máy; chú trọng tổ chức mạng thông tin liên lạc để nắm quân số, tình trạng thương vong, hiệp đồng cấp cứu trên bờ. Các tổ cấp cứu của cảng vụ bệnh xá sẵn sàng cơ động đi tiếp nhận thương binh trên biển, chuyển thương binh về các vị trí quy định.

Ngày 2-8-1964, biên đội 3 tàu phóng lôi của ta dũng cảm đánh đuổi tàu Ma-đốc của Mỹ. Trong trận đánh này, các tàu của ta có 4 chiến sĩ hy sinh và 5 chiến sĩ bị thương. Thương binh được chuyển về Bệnh xá Trung đoàn 57 ở Sầm Sơn và Bệnh viện huyện Hậu Lộc để xử trí bước đầu rồi chuyển về Bệnh viện tỉnh Thanh Hóa và chuyển tiếp về Viện Quân y 5 ở Ninh Bình. Ngày 5-8-1964, máy bay Mỹ tập kích vào hầu hết các cảng của hải quân ta ở Cửa Hội, sông Gianh, Bãi Cháy, Lạch Trường… Bộ tư lệnh Hải quân điều động 3 tàu tuần tiễu 130, 132, 146 của Khu tuần phòng 1, cùng 3 tàu phóng lôi của Trung đoàn 172 vào vùng biển Thanh Hóa làm nhiệm vụ. Trên các tàu có đủ cơ số thuốc chiến thương cho các vị trí chiến đấu, dự trữ thêm 30 cuộn băng cá nhân. Từng tàu đã hợp đồng với các điểm cứu chữa trên bờ. Một đội phẫu thuật của Viện Quân y 5 đã được cử đến Lạch Trường tham gia cứu chữa tại chỗ cho thương binh.

Chiều 5-8-1964, máy bay địch tập kích vào tàu tuần tiễu 132, 146 đang neo đậu ở Hòn Nẹ, cách bờ khoảng 2 hải lý và tàu 130 đậu ở gần bờ, làm hàng chục chiến sĩ ta thương vong. Thương binh của tàu 130 tự cấp cứu, bơi vào Diêm Phố và được thuyền dân trên đường đánh cá cứu vớt, đưa về chợ Nghề. Sau được chuyển bằng ô tô và cáng bộ về Bệnh viện huyện Hậu Lộc. Ở bờ nam, Cửa hàng Thủy sản huy động 5 thuyền gỗ đánh cá có y tá, y sĩ và bác sĩ đi theo ra cứu vớt thương binh đưa về Bệnh xá Hòa Lộc ở bờ bắc. Tại đây, sau khi đã xử trí cấp cứu ban đầu, bổ sung băng bó cho thương binh, các chiến sĩ quân y và nhân dân khẩn trương chuyển thương binh về Bệnh viện huyện Hậu Lộc, Bệnh viện tỉnh Thanh Hóa và Viện Quân y 5 ở Ninh Bình để điều trị tiếp.

Những thử thách đầu tiên trong cuộc chiến đấu chống chiến tranh phá hoại bằng không quân và hải quân của đế quốc Mỹ trên miền Bắc những ngày tháng 8-1964 đã hình thành mạng lưới cứu chữa, vận chuyển quân-dân y. Kinh nghiệm này đã được nghiên cứu phát triển để vận dụng tổ chức vận chuyển, cứu chữa thương binh trong cuộc chống chiến tranh phá hoại trên miền Bắc.

PHẠM XƯỞNG
(Theo Lịch sử Quân y Việt Nam)