QĐND - Trước nguy cơ thất bại không thể cứu vãn của chiến lược “Chiến tranh đặc biệt” ở miền Nam nước ta, từ tháng 3-1964, đế quốc Mỹ đã triển khai một kế hoạch mới “Giôn-xơn Mắc-na-ma-ra”, nhằm bình định miền Nam trong 18 tháng.

Bộ đội Trung đoàn Bình Giã bên xác máy bay Mỹ bị bắn rơi trong Chiến dịch Bình Giã. Ảnh tư liệu

Để đánh bại âm mưu, kế hoạch của địch, Trung ương Cục miền Nam, Quân ủy và Bộ Chỉ huy Miền quyết định mở Chiến dịch Đông Xuân 1964-1965 trên chiến trường miền Đông Nam Bộ, lấy Bình Giã làm điểm quyết chiến của chiến dịch. Trận then chốt Bình Giã trong chiến dịch diễn ra từ đêm 2-12-1964 đến ngày 3-1-1965. Lực lượng tham gia chiến dịch của ta có 2 Trung đoàn Bộ binh 761 và 762, 4 tiểu đoàn có trang bị hỏa lực cối 81, DKZ75, súng máy 12,7mm, 3 Tiểu đoàn 800, 500, 186 và Đại đội 445 của tỉnh Bà Rịa. Chiến dịch được chia thành hai đợt. Đợt 1 từ ngày 2 đến 17-12-1964; đợt 2 từ ngày 27-12-1964 đến 3-1-1965. Phương thức tác chiến chủ yếu của chiến dịch là đánh địch ngoài công sự. Vận dụng linh hoạt các hình thức chiến thuật tập kích, phục kích, vận động tiến công nhằm đánh gục ngay từ đầu chiến thuật "trực thăng vận" và "thiết xa vận" của địch.

Đợt 1 chiến dịch mở màn vào rạng sáng 2-12-1964. Bộ chỉ huy chiến dịch sử dụng Đại đội 445 (Bộ đội địa phương tỉnh Bà Rịa) đánh vào “ấp chiến lược” Bình Giã. Tiếp đó, ngày 7-12-1964, ta sử dụng Đại đội 445 được phối hợp một đại đội của Trung đoàn 761 tiến công ấp Bình Giã lần 2 và điều hai tiểu đoàn của Trung đoàn 761 và 762 tiến công chi khu quân sự Đất Đỏ để kéo địch đến tiếp viện. Sáng 9-12-1964, địch phải tổ chức cuộc hành quân “Bình Tuy 33”, dùng Chi đoàn thiết giáp số 3 giải tỏa dọc Đường số 2 lên đến Bình Giã, Đức Thạnh. Ta tổ chức trận địa phục kích đánh địch, tiêu diệt gọn Chi đoàn thiết giáp số 3. Đây là lần đầu tiên ở chiến trường miền Đông, ta diệt gọn một chi đoàn thiết giáp, đánh bại chiến thuật “thiết xa vận” của địch.

Đợt 2 chiến dịch tiến hành từ đêm 27-12-1964. Ta tiến công và làm chủ “ấp chiến lược” Bình Giã. Ngày 28-12-1964, địch điều Tiểu đoàn 33 biệt động quân để cứu nguy cho “ấp chiến lược” Bình Giã. Phán đoán đúng ý định của địch, ta đã bố trí lực lượng phòng không bắn máy bay địch và đánh địch đổ bộ đường không ở đông nam Bình Giã. Khi Tiểu đoàn 33 biệt động quân vừa đặt chân xuống đất, liền bị hỏa lực của ta bắn chùm lên đội hình, các đơn vị đồng loạt xung phong diệt gần hết tiểu đoàn này. Ngày 30-12-1964, Trung đoàn 761 đã bắn rơi máy bay lên thẳng trinh sát có cố vấn Mỹ và tổ chức phục kích đánh địch đưa lực lượng đến tìm xác cố vấn Mỹ. Chiều 31-12-1964, khi địch lọt vào trận địa phục kích, bộ đội ta đồng loạt nổ súng, nhanh chóng diệt gọn Tiểu đoàn 4 lính thủy đánh bộ với hàng trăm tên, kết thúc thắng lợi trận then chốt của chiến dịch... Đến ngày 3-1-1965, Bộ chỉ huy chiến dịch ra lệnh kết thúc chiến dịch tiến công Bình Giã.

Thắng lợi của chiến dịch Bình Giã đã đánh dấu bước trưởng thành của lực lượng vũ trang miền Đông Nam Bộ. Chiến thắng Bình Giã vừa thể hiện chủ trương đúng đắn của lãnh đạo Trung ương Cục và Quân ủy Miền, vừa thể hiện quyết tâm cao của quân-dân miền Đông Nam Bộ và tỉnh Bà Rịa (nay là tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu). Thắng lợi của chiến dịch đã để lại những kinh nghiệm vô cùng quý báu cho các chiến dịch sau này trong cuộc kháng chiến chống đế quốc Mỹ xâm lược.

HƯƠNG NGÂN

 (Theo tài liệu Hội thảo của Quân khu 7: “50 năm Chiến dịch Bình Giã-thắng lợi và bài học lịch sử”).