QĐND - Sau thắng lợi của Chiến dịch đường 9 - Nam Lào và những thắng lợi liên tiếp trên các chiến trường miền Nam, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ­ương nhận định thế và lực của cách mạng miền Nam đã có bư­ớc phát triển mới. Để đánh bại chiến lược “Việt Nam hóa chiến tranh” của Mỹ, Bộ Chính trị và Quân ủy Trung ương quyết định mở cuộc tiến công chiến lư­ợc năm 1972, trong đó chọn Mặt trận Trị - Thiên là h­ướng chiến lư­ợc chủ yếu, chiến tr­ường Đông Nam Bộ và Tây Nguyên là hư­ớng phối hợp. Thực hiện chỉ thị của Quân ủy Trung ­ương, để bảo đảm hậu cần cho các chiến trường miền Nam, đặc biệt là chiến dịch Trị - Thiên, cơ quan hậu cần chiến lược và hậu cần chiến dịch B5 đã khẩn tr­ương lập kế hoạch tổ chức lực lượng, bố trí các căn cứ hậu cần, huy động, vận chuyển vật chất chi viện cho các chiến trư­ờng.

Lực lượng hậu cần khẩn trương vận tải vật chất, vũ khí đạn phục vụ chiến dịch Trị-Thiên 1972. Ảnh tư liệu.

Ngay từ đầu tháng 10-1971, Tổng cục Hậu cần đã tổ chức các binh trạm tuyến Bắc của Cục Vận tải phối hợp hiệp đồng cùng Công ty 2, Công ty 6 (Bộ Giao thông Vận tải), Công ty 8 (tỉnh Quảng Bình) khẩn trương vận chuyển, đẩy nhanh hàng hậu cần vào tuyến trong. Các lực lượng sử dụng đa dạng các phương tiện vận tải cả đường bộ, đường sắt và đường thủy để vận chuyển binh khí kỹ thuật, đạn dược và vật chất hậu cần. Cùng với đẩy nhanh công tác vận tải, Hậu cần chiến lược đã tổ chức mở rộng các kho tiền phương ở cảng Gianh, Phương Hà, Minh Cầm và các kho trạm dọc trên các Đư­ờng 10, 14, 16 để tiếp nhận vật chất từ tuyến ngoài chuyển vào lập chân hàng cho Bộ tư­ lệnh 559; huy động số lượng lớn dân công ở các tỉnh Quảng Bình, Hà Tĩnh và Nghệ An tổ chức sửa chữa, nâng cấp cầu đư­ờng trên các tuyến vận tải. Trên tuyến 559, hệ thống cầu đ­ường đư­ợc xây dựng, củng cố ngày càng vững chắc, hoàn thiện, có khả năng vươn tới các chiến trư­ờng. Vận tải cơ giới đ­ược sử dụng hợp lý, tổ chức được hai chiến dịch “vượt khẩu” dồn hàng vào sâu trong tuyến. Để chuẩn bị trực tiếp cho chiến dịch Trị - Thiên, ngay sau khi chiến dịch Đ­ường 9 - Nam Lào kết thúc, Bộ Quốc phòng đã giao cho Bộ tư­ lệnh 559 và Quân khu 4 xây dựng các tuyến đường vào Bắc, Nam sông Bến Hải và vận chuyển 727 tấn vật chất vào dự trữ ở các căn cứ hậu cần của mặt trận.

Chuẩn bị cho chiến dịch, Bộ Quốc phòng quyết định hợp nhất một số đơn vị thành Cục Hậu cần B5, tiến hành nghiên cứu chiến trường, tổ chức 4 cụm hậu cần với đủ các thành phần lực lượng, bao gồm: Vận tải, kho trạm, đội điều trị, trạm sửa chữa xe pháo. Các cụm hậu cần 1, 2, 3 triển khai trên các khu vực dọc trục Đường 14 ở Nguồn Rào, Miệt Xá, Tà Cơn, Hướng Hóa và Sa Trầm, có nhiệm vụ tiếp nhận vật chất của Đoàn 559 chuyển tới, bảo đảm cho các lực lượng tiến công từ hướng Tây và hướng Nam vào tuyến phòng thủ Đường 9 của địch. Cụm hậu cần 4 triển khai ở Bắc sông Bến Hải bảo đảm cho các lực lượng tiến công từ phía Bắc xuống. Sau 6 tháng tích cực, khẩn trương chuẩn bị, đến cuối tháng 3-1972, bộ máy hậu cần chiến dịch được triển khai xong sẵn sàng bảo đảm cho tác chiến.

Khi thực hành chiến dịch, để bảo đảm đảm kịp thời cho các lực lượng chiến đấu, hậu cần chiến dịch đã nhanh chóng tổ chức di chuyển cụm hậu cần 1 vào triển khai trong khu vực Cam Lộ, Mai Lộc. Sau đợt 1 chiến dịch, các cụm hậu cần đều di chuyển để kịp thời bảo đảm cho tiến công đợt 2 chiến dịch. Cụm hậu cần 2 di chuyển vào khu vực Ba Lòng, Thịnh Tất phía Nam sông Quảng Trị để bảo đảm cho lực lượng tiến công từ La Vang vào thị xã Quảng Trị. Cụm hậu cần 3 di chuyển vào khu vực Ba Đa trên đường 15 để bảo đảm cho lực lượng tiến công vào Nam Quảng Trị. Cụm hậu cần 4 di chuyển vào khu vực bờ Nam sông Bến Hải, khu vực Mai Xá Thị, Mỹ Thủy trên hướng Đông. Do có sự di chuyển các cụm hậu cần phía trước được kịp thời nên hậu cần chiến dịch đã bảo đảm kịp thời cho tác chiến đợt 2 chiến dịch. Tuy nhiên, sang đợt 3 của chiến dịch một phần do công tác chuẩn bị hậu cần tại chỗ chưa tốt, cùng với việc đánh địch đến đâu mở đường đến đấy và trời mưa lớn, không có đường ngầm vượt sông nên không vận chuyển được bằng ô tô và địch phản kích quyết liệt nên công tác bảo đảm hậu cần không đáp ứng được yêu cầu phát triển tiến công. Bộ tư lệnh đã quyết định kết thúc chiến dịch tiến công, dừng lại để củng cố lực lượng sẵn sàng chuyển sang phản công và tổ chức phòng ngự giữ vững địa bàn mới giải phóng.

Chiến dịch Trị - Thiên thực sự là một thử thách lớn đối với hậu cần chiến dịch và cả hậu cần chiến lược. Trong suốt quá trình chuẩn bị và bảo đảm cho chiến dịch lực lượng hậu cần đã linh hoạt, sáng tạo, tổ chức bảo đảm kịp thời cho thời kỳ đầu chiến dịch. Song, những vấn đề về nghệ thuật bảo đảm hậu cần cho chiến dịch Trị - Thiên cần được tiếp tục nghiên cứu trao đổi để vận dụng linh hoạt sáng tạo trong sự nghiệp bảo vệ Tổ quốc ngày nay.

Đại tá Đỗ Đắc Yên