QĐND - Ngày 21-12-1946, từ mặt trận Hải Phòng, Đại đội 2 (Tiểu đoàn 56, Trung đoàn 42 thuộc Chiến khu 3) được lệnh chi viện cho mặt trận Hải Dương. Nhiệm vụ của đơn vị là tiêu diệt bọn lính Pháp đang chiếm giữ đầu cầu phía đông cầu Phú Lương (trên đường số 5). Chúng có một trung đội mạnh, trang bị vũ khí tốt, chốt trong 3 lô-cốt: Một ở phía Nam, một ở phía Bắc và một ở trên mặt đường 5.

Lực lượng ta, ngoài Đại đội 2, còn có một tiểu đội Vệ quốc đoàn của Đại đội 12 (Tiểu đoàn 5, Trung đoàn 44) và một trung đội tự vệ của xã Tiên Long (xã Ái Quốc, thành phố Hải Dương hiện nay). Các đơn vị trang bị súng trường Nhật, mu-cơ-tông, súng máy Brao-ninh, đại liên và lựu đạn do ta chế tạo.

Sau khi chuẩn bị, đúng 3 giờ sáng 23-12-1946, cả 3 mũi tiến công của ta đồng loạt nổ súng tiêu diệt hơn 10 tên địch, số còn lại, không kịp mang theo súng đạn, lủi xuống thuyền buộc sẵn dưới chân cầu định tẩu thoát, nhưng đã bị lực lượng tự vệ tóm gọn… Trận đánh diễn ra chớp nhoáng, nên quân Pháp chưa biết ta đã làm chủ đồn. Bộ đội, du kích vẫn để nguyên cờ Pháp trên nóc đồn và yêu cầu tên chỉ huy gọi chi viện. Sáng sớm hôm sau, địch cho máy bay Hen-cát đến quần thảo khu vực đồn rồi điều ba chiếc máy bay vận tải Đa-kô-ta đến thả đạn dược, thuốc men, lương thực xuống tiếp tế. Tất cả 36 kiện hàng địch thả xuống, nhiều nhất là lựu đạn bị bộ đội và du kích thu gọn, đưa vào sử dụng và trang bị.

Lê Hoài Thao