Giáp phòng hộ xe tăng-thiết giáp hiện đại

Giáp phòng hộ là bộ phận cấu thành rất quan trọng của xe tăng-thiết giáp hiện đại. Trước sự phát triển của các loại vũ khí chống tăng hiện đại và công cụ gây nổ có sức công phá cao, giáp phòng hộ càng được quan tâm phát triển nhằm đáp ứng yêu cầu bảo vệ đến mức tối đa xe tăng-thiết giáp...

Trong các chương trình cải tiến, nâng cấp và phát triển mới xe tăng-thiết giáp, các hệ thống bảo vệ an toàn cho xe và hệ thống vũ khí được quân đội các nước xem xét đầu tiên. Khi phát triển xe tăng Merkava thế hệ thứ tư (Mk4), I-xra-en đã dành tới 70% khối lượng cho giáp bảo vệ. Hệ thống giáp phòng hộ xe tăng Merkava Mk4 có lớp giáp thép bố trí chính diện và hai bên sườn, gầm xe lắp giáp tăng cường có thể tháo lắp dễ dàng để chống mìn. Xe tăng Merkava Mk4 còn được lắp các tấm giáp phản ứng nổ tiên tiến, bố trí cả trên nóc xe và tháp pháo. Để chống lại vũ khí chống tăng đối phương từ xa, I-xra-en đã phát triển hệ thống phòng hộ chủ động Trophy trang bị cho các loại xe tăng-thiết giáp hiện đại. Xe tăng Merkava Mk4 lắp hệ thống phòng hộ Trophy rất an toàn, uy lực chiến đấu nâng lên rất cao, được mệnh danh là “vua lục quân”.

Xe tăng Merkava Mk4 của I-xra-en được lắp giáp phản ứng nổ và hệ thống phòng hộ chủ động Trophy.

Năm 1982, I-xra-en đã nghiên cứu thành công và lắp lên xe tăng loại giáp phản ứng nổ Blazer đầu tiên. Từ đó đến nay, giáp phản ứng nổ được các nước phát triển mạnh mẽ để trang bị cho các loại xe tăng hiện đại. Giáp phản ứng nổ được lắp kết hợp với nhiều lớp giáp bảo vệ khác nhau, bao gồm giáp phòng hộ thụ động và hệ thống phòng hộ chủ động. Phương pháp phòng hộ thụ động là lắp cho xe các lớp giáp bảo vệ để chống lại sức công phá của vũ khí chống tăng đối phương. Còn cách phòng hộ chủ động là trang bị cho xe hệ thống giáp không chỉ ngăn chặn sức công phá của vũ khí đối phương mà còn chủ động phát hiện, điều khiển hỏa lực đánh chặn hoặc làm lệch đường bay của các loại tên lửa, đạn chống tăng có điều khiển của đối phương chỉ trong thời gian ngắn.

Hệ thống phòng hộ chủ động tiên tiến Trophy có khả năng nhanh chóng đo dò, bám sát và tiêu diệt các loại tên lửa có điều khiển, đạn chống tăng đang bay tới. Hệ thống lắp ra-đa mạng phẳng bố trí trên xe hoặc xung quanh tháp pháo và các thiết bị phóng đạn đánh chặn hoặc đạn gây nhiễu để làm chệch hướng tấn công của vũ khí chống tăng đối phương. Khối lượng toàn bộ của Trophy 454kg nên tác động không nhiều đến sức cơ động khi trang bị cho xe tăng. Trước đó, Liên Xô (LB Nga sau này) đã nghiên cứu các hệ thống phòng hộ chủ động Drozd-1 và Drozd-2 để lắp lên xe tăng, song qua thử nghiệm, các hệ thống này không đạt yêu cầu. Đến giữa những năm 90 thế kỷ trước, LB Nga mới thành công với hệ thống phòng thủ chủ động mới Arena-E và lắp trên xe tăng-thiết giáp. Hệ thống Arena-E bao gồm ra-đa đa năng và thiết bị phóng đạn đánh chặn, tốc độ phản ứng nhanh, có khả năng tiêu diệt hầu hết các loại tên lửa và đạn chống tăng đang bay. Hệ thống phòng hộ Arena đã được Nga thử nghiệm trên chiến trường, nhất là ở Tre-xni-a và phát huy tốt hiệu quả. Tùy theo số lượng đạn đánh chặn mang theo, khối lượng toàn bộ hệ thống Arena-E nặng từ 1 tấn đến 1,1 tấn, so với hệ thống Trophy thì chúng không thể thích ứng khi trang bị cho xe thiết giáp, nhưng giá thành rẻ hơn rất nhiều.

Nghiên cứu phát triển giáp phòng hộ cho xe thiết giáp những năm gần đây đã có bước tiến nhảy vọt vì các loại giáp phòng hộ cho xe tăng tiên tiến khó đáp ứng được các yêu cầu của xe thiết giáp. Giáp phản ứng nổ dễ gây cho xe thiết giáp bị hư hỏng hoặc thương vong cho bộ binh; các loại giáp tăng cường có độ dày lớn, khối lượng nặng, ảnh hưởng đến sức cơ động của xe. Sử dụng vật liệu mới là hướng ưu tiên để phát triển giáp phòng hộ hiện đại. Để thay thế các lớp giáp thép đồng nhất, quân đội một số nước NATO đã triển khai chương trình nghiên cứu sử dụng hợp kim ti-tan để bảo vệ xe. Hãng GIAT (Pháp) đã ứng dụng các loại vật liệu hợp kim ti-tan, gốm kỹ thuật và sợi bền chống đạn để chế tạo giáp phòng hộ cho xe thiết giáp, có khả năng chống được đạn bắn thẳng và đạn xuyên giáp RPG-7. I-xra-en gần đây sử dụng vật liệu vỏ thép có khả năng gây nhiễu đối với các đầu đạn chống tăng tự dẫn vô tuyến và hồng ngoại. Vật liệu tổng hợp như composite, gốm kỹ thuật, thủy tinh, sợi polymer kim loại… đang được sử dụng rộng rãi để chế tạo giáp phòng hộ với những tính năng mới.

Sự đa dạng của giáp phòng hộ góp phần nâng cao hiệu quả chiến đấu và bảo vệ tốt hơn sự sống còn của xe tăng-thiết giáp trên chiến trường.

Phạm Tiến Đức