Hệ thống cấp phôi tự động bạc II bằng phễu rung khi tiện xén trên máy tiện vạn năng; cấp phôi braid ring khi tiện xén trên máy tiện CNC; cấp phôi khi dập vuốt, nong lỗ bạc II trên máy trục khuỷu sino; cấp phôi cho dập nóng loa phụt B41M trên máy dập trục khuỷu 300T; hệ thống tự động quá trình phay 6 rãnh loa phụt B41M... Một công nhân vận hành 3-4 máy nhịp nhàng, thông suốt.
Theo Đại tá, TS Nguyễn Hồng Sơn, Giám đốc Nhà máy Z131, việc áp dụng, đẩy mạnh nghiên cứu, ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất là nhiệm vụ quan trọng và là khâu đột phá. Trong những năm qua, ngoài việc tham gia tích cực các chương trình khoa học công nghệ chế tạo vũ khí và nâng cao chất lượng sản phẩm, nhất là sản phẩm mới, Nhà máy Z131 còn tập trung nâng cao năng lực nghiên cứu, cải tiến, làm chủ công nghệ chế tạo sản phẩm quốc phòng.
Dẫn chứng điều này, Đại tá Nguyễn Hồng Sơn đưa chúng tôi sang tham quan hệ thống bán tự động kiểm tra nón đồng đạn B41M, PG9. Tại đây, anh Sơn lấy sản phẩm nón đồng vừa được kiểm tra rồi minh chứng: Nón đồng là chi tiết quan trọng, là linh hồn của quả đạn B41M, PG9, trải qua 21 chặng công nghệ, thực hiện bằng phương pháp ép chảy nguội với độ chính xác gần như tuyệt đối để hoàn thiện trước khi tổng lắp với chi tiết ty dẫn thành cụm nón đồng. Trước đây, các chặng kiểm tra chất lượng sản phẩm tiến hành thủ công 100% nên mất nhiều thời gian, nhân lực và là khâu thắt trong quá trình sản xuất. Đầu năm 2022, khi áp dụng kiểm tra bằng hệ thống bán tự động kiểm tra nón đồng đạn B41M, PG9 do cán bộ, kỹ sư Nhà máy Z131 nghiên cứu, chế tạo, thì công nhân kiểm tra chất lượng sản phẩm chỉ việc đặt phôi vào và lấy sản phẩm ra, nên đã tăng năng suất kiểm tra gấp nhiều lần.
Công đoạn đo lường, kiểm tra các sản phẩm cơ khí nói chung và nón đồng nói riêng là nguyên công cuối cùng trong chế tạo cơ khí. Đây là nguyên công đòi hỏi độ phức tạp, chính xác của phương tiện đo, quyết định đến chất lượng của sản phẩm. Trước đây, công nhân kiểm tra chất lượng sản phẩm nón đồng thực hiện bằng phương pháp thủ công, trong quá trình xoay miết phải tập trung để quan sát sự thay đổi của đồng hồ trong khoảng dung sai cho phép. Với việc dùng dưỡng kiểm tự chế phải thực hiện 16 thao tác/sản phẩm, mỗi ngày, một công nhân kiểm tra 650 sản phẩm và phải thực hiện hơn 10.000 thao tác nên rất mệt mỏi, dễ nhầm lẫn, năng suất kiểm tra thấp, dòng trung chuyển sản phẩm bị chậm. Bởi vậy, việc nghiên cứu thành công hệ thống bán tự động kiểm tra nón đồng đạn B41M, PG9 cho thấy sự sáng tạo và năng lực tự chủ về khoa học công nghệ của đội ngũ cán bộ, kỹ sư Nhà máy Z131.
Theo Trung tá Trịnh Minh Tân, Trưởng bộ phận Cải tiến thiết bị công nghệ (Nhà máy Z131), để hoàn thành hệ thống bán tự động kiểm tra nón đồng đạn B41M, PG9, các thành viên trong nhóm đề tài đã dày công trong 8 tháng, từ nghiên cứu, khảo sát quy trình công nghệ chế tạo nón đồng hiện hành. Từ đó, tiến hành phân tích, đánh giá, lựa chọn phương tiện đo bán tự động quá trình kiểm tra sản phẩm, nguyên lý hệ thống bán tự động đo kiểm, rồi đến nghiên cứu, lựa chọn các phần tử cơ bản của hệ thống: Xi lanh khí nén, van điện từ khí nén, động cơ bước, bộ lập trình PLC, sơ đồ mạch điện điều khiển; phần mềm quản lý dữ liệu đo kiểm; mẫu chuẩn đo lường để kiểm tra định kỳ độ chính xác...
Hệ thống cấu tạo gồm các module chính: Module đồ gá kiểm tra chiều dày, độ đảo nón đồng (gồm cơ cấu định vị xoay đảo rất chính xác và cơ cấu chống tâm bằng ray trượt và xi lanh khí nén-đây là phần khó nhất của hệ thống, được thiết kế phù hợp với công nghệ chế tạo tại Phân xưởng Dụng cụ của nhà máy); động cơ bước có nhiệm vụ xoay tròn sản phẩm khi kiểm tra chiều dày, độ đảo; cảm biến laser để đo các kích thước yêu cầu và xuất dữ liệu cho bộ lập trình PLC; module bộ lập trình PLC đóng vai trò trung tâm điều khiển toàn bộ hoạt động của hệ thống để tự động đánh giá kết quả đo của sản phẩm và thông báo đến người kiểm tra, có đèn báo tín hiệu màu sắc để nhận biết sản phẩm đạt hay không đạt.
Hệ thống bán tự động kiểm tra nón đồng đạn B41M, PG9 chỉ cần một công nhân kiểm tra chất lượng sản phẩm thay vì 4 công nhân như trước, nhưng năng suất kiểm tra tăng gấp 2,5 lần. Đặc biệt, hệ thống này không nhận nhầm sản phẩm bị lỗi, kết quả kiểm tra không phụ thuộc vào tay nghề của công nhân; tiến độ sản xuất nhanh hơn, luân chuyển sản phẩm đến nguyên công sau kịp thời. Ngoài ra, hệ thống còn giúp công tác quản lý chất lượng được khoa học, chặt chẽ, truy xuất dữ liệu kiểm tra trên phần mềm chuyên dụng đồng bộ với máy tính của hệ thống.
Dẫn chứng trên cho thấy, Nhà máy Z131 luôn phát huy nội lực và chú trọng công tác nghiên cứu khoa học, đổi mới công nghệ; áp dụng hiệu quả các sáng kiến, cải tiến kỹ thuật vào sản xuất; đầu tư các thiết bị hiện đại theo hướng chuyên môn hóa, tự động hóa. Nhờ đó, năng lực sản xuất của nhà máy không ngừng được nâng lên, cho ra các dòng sản phẩm đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ quân sự, quốc phòng và cung cấp cho các thị trường trong nước, quốc tế.
Bài và ảnh: SƠN BÌNH