QĐND - Những ngày đầu tháng 8, chúng tôi đến thăm gia đình Đại tá Bùi Thức Nhâm, nguyên Tham mưu trưởng Trung đoàn 280 (Quân chủng Phòng không-Không quân), nguyên Chủ nhiệm Phòng không Bộ tư lệnh Quân khu 4 và được nghe ông kể về trận đánh máy bay Mỹ ngày 5-8-1964, chiến thắng trận đầu của quân và dân ta.

Đại tá Bùi Thức Nhâm khẳng định, việc không quân Mỹ tiến hành không kích miền Bắc nước ta đã được Bác Hồ và Trung ương Đảng dự báo từ trước. Từ đầu thập niên 1960, nhất là bước vào năm 1964, Mỹ và chính quyền Sài Gòn đã cho máy bay do thám, tung biệt kích vào hậu phương miền Bắc trinh sát, thăm dò; sử dụng tàu chiến xâm phạm vùng biển, bắn phá, bắt cóc ngư dân... Trước âm mưu của Mỹ, tháng 3-1964, Chủ tịch Hồ Chí Minh chủ trì mở Hội nghị chính trị đặc biệt để biểu thị ý chí, quyết tâm của toàn dân, toàn quân kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, qua đó đã dấy lên một phong trào thi đua yêu nước, đánh thắng giặc Mỹ xâm lược.

Khẩu đội pháo cao xạ Trung đoàn 280 bắn máy bay địch tại Nghệ An, ngày 5-8-1964. Ảnh tư liệu.

Thành phố Vinh là nơi tập trung nhiều cơ sở quan trọng như: Cảng Hải quân, nhà máy điện, phà Bến Thủy, kho xăng dầu... được xác định là trọng điểm bắn phá của không quân Mỹ. Để giành thế chủ động, toàn thành phố thi đua ban ngày lao động sản xuất, ban đêm tham gia đào công sự, xây dựng thế trận chiến tranh nhân dân trên địa bàn. Các lực lượng phòng không, phòng thủ bờ biển, bộ đội, dân quân, tự vệ được củng cố, tăng cường; khẩn trương xây dựng các trận địa phòng không, đất đối biển. Từ giữa tháng 7-1964, các lực lượng vũ trang thành phố Vinh được lệnh chuyển trạng thái sẵn sàng chiến đấu.

Đúng như dự đoán, 12 giờ 25 phút ngày 5-8-1964, một tốp máy bay gồm 4 chiếc A4D của Không quân Mỹ tiến hành trận tập kích đầu tiên trên bầu trời thành phố Vinh, mở đầu cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc nước ta. Do chủ động nên các lực lượng vũ trang của ta, đặc biệt là các trận địa pháo cao xạ của Trung đoàn 280, ngay trận đánh đầu tiên đã bắn rơi một chiếc A4D của Mỹ. Đây là chiếc máy bay đầu tiên của không quân Mỹ bị bắn rơi trên miền Bắc nước ta.

Thắng lợi trong trận đầu tiên đã cổ vũ tinh thần chiến đấu, tạo niềm tin vững chắc đánh thắng Mỹ cho quân và dân cả nước. Sau này, ông Nhâm gặp ông Nguyễn Trung Hùng, nguyên là Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã, nguyên Xã đội phó xã Hưng Dũng (thành phố Vinh). Ông kể, ngày 5-8-1964, trong trận đầu tiên địch đánh vào kho xăng dầu ở xã Hưng Hòa, ông cùng với các chiến sĩ dân quân xã lao vào dập lửa cứu kho xăng. Khi thấy máy bay địch bị bắn cháy, lúc đó tinh thần của bà con nhân dân rất cao, ai cũng tham gia ứng cứu thương binh, cứu người bị thương, không ai tỏ ra sợ máy bay Mỹ.

Đến 16 giờ 30 phút ngày 5-8-1964, không quân Mỹ quay lại đánh phá thành phố Vinh, nhưng chúng tiếp tục bị lưới đạn phòng không của ta đánh trả quyết liệt. Thêm một máy bay Mỹ bị bắn rơi trên bầu trời Nghệ An, nâng tổng số 8 máy bay địch bị tan xác trong ngày đầu chúng xâm phạm miền Bắc.                                                            

ĐÀO ĐIỀN AN