QĐND - Phát hiện âm mưu của địch mở cuộc tiến công Át-lăng vào vùng tự do Khu 5 (Nam Trung Bộ) trong kế hoạch Na-va (1953-1954), thực hiện phương án tác chiến chiến lược của Tổng Quân ủy, Khu ủy Khu 5 mở chiến dịch tiến công Bắc Tây Nguyên, thọc sườn tiêu diệt một bộ phận địch, buộc chúng phải bỏ dở cuộc hành quân để ứng cứu Tây Nguyên; phối hợp chặt chẽ với mặt trận chính tại Điện Biên Phủ.

Sau khi trinh sát kỹ lưỡng, Bộ chỉ huy chiến dịch phân tích thế bố trí của địch, nhất là việc tổ chức ba cụm phòng ngự mạnh với các cứ điểm Măng Đen, Kon Brây và trục đường 14... Trên cơ sở đó, ta chủ trương sử dụng Trung đoàn 108, 803 tiến công vào hướng chính Bắc thị xã Kon Tum nhằm khêu ngòi và kéo địch ra phản kích theo phương án “đánh điểm, diệt quân tăng viện”. Kế hoạch đánh địch theo hai bước: Bước 1, tập kích cứ điểm Măng Đen, Măng Bút, phá vỡ thế phòng thủ đông-bắc của địch, uy hiếp thị xã Kon Tum, buộc địch phải tung quân ứng cứu giải tỏa, tạo thời cơ để ta diệt viện của địch hành quân trên đoạn đường Kon Tum-Công Brây. Đồng thời, bộ đội địa phương diệt cứ điểm Kà Tung, Ba Bả, cắt đường 19, không cho địch chi viện Kon Tum. Bước 2, chủ lực ta vừa kiềm giữ địch, vừa phát triển sang hướng tây bắc, phá vỡ hệ thống phòng thủ của địch trong khu vực Đắc Tô-Đắc Lây, hoàn thành nhiệm vụ giải phóng thị xã Kon Tum.

Quân ta tiến công tiêu diệt, làm chủ cứ điểm Măng Đen. Ảnh tư liệu.

Đúng như dự kiến của ta, ngày 20-1-1954, Na-va huy động 30 tiểu đoàn mở cuộc hành binh Át-lăng tiến công vào Phú Yên. Cũng thời gian đó, từ đêm 26-1-1954 đến đêm 27-1-1954, bộ đội ta nổ súng diệt một loạt các cứ điểm trên đường 19, san bằng các đồn Măng Đen, Măng Bút và Công Brây, đập vỡ hệ thống phòng ngự Bắc Kon Tum của địch. Đòn “giương đông, kích tây” rất hiểm hóc này đã buộc địch phải giảm cường độ hành quân đánh phá Phú Yên, chuẩn bị điều quân ứng cứu Tây Nguyên. Tiếp tục đẩy mạnh các hoạt động tác chiến, đêm 28-1-1954, ta tiến công diệt cứ điểm Đắc Tô, Đắc Sút, cắt đường 14, khống chế đèo Măng Giang và chốt chặt khu vực ngã ba đường 19, uy hiếp trực tiếp thị xã Kon Tum, buộc quân Pháp phải bỏ dở chiến dịch Át-lăng, đưa quân tăng viện cho Kon Tum và Plei-cu.

Phát huy thắng lợi đã đạt được, bộ đội ta liên tục tổ chức vận động tiến công địch ngoài công sự. Ngày 1-2-1954, trinh sát phát hiện địch hành quân giải tỏa Măng Đen. Ngay lập tức, Trung đoàn 803 hành quân gấp trong đêm triển khai trận địa, bí mật phục kích tại Công Brây. Với lối đánh áp sát, bất ngờ, ta diệt gọn hai đại đội lính Âu-Phi thiện chiến của địch, số còn lại rút chạy. Phát hiện sở chỉ huy tiểu đoàn địch đóng quân lâm thời ở trung tâm thị xã, chớp thời cơ, ngay trong đêm, ta đưa đại đội đặc công bất ngờ tập kích diệt gọn cụm quân này. Sau 10 ngày tiến công, ta cô lập thị xã Kon Tum, cắt đường 14, buộc địch phải bỏ chạy, co cụm về phòng thủ ở Pleicu...

TRẦN VĂN TOẢN