Những năm gần đây, số người mắc bệnh nghề nghiệp (BNN) trên địa bàn cả nước nói chung và trong lĩnh vực quốc phòng nói riêng tăng đáng kể. Đây thực sự trở thành vấn đề đáng quan tâm của toàn xã hội. Đối với Bộ Quốc phòng, việc phòng, chống bệnh nghề nghiệp đang được đặt ra ở các cấp, các ngành, đặc biệt là cán bộ, chiến sĩ, người lao động trong quân đội làm việc trong nhiều môi trường đặc thù. Tuy nhiên, thực tế có một số bệnh nghề nghiệp lại chưa được đặt trong danh mục bảo hiểm. Dư luận cho rằng, việc bổ sung một số BNN trong quân đội vào danh mục bảo hiểm là hết sức cần thiết.

Thực trạng đáng quan tâm

Năm 2007, trong số gần 400 người bị ảnh hưởng sức khỏe và mắc bệnh nghề nghiệp ở các mức độ khác nhau được phát hiện thì có 75,5% mắc bệnh bụi phổi silic, 15,4% bị điếc nghề nghiệp do tiếng ồn và 9,1% nhiễm độc hóa chất. Năm 2008, toàn quân đã tổ chức khám BNN cho 1.693 đối tượng làm việc trong môi trường độc hại của 26 đơn vị. Kết quả cho thấy: Có 397 người có nguy cơ mắc bệnh bụi phổi silic, 41 người có nguy cơ mắc bệnh điếc nghề nghiệp và 263 người có nguy cơ nhiễm độc nghề nghiệp... Những con số trên cho thấy tình hình BNN trong lĩnh vực quốc phòng diễn biến khá phức tạp.

 

Hiểu được tính phức tạp của vấn đề, trong năm 2008, đã có hơn 100 đơn vị cơ sở lao động sản xuất trong quân đội xây dựng kế hoạch khảo sát môi trường lao động và tổ chức khám BNN cho người lao động. Đã có 578 lượt đơn vị tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho gần 78.500 người lao động; 82 đơn vị tổ chức đo đạc, kiểm tra 2.687 mẫu các yếu tố môi trường lao động. Tuy nhiên, theo Thiếu tướng Nguyễn Đức Lâm, Phó chủ nhiệm Tổng cục Công nghiệp quốc phòng: BNN là bệnh phát sinh do điều kiện lao động có hại của nghề nghiệp tác động tới người lao động. Bệnh xảy ra từ từ hoặc cấp tính. Một số BNN không chữa khỏi và để lại di chứng. BNN có thể phòng tránh được nếu có sự quan tâm đúng mức và những biện pháp phù hợp. Để người lao động trong lĩnh vực quốc phòng không bị thiệt thòi, động viên họ yên tâm phục vụ… các cấp, các ngành, các đơn vị cần đặc biệt quan tâm đến vấn đề này.

 

Cần có giải pháp phòng, chống phù hợp

Tác động nhiều nhất đến vấn đề BNN là môi trường lao động. Hiện nay, có rất nhiều tiêu chí trong môi trường lao động được lấy làm mẫu đo để đánh giá mức độ ảnh hưởng như: nhiệt độ, độ ẩm, tốc độ gió, ánh sáng, bụi, tiếng ồn, điện từ trường, hơi khí độc… Để tiến hành các biện pháp phòng, chống phù hợp, hiệu quả, trước hết phải đánh giá, phân tích đúng tình hình. Con số mà Viện Vệ sinh phòng dịch Quân đội và Trung tâm Y tế dự phòng phía Nam công bố dưới đây sau khi tiến hành đo đạc môi trường lao động ở 61 đơn vị sản xuất quốc phòng là rất đáng quan tâm. Với tổng số 11.840 mẫu đo các loại, hai cơ quan nói trên đã xác định có 1.670 mẫu (14,1% tổng số mẫu) không đạt tiêu chuẩn vệ sinh cho phép. Theo đánh giá chung, tình trạng ô nhiễm môi trường lao động ở các cơ sở sản xuất quốc phòng đã được cải thiện đáng kể, số mẫu không đạt tiêu chuẩn vệ sinh cho phép có xu hướng giảm. Năm 2007, có 26,6% tổng số mẫu khảo sát không đạt tiêu chuẩn vệ sinh cho phép. Nhưng năm 2008 con số đó là 14,1% (giảm 12,5%).

Đại tá Vũ Quốc Bình, Phó cục trưởng Cục Quân y, Ủy viên thường trực Ban chỉ đạo phòng, chống BNN Bộ Quốc phòng cho biết: Năm 2008 được coi là năm có nhiều chuyển biến về sự quan tâm chăm lo tới BNN của những lao động trong quân đội. Nhiều đơn vị đã tổ chức những đợt giám sát, kiểm tra sức khỏe, thực hiện những biện pháp an toàn cho người lao động, như tăng cường đầu tư xây dựng cơ bản trạm, xưởng, nhà làm việc; lắp đặt máy móc, trang, thiết bị: hệ thống lọc khói, bụi, điều hòa không khí; kiểm tra cấp phát bổ sung đầy đủ trang bị bảo hộ lao động; nghiên cứu phát huy sáng kiến, cải tiến kỹ thuật... Điển hình như Tổng cục Hậu cần khảo sát 1.099 mẫu, môi trường lao động cho 5 cơ sở; khám sức khỏe định kỳ cho 13.894 người; kiểm tra 27 lượt đơn vị về an toàn lao động, phòng chống BNN. Tổng cục Công nghiệp quốc phòng đã khảo sát môi trường lao động cho 11 nhà máy với 2.879 mẫu, trong đó có 709 mẫu không đạt tiêu chuẩn vệ sinh cho phép. Tổng cục cũng đã khám BNN cho 512 người tiếp xúc độc hại thuộc 8 nhà máy, phát hiện 154 người mắc BNN. Tổng cục Kỹ thuật kiểm tra đo đạc môi trường lao động cho 6 đầu mối; khám sức khỏe định kỳ cho 85,5% số lao động tiếp xúc độc hại; làm thủ tục giám định BNN cho 58 người. Tổng cục 2 phối hợp với Bệnh viện 103 (Học viện Quân y) khám sức khỏe cho 600 cán bộ, nhân viên tiếp xúc độc hại; khám sức khỏe định kỳ cho 99,52% quân số… Hội đồng Giám định Y khoa BNN Bộ Quốc phòng tổ chức giám định giải quyết chính sách cho 239 trường hợp mắc BNN.

Trách nhiệm của cả cộng đồng

Thiếu tướng, TS Chu Tiến Cường, Cục trưởng Cục Quân y cho rằng: Ý thức người lao động cũng là vấn đề rất đáng quan tâm và đây là một trong những nguyên nhân dẫn đến BNN. Đến các cơ sở lao động, rất dễ nhận thấy những lao động không tuân thủ điều kiện, quy tắc làm việc, thực hiện không nghiêm quy trình kỹ thuật... Người lao động thiếu kiến thức và chủ quan rất dễ dẫn đến BNN. Bởi thế, theo Thiếu tướng Chu Tiến Cường: Việc giáo dục, huấn luyện, bồi dưỡng, nâng cao kiến thức về an toàn lao động cho người lao động là yêu cầu cấp thiết và phải được tiến hành có trách nhiệm mới hạn chế được BNN. Cần khắc phục ngay tình trạng một số lãnh đạo, chỉ huy xem nhẹ vấn đề này, thiếu cương quyết khi người lao động chấp hành không nghiêm quy trình làm việc. Ở một góc độ khác, theo chúng tôi, tình trạng còn có một số thiết bị lạc hậu trong các nhà máy, xí nghiệp của quân đội cũng là một trong những nguyên nhân dẫn đến BNN. Chúng ta chưa đủ điều kiện để thay thế toàn bộ những thiết bị không đạt chuẩn, nhưng cần phải quan tâm, có quy trình khắc phục từng bước.

 

Thượng tướng Nguyễn Huy Hiệu, Thứ trưởng Bộ Quốc phòng, Trưởng Ban chỉ đạo phòng, chống BNN cho rằng: Chúng ta không thể cùng một lúc giải quyết ngay những tồn đọng về vấn đề này, không thể thay thế, khắc phục ngay các hạn chế trong hệ thống hạ tầng cơ sở sản xuất, nhưng phải có biện pháp hành động khẩn trương. Chúng ta phải dành một phần kinh phí xứng đáng ưu tiên cho vấn đề xử lý môi trường lao động, nhất là nước thải, không khí, hóa chất... Dứt khoát phải đưa tiêu chí môi trường vào những dự án mới triển khai. Thời gian sắp tới, Bộ Quốc phòng sẽ giao cho Cục Quân y chủ trì phối hợp với các cơ quan chức năng thành lập các đoàn thanh tra, kiểm tra một số cơ sở có khả năng ảnh hưởng đến môi trường như nhà máy, bệnh viện… trong quân đội.

Ban chỉ đạo phòng, chống BNN Bộ Quốc phòng cũng đã chỉ đạo hoàn thành việc xây dựng, sửa chữa phòng khám BNN chuẩn quốc gia tại Viện Vệ sinh phòng dịch Quân đội và đã khánh thành đưa vào hoạt động từ tháng 6-2008. Hiện nay, Tổng cục Hậu cần chủ trì và phối hợp với các cơ quan chức năng đang gấp rút hoàn thành dự án xây dựng Trung tâm điều dưỡng và phục hồi chức năng cho người mắc BNN tại Đoàn an dưỡng 296 (Sầm Sơn, Thanh Hóa). Bộ Quốc phòng rất quan tâm đến chế độ, chính sách đối với người lao động làm việc trong môi trường đặc thù. Mức tiền ăn cơ bản và tiêu chuẩn chế độ bồi dưỡng độc hại của từng đối tượng đã được nghiên cứu xây dựng phù hợp, nhất là các đối tượng làm việc theo danh mục nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm trong quân đội được Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành. Ngành Quân nhu đã nghiên cứu, thiết kế các kiểu trang phục bảo hộ, chế độ dinh dưỡng cho từng đối tượng và rất quan tâm đến những đối tượng lao động trong môi trường đặc thù, người lao động thường xuyên tiếp xúc với hóa chất độc hại, sóng điện từ, bộ đội đặc nhiệm. Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, hiện nay, diện BNN thuộc danh mục bảo hiểm còn hẹp. Trong quân đội còn nhiều môi trường làm việc cần đưa vào BNN thuộc danh mục hưởng bảo hiểm, như làm việc trong môi trường đạn dược, nhiên liệu tên lửa, môi trường sóng cao tần... Đây là vấn đề cần được các cơ quan chức năng lưu tâm.

Bài và ảnh: Nguyễn Anh Tuấn