QĐND - Cựu Quốc vương Cam-pu-chia Nô-rô-đôm Xi-ha-núc (Norodom Sihanouk) đã qua đời rạng sáng 15-10 tại Bắc Kinh, Trung Quốc vì lâm bệnh nặng, khi sắp chính thức tròn 90 tuổi. Đây là một mất mát lớn đối với nhân dân Cam-pu-chia, bởi cựu Quốc vương Nô-rô-đôm Xi-ha-núc là một trong những nhân vật được tôn kính bậc nhất ở đất nước Chùa Tháp.

Quốc vương Nô-rô-đôm Xi-ha-núc và Hoàng hậu Mô-ni-niết (Monineth) tại một lễ hội ở Phnôm Pênh tháng 10-2001. Ảnh: Roi tơ

Là một trong những quốc vương trị vì lâu nhất ở châu Á và có nhiều ảnh hưởng trong đời sống chính trị Cam-pu-chia, ông đã được Sách kỷ lục Guiness đưa vào danh sách các chính khách giữ nhiều chức vụ nhất, trong đó có 2 lần làm Quốc vương. Quãng thời gian trị vì của ông cũng gắn liền với nhiều biến động to lớn trong lịch sử đất nước Cam-pu-chia.

Sinh ngày 31-10-1922, cựu Quốc vương Nô-rô-đôm Xi-ha-núc là con trai của  Quốc vương Nô-rô-đôm Xu-ra-ma-rít (Norodom Suramarit) và Hoàng hậu Xi-xô-oát Cô-sa-mắc (Sisowath Kossamak). Ông đã tốt nghiệp các trường tiếng Pháp tại Sài Gòn (nay là TP Hồ Chí Minh) và Pa-ri (Pháp).

Tháng 4-1941, khi mới 19 tuổi, ông chính thức lên ngôi Quốc vương Cam-pu-chia. Năm 1955, ông thoái vị nhường ngôi cho cha mình để theo đuổi sự nghiệp chính trị và trở thành Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Ngoại giao Cam-pu-chia. Sau khi Quốc vương Nô-rô-đôm Xu-ra-ma-rít mất năm 1960, ông lại được bầu làm Chủ tịch nhà nước nhưng với danh vị Hoàng thân.

Đến năm 1970, ông bị phế truất trong cuộc đảo chính do Lon Non  tiến hành. Thời gian sau đó, trong quá trình sống lưu vong ở Trung Quốc, ông đã kêu gọi người Cam-pu-chia tham gia cuộc chiến du kích chống lại chính quyền Lon Non tại Phnôm Pênh.

Năm 1975, khi Khơ-me Đỏ lên nắm quyền, ông trở thành nguyên thủ quốc gia hình thức. Tháng 4-1976, ông từ chức vì sự tàn bạo của Khơ-me Đỏ và tiếp tục phải sang tị nạn tại Trung Quốc và Triều Tiên.

Tháng 10-1991, sau một quá trình đàm phán, các đảng phái ở Cam-pu-chia đã đồng ý ký thỏa thuận hòa giải toàn diện tại Pa-ri và ông trở về nước sau hơn 10 năm sống lưu vong ở nước ngoài. Ông một lần nữa trở thành Quốc vương Cam-pu-chia hai năm sau đó.

Đến tháng 10-2004, ông tuyên bố rời khỏi ngai vàng vì lý do sức khỏe. Không lâu sau đó, con trai ông là Thái tử Nô-rô-đôm Xi-ha-mô-ni (Norodom Sihamoni) đã kế vị ông trở thành Quốc vương Cam-pu-chia.

Mặc dù đã nhường ngôi cho con trai nhưng tại Cam-pu-chia, cựu Quốc vương Nô-rô-đôm Xi-ha-núc vẫn là một nhân vật được nhân dân hết lòng yêu mến và kính trọng. Ảnh của ông được treo khắp các tòa nhà lớn ở đất nước Chùa Tháp.

Những năm qua, dù đối mặt với nhiều chứng bệnh như ung thư, đái tháo đường, cao huyết áp và thường xuyên phải tới Bắc Kinh để chữa bệnh nhưng ông vẫn theo dõi sát sao tình hình thế giới và trong nước. Ông thậm chí còn có một website riêng để kết nối với thế giới bên ngoài.

Có thể nói, cuộc đời của cựu Quốc vương Nô-rô-đôm Xi-ha-núc đã trải qua nhiều biến cố và thăng trầm, để lại những dấu ấn quan trọng trên một chặng đường lịch sử của đất nước Cam-pu-chia. 

Trung Dũng