QĐND Online - Những ngày đầu tháng 2 này, trong không khí thi đua phấn khởi của toàn Đảng, toàn dân, toàn quân mừng Xuân Nhâm Thìn, chào mừng kỷ niệm lần thứ 82 Ngày thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam, với tập thể cán bộ, công nhân viên Viện Vũ khí, niềm vui còn được nhân lên khi đón nhận Huân chương Bảo vệ Tổ quốc Hạng ba vào dịp lễ kỷ niệm 65 năm Ngày truyền thống Nha Nghiên cứu kỹ thuật (NCKT) – đơn vị tiền thân của Viện Vũ khí (4/2/1947 – 4/2/2012).

Những ngày đầu thành lập, Nha NCKT do cố Giáo sư, Viện sĩ Trần Đại Nghĩa – Cục trưởng Cục Quân giới làm giám đốc, đã được kiện toàn thành 5 phòng chuyên môn: Phòng Hóa chất, Phòng Cơ khí, Phòng Xạ thuật, Phòng Tác chiến công dụng, Phòng Công văn với nhiệm vụ ban đầu là nghiên cứu và sản xuất các loại vũ khí mới để trang bị cho bộ đội chiến đấu.

Trải qua từng thời kỳ, tên gọi Nha NCKT được chuyển thành Viện Nghiên cứu Quân giới năm 1951, rồi Viện Thiết kế Quân giới năm 1973, Viện Thiết kế vũ khí khí tài năm 1976, Viện Kỹ thuật vũ khí năm 1981, Viện Thiết kế vũ khí năm 1988 và Viện Vũ khí từ năm 2000 cho đến nay.

 
 Bảo dưỡng đạn tại Kho 864, Cục Quân khí. Ảnh: Phạm Quân.

Mỗi giai đoạn phát triển của đơn vị đều gắn liền với nhiệm vụ quốc phòng theo dòng chảy của công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước. Từ những ngày đầu, những năm kháng chiến chống thực dân Pháp, dù còn non trẻ và khó khăn thiếu thốn mọi mặt, các cán bộ của Nha NCKT đã nghiên cứu, sản xuất thành công đạn bazôka, diệt ngay xe tăng địch. Khi súng, đạn bazôka và AT của ta có thể bắn xe tăng xuyên lô cốt, giặc Pháp đã xây dựng hệ thống boongke rất kiên cố. Trước nhu cầu cấp bách là phải có loại vũ khí uy lực hơn nữa, súng và đạn SKZ60 đã ra đời, tiếp thêm uy lực cho bộ đội ta. Liên tiếp sau đó, với các sản phẩm SKZ81, SKZ120… tập thể cán bộ, công nhân viên Nha NCKT đã được Bộ Quốc phòng tặng Huân chương Quân công hạng ba ghi nhận công lao và những thành tích đạt được trong muôn vàn khó khăn gian khổ.

Đến khi biên giới được khai thông, mối liên hệ với các nước XHCN mở rộng, nhiệm vụ sản xuất vũ khí không còn cấp bách, như trước. Trong giai đoạn chiến đấu bảo vệ Tổ quốc, các cán bộ của Viện lại tập trung vào nghiên cứu hỏa thuật, sữa chữa vũ khí và sản xuất lựu đạn, mìn, thiết kế mới và cải tiến vũ khí theo yêu cầu trang bị cho bộ đội, chi viện cho miền Nam. Rất nhiều sản phẩm tiêu biểu đã ra đời: súng tiểu liên AK, trung liên TUL-1(RPK), súng đạn chống tăng B40, mìn nam châm, lựu đạn chạm nổ, mìn định hướng MĐH.10, lựu phóng 509 (A,B), súng cối giải phóng, súng cối 120mm, 160mm giảm nhẹ, súng cối 60mm, 81mm, đạn cối truyền đơn, ngòi APS, thủy lôi HAT2, súng đạn cối 160mm, đạn pháo 130mm… Các sản phẩm ra đời đúng lúc đã đáp ứng được yêu cầu của chiến trường, nâng cao hiệu quả chiến đấu của bộ đội, góp phần vào thắng lợi của cuộc tổng tiến công mùa Xuân năm 1975.

Từ sau ngày giải phóng, thống nhất đất nước cho đến nay, các cán bộ và công nhân viên của Viện lại tiếp tục tập trung vào nhiệm vụ: Nghiên cứu, thiết kế phục vụ chế tạo, cải tiến, sửa chữa các loại vũ khí, trang bị kỹ thuật cho các lực lượng vũ trang nhân dân. Với tinh thần tích cực, chủ động, sáng tạo trong nghiên cứu, thiết kế; khắc phục khó khăn, thiếu thốn và nguy hiểm; bám sát nhiệm vụ và bám sát thực tế tại các nhà máy sản xuất, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao, nhiều sản phẩm do Viện nghiên cứu đã được đưa vào sản xuất và trang bị cho quân đội: Súng và đạn cối 100mm; súng và đạn chống tăng B41-M; súng và đạn B40 sát thương; súng và đạn chống tăng PG-9; đạn lựu phóng 40mm kiểu 548B; súng và đạn pháo chiến dịch 122 D74, 130M46, 152-D20; lựu đạn LD-01…

Trung tướng Lê Thanh Bình, Chính ủy Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng gắn huân chương lên Quân kỳ Quyết thắng của Viện.

Hiện tại, cán bộ, sĩ quan, công nhân viên của viện nhiều người được đào tạo cơ bản trong và ngoài nước, tỷ lệ tiến sĩ, thạc sĩ đạt 50%. Trong 5 năm qua, Viện Vũ khí đã thực hiện được 54 đề tài các cấp: Nhà nước, Bộ và Tổng cục CNQP. Kết quả là đã  đưa nhiều sản phẩm của các đề tài vào trang bị cho Quân đội : Súng phòng không 12,7mm kiểu NSV; súng đại liên PKMS; Súng lựu phóng bán tự động MGL; Súng Microuzi; Đạn cối tăng tầm 60, 82 và 100mm; Súng và đạn cối triệt âm 50mm; Kính ngắm đêm cho súng SPG-9; Kính điểm đỏ cho súng M-79; Kính ngắm quang học cho súng máy phòng không 12,7mm…

Các cán bộ của Viện không ngừng học tập, nghiên cứu và được gửi đi đào tạo trong nước và ngoài nước. Riêng trong năm 2011, toàn viện đã có 14 cán bộ được gửi đi học cao học, chuyển tiếp nghiên cứu sinh trong nước và ngoài nước như Liên bang Nga, Úc, Trung Quốc... Các cán bộ của Viện cũng tích cực tham gia các đoàn công tác, tham quan tìm hiểu tại Hàn Quốc, Đức, Séc, Pháp, Israel, Thụy Sĩ… phục vụ cho việc lập dự án đầu tư “Xây dựng hiện đại hóa cơ sở vật chất kỹ thuật Viện Vũ khí”, cũng như các dự án của các đơn vị, nhà máy trong Tổng cục Công nghiệp quốc phòng.

Với những thành tích đã đạt được trên suốt chặng đường 65 năm qua, Viện Vũ khí đã được Nhà nước, Đảng và Bộ Quốc phòng tặng nhiều danh hiệu cao quý. Đầu năm 2012 này, đúng vào dịp kỷ niệm 65 năm ngày truyền thống, Viện lại vinh dự được Nhà nước trao tặng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc Hạng ba.

Hà Mai Hoàng