Chiến dịch tiến công Trị - Thiên (từ ngày 30-3 đến 27-6-1972) với mục đích: Tiêu diệt một bộ phận lớn lực lượng quân sự địch ở Trị -Thiên; phối hợp tiến công quân sự và nổi dậy của quần chúng; tiêu diệt và làm tan rã đại bộ phận lực lượng bảo an, dân vệ, đánh bại kế hoạch bình định của địch; giải phóng phần lớn địa bàn Trị -Thiên, có điều kiện thì giải phóng toàn bộ tỉnh Quảng Trị - Thừa Thiên; phân tán, thu hút lực lượng địch, phối hợp các chiến trường miền Nam giành thắng lợi trong cuộc tiến công chiến lược 1972.

Lực lượng ta sử dụng trong chiến dịch này tương đương với quân đoàn tăng cường. Riêng pháo binh trên mặt trận Trị -Thiên (không kể số pháo lực lượng dự bị thuộc Trung đoàn 45) có 408 khẩu gồm: 63 khẩu pháo chiến dịch, 93 khẩu pháo cấp sư đoàn và 247 khẩu pháo cùng bộ binh.

Đêm ngày 29-3, theo lệnh “Bão táp 1”, 247 khẩu pháo các loại đồng loạt bắn vào 19 căn cứ trên tuyến phòng thủ của địch. Ngay từ loạt đạn đầu, pháo binh ta đã bắn trúng hầu hết các trận địa pháo, các sở chỉ huy ở điểm cao 241, Mai Lộc, Miếu Bái Sơn, Quán Ngang, Đông Hà, Cồn Tiên, Dốc Miếu... Sau 36 giờ pháo kích với 8.000 viên đạn các loại, bộ binh và xe tăng ta bắt đầu tiến công, hình thành thế bao vây, áp sát, tiêu diệt và bức rút 15 căn cứ địch. Sau 5 ngày chiến đấu, bộ đội ta đã phá vỡ tuyến phòng thủ vòng ngoài, diệt 4 căn cứ trung đoàn, 7 căn cứ tiểu đoàn trên Đường 9; loại khỏi vòng chiến đấu Trung đoàn 56 ngụy, đánh thiệt hại nặng trung đoàn 2, Lữ đoàn 147 của địch, giải phóng hoàn toàn hai huyện Gio Linh và Cam Lộ.

15 giờ ngày 8-4, pháo binh ta thực hiện kế hoach “Bão táp 2”, giáng xuống các sở chỉ huy, trận địa pháo, kho tàng, vị trí tập kết của địch ở Đông Hà, Ái Tử... đến 2.713 viên đạn pháo cỡ lớn. Trung tuần tháng 4-1972, sau khi được tăng thêm quân, địch tổ chức 3 cụm phòng ngự kiên cố: Đông Hà- Lai Phước, Ái Tử, La Vang - Quảng Trị. Chúng phối hợp chặt chẽ hỏa lực không quân, pháo hạm, pháo mặt đất bắn phá, ngăn chặn ta từ xa, dùng xe tăng, xe thiết giáp với mức độ dày đặc hòng tạo thành “hàng rào thép” kiên cố bao bọc vòng ngoài. Để đánh thắng chiến thuật “xe tăng bầy” của địch, ta điều 2 đại đội tên lửa chống tăng có điều khiển B.72 gồm 23 bảng bắn, 50 bệ, 500 viên đạn cùng với hỏa lực B.40, B.41, ĐKZ, pháo 85ly để diệt xe tăng địch. Trong đợt chiến đấu này, đã xuất hiện những gương chiến đấu tiêu biểu: với 32 viên đạn, Đại đội 15 diệt 5 xe tăng M.48, 3 xe bọc thép M.113. Các khẩu đội trưởng Lục Vĩnh Tưởng, Lê Văn Trung, Trần Thanh Hải được tuyên dương danh hiệu Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

5 giờ sáng ngày 27-4, ta mở đợt tiến công mới “Bão táp 3” bằng hỏa lực pháo binh. Sư đoàn 308 được pháo binh yểm trợ đã liên tục tiến công đột phá Đông Hà, Lai Phước. Sư đoàn 304 được các cụm pháo của Trung đoàn 45, 164 và 38 (bắn 2500 viên Đ.74 và 130) chi viện tiến công Ái Tử. Đêm 29-4, Tiểu đoàn hỏa tiễn BM.14 gồm 9 dàn phóng (153 nòng) đặt trận địa ở khu vực làng Nút-Ba Giơ bắn nhiều đợt vào La Vang-Quảng Trị.

12 giờ ngày 1-5, đài quan sát pháo binh chiến dịch phát hiện địch tập trung hàng trăm xe ở La Vang chuẩn bị rút chạy, Bộ Chỉ huy chiến dịch lệnh cho các đơn vị pháo binh 38, 164, 368, BM, 14 tập trung hỏa lực bắn vào La Vang Thượng. Đạn pháo của ta bao trùm đội hình địch, một số xe (khoảng 50 chiếc) bốc cháy. Khi qua cầu Nhùng, cầu Mỹ Chánh, thêm 80 xe các loại của địch bị pháo ta bắn cháy, hàng trăm lính địch bị tiêu diệt.Trong 3 ngày 30-4, mùng 1 và mùng 2-5, pháo binh ta liên tục bắn vào các toán quân địch đang rút chạy trên Đường số 1, từ Quảng Trị vào Huế.

Trong chiến dịch tiến công Trị-Thiên (Xuân-Hè 1972), pháo binh ta đã hoàn thành tốt nhiệm vụ, xứng đáng là hỏa lực chủ yếu của chiến dịch; là yếu tố rất quan trọng để nâng cao khả năng đột phá tuyến phòng thủ vững chắc của địch, nâng cao tốc độ tiến công; là yếu tố không thể thiếu được để ngăn chặn, tiêu hao sinh lực địch trong phòng ngự, cùng bộ binh và xe tăng ta hình thành sức mạnh chủ yếu trong đội hình chiến đấu quân binh chủng trên quy mô lớn./.

Thế Vỵ