Nhiều chủ trương mới về phát triển CNQP

Trong lịch sử phát triển, CNQP luôn nhận được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước. Từ sau khi Pháp lệnh CNQP được thông qua năm 2008 đến nay, Đảng ta đã ban hành nhiều chủ trương, chính sách mới về phát triển CNQP. Điển hình là Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 16-7-2011 của Bộ Chính trị (khóa XI) về xây dựng và phát triển CNQP đến năm 2020 và những năm tiếp theo; Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 25-10-2013 về Chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới; Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 22-3-2018 của Bộ Chính trị về định hướng xây dựng chính sách phát triển công nghiệp quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045; Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 16-4-2018 của Bộ Chính trị về Chiến lược quốc phòng Việt Nam; Nghị quyết số 51-NQ/TW ngày 5-9-2019 của Bộ Chính trị về Chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia; Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26-1-2022 của Bộ Chính trị về đẩy mạnh phát triển CNQP đến năm 2030 và những năm tiếp theo; Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng...

Công ty Đóng tàu Hồng Hà (Nhà máy Z173), Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng triển khai các dự án đóng mới nhiều tàu dân sự theo các hợp đồng kinh tế. Ảnh: CHIẾN THẮNG 

Nghị quyết số 06-NQ/TW ngày 16-7-2011 và Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 26-1-2022 của Bộ Chính trị đã nêu rõ chủ trương: “Xây dựng và phát triển CNQP là nhiệm vụ cơ bản vừa có ý nghĩa cấp bách trước mắt, vừa là nhiệm vụ chiến lược lâu dài; là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị và toàn Đảng, toàn dân, toàn quân”; “CNQP là ngành đặc thù, phải được chăm lo xây dựng và phát triển theo một cơ chế đặc thù và được ưu tiên trong đầu tư phát triển”; “coi trọng phát triển nguồn nhân lực, nguồn lực khoa học công nghệ, huy động tối đa thành tựu của nền công nghiệp quốc gia phục vụ CNQP”; “huy động sự tham gia tích cực, đầy đủ của công nghiệp quốc gia trong các khâu, các bước của CNQP, nhất là việc huy động đội ngũ cán bộ khoa học-công nghệ và các cơ sở công nghiệp dân sinh sản xuất các nguyên, vật liệu chính cho CNQP”; “chú trọng phát triển các ngành công nghiệp then chốt của quốc gia để tham gia sâu, thiết thực hơn vào hoạt động CNQP”; “mở rộng phạm vi hoạt động của khoa học công nghệ dân sinh tham gia nghiên cứu phục vụ CNQP”...

Tại Nghị quyết số 24-NQ/TW ngày 16-4-2018, Bộ Chính trị đã xác định: “Xây dựng, phát triển CNQP tự lực, tự cường, lưỡng dụng, ngày càng hiện đại, có trình độ khoa học, công nghệ cao”; “hoàn thiện hệ thống văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển CNQP dài hạn, trung hạn phù hợp với điều kiện mới”.

Tại Nghị quyết số 28-NQ/TW ngày 25-10-2013, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đã nêu rõ chủ trương cần ưu tiên phát triển các ngành công nghiệp cơ bản, tạo nền tảng cho CNQP. Nghị quyết số 23-NQ/TW ngày 22-3-2018 của Bộ Chính trị cũng xác định: “Phát triển CNQP, an ninh theo hướng lưỡng dụng, thực sự trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia; tăng cường tiềm lực, tận dụng và phát triển liên kết CNQP, an ninh và công nghiệp dân sinh”.

Đặc biệt, Nghị quyết Đại hội lần thứ XIII của Đảng đã đề ra định hướng: “Xây dựng, phát triển CNQP, công nghiệp an ninh hiện đại, lưỡng dụng vừa đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc, vừa góp phần quan trọng phát triển kinh tế-xã hội; có cơ chế huy động nguồn lực từ địa phương và nguồn lực xã hội cho xây dựng tiềm lực quốc phòng, an ninh tại các khu vực phòng thủ”. Nghị quyết cũng đề ra các giải pháp: “Tiếp tục đổi mới cơ chế, chính sách, nâng cao chất lượng thu hút, đào tạo nhân tài, nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”; “bổ sung, hoàn thiện hệ thống pháp luật, cơ chế, chính sách về quốc phòng, an ninh và liên quan đến quốc phòng, an ninh trong điều kiện mới. Chủ động tăng cường hợp tác và nâng cao hiệu quả hội nhập quốc tế về quốc phòng, an ninh”; “tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật về quốc phòng, an ninh phù hợp với hội nhập quốc tế và yêu cầu nhiệm vụ bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới”.

Những chủ trương, quan điểm rất mới của Đảng ta về phát triển CNQP, an ninh, ĐVCN nêu trên chưa được thể chế hóa toàn diện, đầy đủ vào các văn bản quy phạm pháp luật để triển khai thi hành. “Nhiều chủ trương, chính sách mới của Đảng, Nhà nước chưa được cụ thể hóa trong Pháp lệnh CNQP, dẫn tới việc triển khai của đơn vị rất khó khăn, đặc biệt là trong lĩnh vực hợp tác quốc tế”, Thượng tá Hà Thành Trung, Chủ tịch Công ty TNHH MTV Điện cơ-Hóa chất 15 (Nhà máy Z115), Tổng cục CNQP chia sẻ.

Chưa bảo đảm đồng bộ trong hệ thống pháp luật

Theo khoản 2, Điều 14 Hiến pháp năm 2013 thì quyền con người, quyền công dân chỉ có thể bị hạn chế theo quy định của luật trong trường hợp cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng. Cả Pháp lệnh CNQP và Pháp lệnh ĐVCN đều có những quy định về những hành vi bị nghiêm cấm, hay hạn chế quyền tự do sản xuất, kinh doanh, nên không còn phù hợp với Hiến pháp.

Cùng với đó, Pháp lệnh CNQP và Pháp lệnh ĐVCN cũng có những quy phạm lạc hậu so với quy định của nhiều văn bản quy phạm pháp luật khác có liên quan.

Khoản 1, Điều 1 Pháp lệnh ĐVCN quy định: “ĐVCN là huy động một phần hoặc toàn bộ năng lực sản xuất, sửa chữa của doanh nghiệp công nghiệp ngoài lực lượng vũ trang để sản xuất, sửa chữa trang bị cho Quân đội” là chưa phù hợp với Điều 68 Hiến pháp năm 2013 về bảo đảm trang bị cho lực lượng vũ trang nhân dân; cũng chưa phù hợp với Luật Quốc phòng năm 2018 quy định nhiệm vụ CNQP là “nghiên cứu phát triển, sản xuất, sửa chữa, cải tiến, hiện đại hóa vũ khí, trang bị, vật tư, thiết bị kỹ thuật và các sản phẩm khác phục vụ quốc phòng, an ninh bảo đảm trang bị cho lực lượng vũ trang nhân dân”.

Pháp lệnh CNQP cũng lạc hậu so với quy định liên quan tại Điều 12, Luật Quốc phòng năm 2018: CNQP, an ninh là bộ phận của công nghiệp quốc gia, một phần quan trọng của thực lực, tiềm lực quốc phòng, an ninh theo hướng lưỡng dụng, trở thành mũi nhọn của công nghiệp quốc gia.

Pháp lệnh CNQP quy định hoạt động của cơ sở CNQP nòng cốt theo cơ chế đặt hàng hoặc giao kế hoạch; chưa có hình thức hoạt động theo cơ chế mua sắm, đấu thầu. Luật Đầu tư công năm 2019 quy định: “Dự án đầu tư công khẩn cấp là dự án đầu tư công nhằm kịp thời phòng, chống, khắc phục hậu quả thiên tai, thảm họa, dịch bệnh; nhiệm vụ cấp bách để bảo đảm quốc phòng, an ninh, đối ngoại theo quyết định của cấp có thẩm quyền”, nhưng Pháp lệnh CNQP chưa có quy định tương thích.

Điều 14 Pháp lệnh CNQP quy định Bộ Quốc phòng chủ trì, phối hợp với các cơ quan hữu quan xây dựng chương trình, dự án đầu tư về CNQP trình Thủ tướng Chính phủ quyết định và tổ chức thực hiện. Quy định này không phù hợp với khoản 5, Điều 17 Luật Đầu tư công năm 2019 quy định người đứng đầu Bộ, cơ quan Trung ương quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C sử dụng vốn đầu tư công do cơ quan, tổ chức mình quản lý.

Khoản 3, Điều 10 Pháp lệnh CNQP quy định điều kiện, thủ tục tham gia hoạt động CNQP của tổ chức, cá nhân do Thủ tướng Chính phủ quy định cũng không phù hợp với quy định tại khoản 3, Điều 7 Luật Đầu tư năm 2014. Theo đó, điều kiện đầu tư, kinh doanh đối với ngành, nghề được quy định tại các luật, pháp lệnh, nghị định và điều ước quốc tế mà nước ta là thành viên...

Quy định của Pháp lệnh CNQP và Pháp lệnh ĐVCN đã lạc hậu so với chủ trương mới của Đảng về CNQP và ĐVCN, cũng lạc hậu so với Hiến pháp và hệ thống pháp luật nói chung, đòi hỏi phải nhanh chóng sửa đổi, bổ sung, tích hợp hai pháp lệnh và nâng lên thành luật.

(còn nữa) 

GIA MINH - CHIẾN THẮNG