Ngay sau khi thành lập, binh trạm nhanh chóng ổn định tổ chức, triển khai bố trí lực lượng bảo đảm giao thông, phòng không trên dọc tuyến. Tiểu đoàn vận tải gấp rút nhận và chuyển hàng từ Binh trạm 14 tới Binh trạm 32 theo kế hoạch được giao. Song chỉ sau một thời gian ngắn, phát hiện ra tuyến vận chuyển chủ yếu của Binh trạm 15, máy bay địch tập trung đánh phá ác liệt trên tuyến đường.

Cùng với việc khẩn trương rà phá bom mìn để giải phóng đường, lãnh đạo binh trạm đã nghiên cứu quy luật đánh phá của địch, chỉ huy đơn vị phòng tránh, bảo toàn lực lượng, cất giấu, bốc dỡ hàng hóa an toàn và tổ chức lực lượng lấn sáng, lấn chiều, tận dụng những ngày sương mù để vận chuyển hàng. Toàn binh trạm đã vượt qua mọi hy sinh gian khổ, khó khăn, hoàn thành tốt kế hoạch vận chuyển hàng hóa cấp trên giao.

Cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 515 vui mừng chào đón phương tiện xe máy do Cuba giúp đỡ làm nên những ki-lô-mét đường nhựa đầu tiên trên Đường 14 Trường Sơn-năm 1974. Ảnh tư liệu 

Cuối năm 1972, Bộ tư lệnh Trường Sơn điều chỉnh thế trận. Binh trạm 15 được điều chuyển từ trong tuyến Tây Trường Sơn ra đứng chân tại Tuyên Hóa, Quảng Bình để sẵn sàng mở tuyến vu hồi theo Đường 12 xuống Đường 9 khi cần thiết. Ngày 28-2-1973, Bộ tư lệnh Trường Sơn quyết định tổ chức Trung đoàn 15 trực thuộc Bộ tư lệnh Sư đoàn 472 trên cơ sở Binh trạm 15 cũ để làm Đường 12A từ Km36 trở vào. Tháng 7-1973, Trung đoàn 15 được điều vào Quảng Trị trực thuộc Sư đoàn 473 làm nhiệm vụ bảo đảm Đường 42B, từ Bến Quang đến Cam Lộ và từ Đông Hà đến Bản Đông.

Đầu năm 1974, tôi có quyết định về làm Chủ nhiệm Chính trị Trung đoàn 15 thì chỉ vài tháng sau, Bộ Tổng Tham mưu ra quyết định đổi phiên hiệu thành Trung đoàn 515. Ở đơn vị vận tải ô tô, không khí lúc nào cũng hừng hực, gấp gáp, nay về đơn vị mới tôi thấy gì cũng lạ, chưa nhập cuộc ngay được. Nhưng chỉ một thời gian ngắn, tôi đã hòa nhập với công việc. Càng làm càng thấy chỉ huy điều hành một trung đoàn công binh cơ giới, với hơn 40 chủng loại xe máy và hơn 2.000 cán bộ, chiến sĩ, địa bàn hoạt động rộng nên khá phức tạp.

Phải nói rằng, ở đơn vị vận tải ô tô, do phải ngày đêm bám đường, bám trọng điểm nên thường đối mặt với bom đạn ác liệt; nhưng công tác quản lý không phức tạp như ở đơn vị công binh. Để làm tròn chức năng, nhiệm vụ của mình, tôi lại phải mày mò tìm hiểu thực trạng đơn vị về công tác tư tưởng, tổ chức, hoạt động phong trào, cùng các anh trong ban chỉ huy trung đoàn, cơ quan chính trị tìm ra giải pháp hữu hiệu trong tổ chức các hoạt động của đơn vị...

Sau chuyến thăm của lãnh tụ Cuba Fidel Castro vào khu giải phóng Quảng Trị, Chủ tịch và Chính phủ Cuba đã quyết định cử một đoàn chuyên gia gồm 73 kỹ sư và thợ lành nghề sang Việt Nam công tác trên đường Trường Sơn và giúp Việt Nam một số trang thiết bị, gồm những máy móc làm đường hiện đại. Trung đoàn 515 chúng tôi vinh dự được Bộ tư lệnh Trường Sơn giao tiếp nhận và quản lý, sử dụng phần lớn các trang thiết bị được Cuba viện trợ và trực tiếp làm việc cùng với đoàn chuyên gia của họ.

Cùng nước bạn và các lực lượng, Trung đoàn 515 đã cải tạo, nâng cấp Đường 14 từ cầu Đăkrông (Quảng Trị) vào A Sầu, A Lưới (Thừa Thiên Huế), mở rộng tiết diện và thảm nhựa mặt đường; kịp thời bảo đảm cho những đoàn xe cơ động của các quân đoàn thần tốc tiến vào Nam tham gia cuộc Tổng tiến công mùa Xuân năm 1975.

Sau ngày miền Nam giải phóng, Trung đoàn 515 được biên chế trực thuộc Sư đoàn 384 và chuyển sang làm nhiệm vụ ở tuyến Tây Trường Sơn, bảo đảm giao thông từ Đông Hà đến Mường Phìn xây dựng Đường 9B giúp Lào. Trước yêu cầu mới của cách mạng, Trung đoàn 515 được Binh đoàn Trường Sơn quyết định để lại một phần lực lượng ở Sư đoàn 384, còn phần lớn lực lượng tăng cường cho các đơn vị xây dựng tuyến đường biên giới phía Bắc, lực lượng xe vận tải lớn được điều về xây dựng thủy điện Hòa Bình.

Trong quãng thời gian hơn nửa thế kỷ qua, tên gọi, tổ chức, biên chế lực lượng, nhiệm vụ và địa bàn hoạt động của trung đoàn trong từng giai đoạn là khác nhau và có những thay đổi, biến động. Nhưng bất luận trong điều kiện, hoàn cảnh nào, cán bộ chiến sĩ trung đoàn vẫn luôn nêu cao phẩm chất cách mạng Bộ đội Cụ Hồ, tiếp tục sát cánh cùng đồng đội trong các đơn vị của Binh đoàn 12-Binh đoàn Trường Sơn ngày nay đi khắp mọi miền đất nước, xây dựng nhiều công trình kinh tế-quốc phòng, góp phần xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc.        

Năm tháng trôi đi, nhưng ký ức sâu đậm về một thời hoa lửa vẫn còn đọng mãi trong trái tim chúng tôi. Những con người mà trong chiến tranh từng nhường cơm sẻ áo cho nhau và sẵn sàng nhận cái chết về mình, giành sự sống cho đồng đội giờ đây lại về sinh hoạt dưới mái nhà chung mang tên Ban liên lạc truyền thống Trung đoàn 515. Các cựu chiến binh của trung đoàn vẫn tìm đến nhau để chia sẻ buồn vui và giúp nhau trong cuộc sống đời thường với hàng chục ngôi nhà tình nghĩa, hàng trăm suất quà với tổng trị giá hàng tỷ đồng đã được trao tặng những gia đình có hoàn cảnh khó khăn.

Thiếu tướng HOÀNG ANH TUẤN

(Phó chủ tịch Thường trực Hội Truyền thống Trường Sơn-Đường Hồ Chí Minh Việt Nam, nguyên Chính ủy kiêm Trung đoàn trưởng Trung đoàn 515)